- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Europejczycy w wyprawach do Nowego Świata: (nie)wiarygodne relacje, (nie)przetłumaczalność kulturowa? 3305-EWNS-OG
Pod koniec XV wieku Europejczycy poczęli na wielką skalę wyruszać na wyprawy odkrywcze, a także na podbój Nowego Świata. Jednym z efektów tych ekspedycji były relacje podróżnicze – od dzienników pokładowych i pamiętników, po wspomnienia i wtórne kompilacje tekstów. Powstawały one z różnych pobudek i dla różnych odbiorców; ich natura była też zmienna w czasie, wraz z rozwojem wiedzy i zmianami w mentalności żeglarzy (od pełnych fantazji dzienników Kolumba po pierwsze teksty naukowe doby Oświecenia). Należy przy tym pamiętać, że mamy do czynienia z opisem kultur nowych i nieznanych, dla których Europejczykom - wychowanym w kulturze Starego Kontynentu - brakowało odpowiedniego aparatu pojęciowego. Celem zajęć będzie analiza owych tekstów z punktu widzenia ich genezy, przeznaczenia, wiarygodności i adekwatności względem opisywanych zjawisk. Naczelnym wątkiem będzie (nie)zrozumienie obcych kultur i, co za tym idzie, (nie)przetłumaczalność ich rzeczywistości na realia europejskie - tak ówczesne, jak i dzisiejsze. Uczestnicy zajęć poznają dawne sposoby manipulacji informacją i pułapki interpretacyjne, które prowadzą do zafałszowania i stereotypizacji obrazu danej kultury, opisywanej przez pryzmat europocentrycznego spojrzenia na świat. Szczególnym przykładem będą dzieje wypraw na Wyspę Wielkanocną w XVIII i XIX wieku. Doktoranci zapoznają się także z interdyscyplinarnym charakterem takich badań: obejmują one bowiem nie tylko czysto liteteraturoznawcze aspekty tekstów podróżniczych, ale również elementy takich dziedzin, jak historia, filozofia, kulturoznawstwo, przekładoznawstwo, językoznawstwo, literaturoznawstwo, antropologia, socjologia, geografia czy biologia.
Rodzaj przedmiotu
fakultatywne
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
W efekcie uczestnictwa w zajęciach doktorant nauczy si€ nast€pujcych rzeczy:
Wiedza
• zapozna się z mało znanymi na polskim gruncie tekstami źródłowymi;
• posiądzie pogłębioną wiedzę na temat głęboko interdyscyplinarnego charakteru omawianych zagadnień (historia, filozofia, kulturoznawstwo, przekładoznawstwo, językoznawstwo, literaturoznawstwo, antropologia, socjologia, geografia, biologia…);
• K_W02: pozna rozszerzoną terminologię nauk humanistycznych (w szczególności kulturoznawstwa i historii)
• K_W03: pozna rozszerzoną terminologię używaną w opisie kultury i historii nauczy się rozumieć jej źródła oraz zastosowania
Umiejętności
• nabędzie umiejętność analizy krytycznej dawnych relacji z wypraw odkrywczych i badawczych;
• posiądzie aparat pojęciowy pomocny w dalszych studiach nad tematem;
• K_U01: będzie potrafił - z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów - wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy;
• K_U02: posiądzie umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie niezbędnym do udziału w naukowej dyskusji i przygotowania własnych prac naukowych
• K_U03: będzie umiał samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową
• K_U04: będzie potrafił posługiwać się ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla kulturoznawstwa i historii w nietypowych sytuacjach profesjonalnych
• K_U05: będzie potrafił przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych wytworów kultury (język, literatura, sztuka) z zastosowaniem oryginalnych metod, uwzględniających nowe osiągnięcia humanistyki, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym
• K_U06: posiądzie umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków i tworzenia syntetycznych podsumowań
• K_U09: posiądzie umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim i hiszpańskim/portugalskim, z zakresu problematyki iberystycznej i zagadnień z nią związanych
Kompetencje społeczne
• nauczy się doceniać bogactwo informacji zawarte w dawnych tekstach z wypraw podróżniczych i badawczych - a także interpretować i odsiewać zawarte w nich przeklamania.
• będzie umiał scharakteryzować i ocenić rolę oraz postawę Europy w dawnych kontaktach z nieznanymi kulturami;
• posiadzie zdolność umysłowego wykraczania poza ramy eurocentryzmu, na który jesteśmy poniekąd skazani z racji wychowania się w kulturze i mentalności europejskiej.
• K_K06: będzie mieć świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego studiowanego regionu, kraju, świata
• K_K08: wyrobi w sobie nawyk śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w języku, kulturze i literaturze Półwyspu Iberyjskiego i Ameryki Łacińskiej
Kryteria oceniania
Ocenie podlega stopień zaangażowania uczestników – w tym przygotowywanie referatów. Istotna będzie także obecność. Na zakończenie kursu studenci przystąpią do pisemnego zaliczenia.
Literatura
UWAGA: poniższe publikacje to przykłady, propozycje lektur, do czytania we fragmentach.
Lektury autorstwa prowadzącej zajęcia:
Z. Jakubowska, Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, Warszawa 2013
Z. Jakubowska, Still More to Discover. Easter Island in an Unknown Manuscript by the Forsters from the 18th Century / Wciąż odkrywana. Wyspa Wielkanocna w nieznanym rękopisie Forsterów z XVIII wieku, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, Warszawa 2014, ss. XXXVI + 213
Z. Jakubowska, „Wyspa Wielkanocna: egzystencja etni polinezyjskiej w ramach państwa chilijskiego” [w:] Społeczne problemy Ameryki Łacińskiej, Jacek Knopek, Michał Drgas [red.], Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 112–132
Z. Jakubowska, „Osiemnastowieczne relacje z wypraw odkrywczych na Wyspę Wielkanocną: podwójne wyzwanie dla tłumacza” [w:] Przekład jako akt komunikacji międzykulturowej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013, s. 87–102
Z. Jakubowska, „Behrens’ narrative of the discovery of Easter Island: Two editions, two personalities, two realities”, Rapa Nui Journal, Vol. 26 (1), May 2012, s. 21–30
Z. Jakubowska, „Wyspa Wielkanocna w dziewiętnastowiecznych tekstach polskich” [w:] Polska – Ameryka Łacińska. Historia – polityka – gospodarka – kultura, red. Michał Drgas, Jacek Knopek, Anna Ratke-Majewska, Dom Wydawniczy Duet, Toruń 2014, s. 317–338
Z. Jakubowska, „The Forsters back in the spotlight. Unknown manuscript on Easter Island discovered in Poland”, Rapa Nui Journal, Vol. 28 (1), May 2014, ss. 68–87
Z. Jakubowska, „The Spanish expedition to Easter Island, 1770. Original documents and their rendition by Bolton Glanvill Corney” [w:] Found in Multiculturalism. Acceptance or Challenge?, Series: Warsaw Studies in Politics and Society – Volume 1, Peter Lang – International Academic Publishers, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien 2014, s. 107–119
Z. Jakubowska, „Aneksja Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui) przez Chile”, Nautologia, nr 152, 2015, ss. 43–50
Z. Jakubowska, „Isla de Pascua en el siglo XIX: unos ejemplos de relaciones de viaje y su análisis” [w:] Conocer el Pacïfico. Exploraciones, imágenes y formación de sociedades oceánicas, ed. Salvador Bernabéu Albert, Carmen Mena García, Emilio José Luque Azcona, Editorial Universidad de Sevilla, Sevilla 2015, ss. 319–338
Lektury innych autorów:
Źródła:
COOK James, Journal on Board His Majesty’s Bark Resolution [in:] The Journals of Captain James Cook on His Voyages of Discovery, t. II: The Voyage of the Resolution and Adventure 1773–1775, red. J. C. Beaglehole, Hakluyt Society, Cambridge University Press, Cambridge 1961, s. 1–682.
FORSTER George, A Voyage round the World, in His Britannic Majesty’s Sloop, Resolution, commanded by Capt. James Cook, during the Years 1772, 3, 4 and 5. By Georg Forster, F.R.S., Member of the Royal Academy of Madrid, and of the Society for Promoting Natural Knowledge at Berlin, 2 tomy, printed for B. White, J. Robsen and P. Elmsly, London 1777.
FORSTER Johann Reinhold, Observations Made During the Voyage Round the World, red. Nicholas Thomas, Harriet Guest, Michael Dettelbach, University of Hawai’i Press, Honolulu 1996.
FERNÁNDEZ DE QUIRÓS Pedro, Nuevos Memoriales / New Memorials, red. F. Mellén Blanco, Z. Jakubowska-Vorbrich, ISIIiI UW - MHPRL, Warszawa 2016
Opracowania:
ABULAFIA, David, The Discovery of Mankind. Atlantic Encounters in the Age of Columbus, Yale University Press, New Haven & London 2008.
BEAGLEHOLE John Cawte, The Exploration of the Pacific, Stanford University Press, Stanford 1968.
DALRYMPLE Alexander, An Historical collection of the several voyages and discoveries in the South Pacific Ocean, t. II, Containing the Dutch Vogayes, London 1771.
DĄBROWSKI Mieczysław, Swój/obcy/inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Świat Literacki, Izabelin 2001.
FISCHER Steven Roger, Island at the End of the World. The Turbulent History of Easter Island, Reaktion Books Ltd, London 2010.
GEERTZ Clifford, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
GREENBLATT Stephen, Marvelous Possessions. The Wonder of the New World, The University of Chicago Press, Chicago; Oxford University Press, Oxford 1991.
HAUN Beverley, Inventing „Easter Island”, University of Toronto Press Incorporated, Toronto – Bufallo – London 2008.
KAPUŚCIŃSKI Ryszard, Ten Inny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
MÉTRAUX Alfred, Ethnology of Easter Island, Bishop Museum Press Reprints, Honolulu, Hawaii 1971 [1940].
OBEYESEKERE Gananath, Apoteoza kapitana Cooka. Europejskie mitotwórstwo w rejonie Pacyfiku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
PRATT Mary Louise, Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
RENNIE Neil, Far-Fetched Facts. The Literature of Travel and the Idea of the South Seas, Oxford University Press, New York 1998.
ROUTLEDGE Katherine, The Mystery of Easter Island, Adventures Unlimited Press, Kempton 1998 [reprint I wydania z 1919].
SAHLINS Marshall, Jak myślą „tubylcy”. O kapitanie Cooku, na przykład, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
SMITH Bernard, Imagining the Pacific. In the Wake of the Cook Voyages, Melbourne University Press, Carlton, Victoria 1992.
SNELL-HORNBY Mary, Translation Studies. An Integrated Approach, Shanghai Foreign Language Education Press, 1995 [reprint, wyd. oryginalne: John Benjamins Publishing Company, Amsterdam – Philadelphia, 1988].
STEINER George, After Babel. Aspects of Language and Translation, Oxford University Press, Oxford 1998 [1975].
TODOROV Tzvetan, Podbój Ameryki. Problem innego, Fundacja ALETHEIA, Warszawa 1996.
Artykuły:
BERMAN Antoine, „Przekład jako doświadczenie obcego” [in:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. Piotr Bukowski, Magda Heydel, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009, s. 247–264.
BUKOWSKI Marcin, WIŚNIEWSKI Mikołaj, „Emocje międzygrupowe a stereotypy i zagrożenia społeczne: co jest przyczyną, a co skutkiem uprzedzeń” [in:] Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe, red. Mirosław Kofta, Michał Bilewicz, PWN, Warszawa 2011, s. 40–59.
CLENDINNEN Inga, „»Fierce and Unnatural Cruelty«: Cortés and the Conquest of Mexico”, Representations, nr 33, zima 1991, s. 65–100.
GEERTZ Clifford, „Distinguished Lecture: Anti Anti-Relativism”, American Anthropologist, nr 86, z. 2, 1984, s. 263–278.
KOFTA Mirosław, NARKIEWICZ-JODKO Władysław, KOBYLIŃSKI Paweł, „Deprywacja kontroli a poznanie i postawy międzygrupowe: znaczenie deficytów poznawczych i afektywnych” [in:] Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe, red. Mirosław Kofta, Michał Bilewicz, PWN, Warszawa 2011, s. 74¬–99.
LUKES Steven, „Different Cultures, Different Rationalities?”, History of the Human Sciences, nr 13, z. 1, 2000, s. 3–18.
TARNOWSKA Monika, „Kiedy odmawiamy »obcym« części człowieczeństwa? Uwarunkowania zjawiska infrahumanizacji” [in:] Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe, red. Mirosław Kofta, Michał Bilewicz, PWN, Warszawa 2011, s. 168–188.
URBANEK Dorota, „Przekład tekstu kulturoznawczego jako rekonstrukcja językowego obrazu świata” [in:] Przekład – język – kultura II, red. Roman Lewicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010, s. 87–95.
VORBRICH Krzysztof Konstanty, Some Geographical and Geological Aspects in Johann Forster’s Posthumous Journals… Controversy—HMS Resolution Memoirs Never Refined, “Quaestiones Geographicae”, 31(3), Poznań, 2012, 89–105.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: