Zajęcia fakultatywne. Przemoc, seks i Niebieskie Jeruzalem. Historia państw krzyżowców 3104-L2F-KK
Zakres tematów:
I. WSTĘPNE ROZPOZNANIE PROBLEMÓW BADAWCZYCH
- żródła do dziejów wypraw krzyżowych i reformy gregoriańskiej
- stan badań i zarys problemów badawczych
II. ERA ZMIAN. CZAS REWOLUCJI GREGORIAŃSKIEJ
Literatura (wybrane fragmenty):
- Constable G., The Reformation of the Twelfth Century, Cambridge 1997;
- Cushing K.G., Papacy and Law in the Gregorian Revolution. The Canonistic Work of Anselm of Lucca, Oxford 1998;
- Iogna – Prat D., Ład i wykluczenie. Cluny i społeczność chrześcijańska wobec herezji, judaizmu i islamu (1000-1150), Kraków 2013;
III. BERNARD Z CLAIRVAUX I REWOLUCJA MIŁOŚCI
Źródła(wybrane fragmenty):
- Bernard z Clairvaux, O miłowaniu Boga i inne traktaty, oprac. S. Kiełtyka, Poznań 2000;
- Polemika Kluniacko – Cysterska z XII wieku, oprac. M.T. Gronowski, Kraków 2010;
- Aelred z Rievaux, Przyjaźń duchowa, oprac. M. Wylęgała, Kęty 2004;
- Mowy, które zmieniały świat, red. S.S. Montefiore, Wrocław 2007, s. 73-74;
Literatura (wybrane fragmenty):
- M.T. Gronowski, Wstęp, w: Polemika Kluniacko – Cysterska z XII wieku, oprac. tenże, Kraków 2010, s. 13-79
IV. KRÓLESTWO NIEBIESKIE. TEOLOGIA I ROLA JEROZOLIMY.
Źródła (wybrane fragmenty):
- Roberti Monachi, Historia Hierosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux III, Paris 1866, I, 1-3;
- Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, RHC Occ. IV, Paris 1879, I, 4
- Bernard z Clairvaux, Pochwała Nowego Rycerstwa, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry
Literatura (wybrane fragmenty):
- J.M.H. Smith, Aedificatio sancti loci: the making of a ninth-century holy place, w: Topographies of Power in the Early Middle Ages, oprac. M. de Jong, F. Theuws, C. van Rhijn, Leiden – Boston – Köln, 2001, s. 361-397;
- M. Cecilia Gaposchkin, Invisible Weapons. Liturgy and the Making of the Crusade Ideology, Ithaca and London 2017;
- K.F. Komarnicki, Świętowanie w chrześcijaństwie w IV - V wieku, "Studia Redemptorystowskie" 11 (2013);
V. MIŁOŚĆ, ESCHATOLOGIA I SEKS.
Źródła (wybrane fragmenty):
- Św. Augustyn, Wartości małżeństwa (De bono coniugali), 1.1, w: Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, oprac. A. Eckmann, Lublin 2003
Literatura (wybrane fragmenty):
- P. Brown, Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, Kraków 2006;
- Boswell J., Chrześcijaństwo, tolerancja społeczna i homoseksualność. Geje i lesbijki w Europie Zachodniej od początku ery chrześcijańskiej do XIV wieku, Kraków 2006;
VI. SENS KRUCJAT: TRUDNE GENERALIA.
Źródła (wybrane fragmenty):
- Das Register Gregors VII, wyd. E. Caspar, MGH Epistolae selectae, Berlin 1920;
- Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879;
- Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913;
Literatura (wybrane fragmenty):
- H.E.J. Cowdrey, The Gregorian Papacy, Byzantium, and the First Crusade, w: Byzantium and the West c. 850 – 1200, oprac. J.D. Howard – Johnston;
- I.S. Robinson, Gregory VII and the Soldiers of Christ, “History”, 58 (1973), s. 169-192.
VII. KRUCJATY I KOŚCIÓŁ NA WSCHODZIE
Źródła (wybrane fragmenty):
- Epistulae et chartae ad historiam primi belli sacri spectantes. Die Kreuzzugsbriefe aus den Jahren 1088–1100, oprac. H. Hagenmeyer, Innsbruck 1901;
- Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913;
Literatura (wybrane fragmenty):
- Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010
- Frankopan P., Pierwsza krucjata. Wezwanie ze Wschodu, Warszawa 2015;
VIII. OKRES ZALOŻYCIELSKI KRÓLESTWA JEROZOLIMSKIEGO
Źródła (wybrane fragmenty):
- Albert z Akwizgranu, Historia Hierosolymitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879;
- Balderyk z Dol, Historia Jerosolimitana, Recueil des historiens des croisades. Historiens occidentaux, t. 4, Paris 1879, s. 1 – 112;
- Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913;
Literatura (wybrane fragmenty):
Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010;
- Kawa J., Ustrój polityczny Królestwa Jerozolimskiego do 1187 r.,
„Studia Erasmiana Wratislaviensia” 5( 2011), s. 87–111
IX. REFORMA GREGORIAŃSKA W KRÓLESTWIE JEROZOLIMSKIM.
Źródła (wybrane fragmenty):
- The Crusades. A documentary survey, oprac. J.A. Brundage, Milwaukee 1962;
- Fulko z Chartres, Historia Hierosolymitana, oprac. Heinrich Hegenmeyer, Heidelberg 1913;
- Piotr Damiani, Briefe des Petrus Damiani (MGH Briefe d.dt. Kaiserzeit IV/1), wyd. K. Reindel, München 1983, Ep. 28 s. 248-278;
Literatura (wybrane fragmenty):
- Brundage J., Medieval Canon Law and the Crusader, Madison 1969.
X. SYNOD W NABLUSIE – NOWY WSPANIAŁY ŚWIAT?
Źródła (wybrane fragmenty):
- Prawo karne krzyżowców. Kodeks karny z Nabulusu 1120, oprac. M. Małecki, Zabrze - Tarnowskie Góry 2012;
- Libri poenitentiales. Księgi pokutne, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2011;
- Kosmasa Kronika Czechów, oprac. M. Wojciechowska, Wrocław 2006;
- Kronika Thietmara, oprac. M. Jedlicki, Wrocław 2004;
Literatura (wybrane fragmenty):
- K.F. Komarnicki, Trzecie Przymierze. Obyczajowość krzyżowców a stosunki pomiędzy państwem i Kościołem w świetle postanowień synodu w Nablusie (1120), Zabrze – Tarnowskie Góry 2015
- Bednarska P., Mutylacje i tortury. O okrucieństwie czasów wypraw krzyżowych, w: Crucem signati. Krzyżowcy na przestrzeni dziejów w nowej perspektywie badawczej, red. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2013, s. 86–100;
XI. ETOS MNICHA WOJOWNIKA
Źródła(wybrane fragmenty):
- Bernard z Clairvaux, Pochwała Nowego Rycerstwa, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2012;
- Reguła Zakonu Templariuszy, oprac. M. Małecki, Zabrze – Tarnowskie Góry 2014
- Omne datum optimum. Złota bulla zakonu templariuszy(1139), oprac. E. Maj, Zabrze - Tarnowskie Góry 2017
Literatura (wybrane fragmenty):
- Barber M., Templariusze, Warszawa 1999
XII. ERA BALDWINA IV I UPADEK JEROZOLIMY:
Źródła(wybrane fragmenty):
- Röchricht R., Regesta Regni Hierosolymitani, Innsbruck 1893-1904;
- The Crusades. A documentary survey, oprac. J.A. Brundage, Milwaukee 1962;
- Wilhelm z Tyru, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum, [online: http://www.thelatinlibrary.com/williamtyre.html];
Literatura(wybrane fragmenty):
- Małecki M., Rogi Hittinu 1187. Z dziejów obecności krzyżowców w Lewancie. Polityka – wojna – prawo – obyczaje, Zabrze – Tarnowskie Góry 2010
XIII. PÓŹNIEJSZE SPOJRZENIE NA KRUCJATY
Źródła (wybrane fragmenty):
- Dokumenty Soborów Powszechnych. Tom II (869–1312), oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003;
- Pierre Dubois, O odzyskaniu Ziemi Świętej. Traktat o krucjacie i pokoju, Zabrze – Tarnowskie Góry 2017;
Literatura (wybrane fragmenty)
- Balard M., Łaciński wschód. XI – XV wiek, Kraków 2010
XIV. KRUCJATY OCZAMI INNYCH KULTUR
Źródła (wybrane fragmenty):
- Anna Komnena, Aleksjada, oprac. O. Jurewicz, Wrocław 2005;
- Kitab al I’tibar: Księga pouczających przykładów dzieło Usamy ibn Munkidha tj. Muajjada ad-Daula abu Muzaffara Usamy ibn Murszida ibn Ali ibn Mukallada ibn Nasra ibn Munkidha al-Kinani asz-Szajzari, oprac. J. Bielawski, Wrocław 1975;
Literatura (wybrane fragmenty):
- Kedar B.Z., Franks, Muslims and Oriental Christians in the Latin Levant: Studies in Frontier Acculturation, Ashgate 2006
XV. ZAJĘCIA PODSUMOWUJĄCE
Szczegółowa literatura przedmiotu oraz zakres materiałów źródłowych koniecznych do przygotowania będą podawane przed każdymi zajęciami.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Głównym celem programu jest przekazanie i utrwalenie wiedzy dotyczącej przyczyn i przebiegu wypraw krzyżowych. Równie ważną rolę pełni zrozumienie bogactwa kontekstów – społecznych, teologicznych czy obyczajowych, które w historii krucjat mają pierwszorzędne znaczenie. Zrozumienie istoty wypraw krzyżowych nie jest możliwe bez zrozumienia świata człowieka średniowiecza, sposobu myślenia, postrzegania rzeczywistości, motywacji i wartości. Królestwo Jerozolimskie jako państwo tworzone niejako na „surowym korzeniu” było próbą stworzenia nowego społeczeństwa i nowego człowieka, który miał odpowiadać ideałom i marzeniom ludzi średniowiecza. Całości tego niezwykłego przedsięwzięcia, jakim były wyprawy krzyżowe i tworzenie nowych państw u styku kultur zachodniej, bizantyjskiej, arabskiej i żydowskiej nie można pojąć w oderwaniu od wielu kontekstów takich jak skutki rewolucji gregoriańskiej i jej wpływ na idee krucjatowe; uwarunkowania polityczne i kulturalne Outremer; kształtowanie się nowego rodzaju społeczeństwa wyrosłego na gruncie zmian intelektualnych XII wieku; średniowieczne rozumienie seksualności, obyczajowości i rodziny, a także głębokie zmiany w teologii i duchowości.
WIEDZA
• Zna podstawowe fakty dotyczące wypraw krzyżowych i państw krzyżowców
• Potrafi umiejscowić w czasie najważniejsze wydarzenia związane z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi
• Student zna podstawowe terminy i pojęcia, związane z Kościołem średniowiecznym
• Student posiada wiedzę na temat wydarzeń i zjawisk związanych z wyprawami krzyżowymi i rewolucją gregoriańską
UMIEJĘTNOŚCI
• Rozumie zależności pomiędzy zjawiskami społecznymi, politycznymi i religijnymi średniowiecza
• Rozumie, w jaki sposób przemiany teologiczne i cywilizacyjne wieków XI i XII wpłynęły na narodziny i rozwój idei krucjat oraz na kształtowanie się i praktykę ustrojową oraz prawną państw krzyżowców
• Rozumie złożoność i specyfikę średniowiecznych realiów, unika prezentywizmu
• Jest w stanie prześledzić proces tworzenia się nowej wyjątkowej kultury, która powstała dzięki połączeniu wpływów arabskich, bizantyjskich i zachodnich, a nawet żydowskich
• Student potrafi dokonać hierarchizacji zdarzeń i zjawisk, wyodrębniać przyczyny i skutki oraz mechanizmy procesów związanych z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi
• Student potrafi na podstawie analizy źródeł dokonać całościowej oceny zjawisk związanych z reformą gregoriańską i wyprawami krzyżowymi i wyciągać syntetyczne wnioski
• Student potrafi korzystać z podstawowych typów pomocy naukowych, związanych z historią wypraw krzyżowych i Kościoła średniowiecznego
• Student rozpoznaje główne nurty historiografii XIX i XX w., zajmującej się historią Kościoła
POSTAWY
• Dokonuje krytycznej analizy poglądów dotyczących oceny wypraw krzyżowych i reformy gregoriańskiej
• Dokonuje analiza porównawcza i funkcjonalna zebranego materiału badawczego, umiejscowiając go we właściwej perspektywie społecznej, teologicznej i filozoficznej
• Analizuje źródła dotyczące epoki w sposób kompleksowy i z uwzględnieniem całości kontekstów; korzysta z poszerzonego aparatu krytycznego i wielu metod badawczych korzystając z zasobów różnych dziedzin nauki w celu uzyskania wartościowych i satysfakcjonujących wniosków
• Formułuje i wyraża kontruktywną krytykę dotychczasowego dorobku naukowego dotyczącego tematu, wnosząc swój własny twórczy wkład do interpretacji wydarzeń i zjawisk przedstawionych w źródłach
Jak w przypadku wszystkich kierunków humanistycznych, także i konwersatorium z historii Kościoła w średniowiecznej Europie, ma za zadanie przede wszystkim ogólny rozwój intelektualny studentów.
Kryteria oceniania
• Obecność i aktywny udział w zajęciach.
• Przygotowanie referatów – dla chętnych.
Literatura
Zob. informację w cyklu zajęciowym.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: