Literatura białoruska w Polsce 3221-S2-0LB21W
Podczas semestralnego wykładu omawiane są zagadnienia związane z piśmiennictwem białoruskim powstałym w Polsce oraz charakteryzowana twórczość poszczególnych pisarzy. Są to:
Artymowicz Nadzieja – poetka samotności, zwolenniczka tendencji modernistycznych i przeciwniczka form poezji tradycyjnej;
Bajena Jerzy – twórca trzeciej drogi poetyckiej, piewca ziemi ojczystej, który kłania się nisko przyrodzie białowieskiej;
Borowik Irena – poetka środka literackiego, ilustratorka przejawów życia społecznego i narodowego Białorusinów w Polsce, zakochana w przyrodzie podlaskiej;
Barski Aleś (Barszczewski Aleksander) – poeta, prozaik, tłumacz, literaturoznawca i folklorysta; głównymi tematami zainteresowań poetyckich są realia ziemi ojczystej, zachwyt przyrodą, miłość, a także osąd renegactwa i nihilizmu narodowego;
Barszczewski Bazyli – kronikarz wiejski, który z wielkim zamiłowaniem odnosi się do folkloru oraz krytykuje wszelkie przejawy asymilacji spowodowanej procesami migracyjnymi ze wsi do miasta;
Bursz Jasza (Aniserowicz Jan) – przeciwnik tradycyjnej poezji białoruskiej i entuzjasta nowatorstwa poetyckiego;
Ciełuszecki Jan – poeta i prozaik; opisuje realia białoruskie z okolic Puszczy Białowieskiej;
Czykwin Jan – poeta, prozaik i literaturoznawca; autor licznych wierszy poświęconych miłości i ziemi ojczystej;
Dworakowski Władysław – wierny syn wsi białoruskiej, autor opowiadań ukazujących realia wiejskie po II wojnie światowej;
Hajduk Mikołaj – peta, prozaik i folklorysta, autor opowiadań historycznych, zbieracz i wydawca białoruskich bajek, legend i pieśni;
Hajduk Włodzimierz – główne tematy twórczości tego poety to: przywiązanie do ziemi ojczystej i miłość do matki;
Heniusz Jerzy – pisarz niespełnionych marzeń i możliwości, autor wierszy, opowiadań, felietonów artykułów publicystycznych i utworów dramatycznych;
Janowicz Sokrat – najbardziej uniwersalny spośród twórców białoruskich w Polsce – poeta, prozaik, dramaturg, publicysta; zasłynął jako autor miniatur literackich przełożonych na język angielski;
Łobacz Mikołaj – pisarz niewykorzystanych do końca zdolności literackich; folklorysta;
Łuksza Mira – poetka, prozaik i publicystka; doskonała znawczyni duszy polskiej Białorusinki;
Oniszewska Helena – poetka, prozaik i tłumaczka literatury polskiej na język białoruski; zajmuje pozycję przejściową między modernistami a tradycjonalistami;
Oniszczuk Walentyna – poetka niewykorzystanych możliwości, której poezję cechują wątpliwości i błądzenie;
Pawluczuk Bazyli – prozaik i badacz polsko-białoruskich konfliktów w okresie powojennym;
Pawluczuk Włodzimierz – prozaik, publicysta i badacz historii polsko-białoruskiego pogranicza;
Romańczuk Szymon – prozaik głębokiej wiary, prawosławny biskup w Łodzi; autor szeregu opowiadań na tematy religijne i moralne;
Rudczyk Wiktor – prozaik ilustrujący zjawiska społeczne i narodowe na pograniczu białorusko-polsko-ukraińskim;
Saczko Zofia – poetka mocno osadzona w białoruskiej rzeczywistości wiejskiej ukazywanej zgodnie z manierami modernistycznej poezji polskiej;
Skłubowski Wincenty – prozaik, repatriant z Wilna, autor szeregu opowiadań opartych o wydarzenia z praktyki sędziowskiej;
Swisiok Aleś (Batura Aleksander) – poeta i prozaik, repatriant z Białorusi, poruszał problematykę dzieci i młodzieży, wprowadzał do swojej twórczości elementy autobiograficzne;
Szatyłowicz Dymitr – poeta tradycjonalista, przywiązany do ziemi ojczystej; opisał własny udział w walce z Wermachtem jako żołnierz Armii Czerwonej;
Szwed Wiktor – najbardziej płodny poeta spośród Białowieżan; autor licznych wierszy dla dzieci, tradycjonalista;
Wołkowycki Jerzy – białoruski działacz, wieloletni redaktor tygodnika Białorusinów w Polsce „Niwa”, publicysta i poeta; tworzył również pod pseudonimem Jurka Zubrycki;
Zastawin S. (Mojsiejuk Leon) – prozaik, doskonały znawca rzeczywistości społecznej i narodowej dominującej w jego Małej Ojczyźnie – Białowieży.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
1. WIEDZA:
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę metodologiczną i przedmiotową oraz terminologię wykorzystywaną w badaniach białorutenistycznych na poziomie rozszerzonym; główne teorie badań literaturoznawczych i językoznawczych oraz filologiczne metodologie badawcze, a także podstawowe kierunki badań białorutenistycznych (S2_W01, S2_W02, S2_W03);
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu rolę Białorusi we współczesnym świecie oraz jej wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka, a także twórców i poszczególne dzieła literatury białoruskiej, w tym w sposób szczegółowy od lat 80. XX wieku (S2_W04, S2_W06);
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę tradycji białoruskiej w odniesieniu do metod analizy i interpretacji dzieł literackich (S2_W08);
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę języka lub literatury białoruskiej w odniesieniu do innych języków lub literatur, a także potrafi rozpoznawać znaczenie poszczególnych wydarzeń historycznych w kontekście dokonań europejskich dla rozwoju literatury białoruskiej i języka białoruskiego (S2_W12, S2_U18);
2. UMIEJĘTNOŚCI:
- potrafi analizować dzieła literackie z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów oraz interpretować ich znaczenie, a także sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych (S2_U02, S2_U03);
- potrafi rozpoznać najważniejsze białoruskie dzieła literackie, w tym w sposób szczegółowy powstałe od lat 80. XX wieku i dokonać ich krytycznej analizy i interpretacji (S2_U05);
- potrafi ocenić znaczenie dorobku poszczególnych twórców literatury białoruskiej na tle światowego procesu historyczno-kulturowego (S2_U06);
- potrafi wykorzystywać poszerzoną terminologię literacką w procesie analizy utworów, a w procesie interpretacyjnym metody badawcze różnych szkół teoretycznych (S2_U07, S2_U08);
- potrafi prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania dotyczące rozwoju literatury i języka (S2_U13);
- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać swoje umiejętności badawcze oraz zdolności przydatne w przyszłej karierze zawodowej (S2_U20);
- potrafi prawidłowo interpretować rozwój białoruskiej idei narodowowyzwoleńczej i jej wpływ na organizację białoruskiego życia społecznego (S2_U21);
3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE
- jest gotów do aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego, w tym dziedzictwa Białorusi oraz do systematycznego uczestnictwa w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych jego form, w tym w życiu kulturalnym Białorusi (S2_K04, S2_K05).
Kryteria oceniania
- systematyczne uczestnictwo w wykładach
- udział w dyskusji zamykającej cykl wykładów
- ustny sprawdzian pod koniec semestru
Literatura
1. Adamovicz J., Vuczony, paet, hramadzianin: Sztrychi da tvorczaha partreta Alaksandra Barszczeuskaha – Alesia Barskaha, w: Kultura belaruskaha zameżża, Mińsk 1993.
2. Antologia poezji białoruskiej, Wrocław 1978.
3. Barouskaja I., Pesnia i malitva: liryka Alesia Barskaha, w: Acta Albaruthenica, nr 10, Warszawa 2010.
4. Barszczeuski A., Tvorcy belaruskaha litaraturnaha ruchu u Polszczy, 1958-1998, Mińsk 2001.
5. Belaveża 1. Almanach, Białystok 1965.
6. Belaveża 2. Almanach, Białystok 1972.
7. Belaveża 3. Almanach, Białystok 1980.
8. Belaveża. Litaraturny almanach, Białystok 1988.
9. Charytoniuk G., Literatura białoruska w Polsce. Bibliografia przekładów za lata 1946-1994, Białystok 1988.
10. Czykvin J., Belaruskija piśmenniki Polszczy, Mińsk 2000.
11. Gościniec. Antologia poezji i prozy grupy literackiej „Białowieża”, Białystok 1992.
12. Jurkowski M., Motyw drogi w poezji Białowieżan, w: Białorutenika, Warszawa 1995.
13. Kabatc E., Pamięć drogi, w: Belaveża, Białystok 1988.
14. Kazbjaruk U., Szlach z Bandarou u Varszavu: Tvorczyja zdzjajsnenni Alesia Barskaha, w: Droga ku wzajemności, Warzawa 2006.
15. Kipel V., Alesiu Barskamu, w: Droga ku wzajemności, Warszawa 2006.
16. Kolesnik V., Blizost’ dal’nego: O belostokskoj „Belaveży” kak literaturno-kul’turnom javlenii, w: „Nioman”, nr 11, 1994.
17. Nieuważny F., Między lipami Białostocczyzny a Drogą Mleczną, w: Gościniec. Antologia poezji i prozy grupy literackiej „Białowieża”, Białystok 1992.
18. „Niwa” 1956-2016.
19. Siwek B., Aleś Barski. Paklon maloj ajczyne, Minsk 2001.
20. Szwed W., Belaruski litaraturny ruch u narodnaj Polszczy (u tryccacihoddze litab’jadnannja „Belaveża”, w: Belaruski kaljandar BHKT, Białystok 1989.
21. Tyczyna M., Liryka Alesia Barskaha i Afiny Alaksandra Barszczeuskaha, w: Acta Albaruthenica, nr 10, Warszawa 2010.
22. Zaniewska T., Grupa literacka „Białowieża”. Był jubileusz…, w: „Tygodnik Podlaski”, nr 4, 1989.
23. Zaniewska T., Kategoria piękna w liryce Alesia Barskiego, w: Droga ku wzajemności, Warszawa 2006.
24. Zaniewska T., Motyw domu w twórczości poetów Białoruskiego Stowarzyszenia Literackiego „Białowieża”, w: Edukacja międzykulturowa. W kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów, Białystok 1995.
25. Zaniewska T., Podróż daremna. Szkice o poezji białoruskojęzycznej w Polsce, Białystok 1992.
26. Zaniewska T., Powrót w rodzinne strony. O twórczości Aleksandra Barszczewskiego, w: „Tygodnik Podlaski”, nr 6, 1989.
27. Zaprudnik J., Alaksandr Barszczeuski: Pohlad z Niu-Jorku, w: Droga ku wzajemności, Warszawa 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: