Świadectwa kontaktów rzymsko-barbarzyńskich 3101-DWSW
Na zajęciach poruszana jest problematyka dotycząca różnego rodzaju kontaktów Rzymian z ludnością Barbaricum, ze szczególnym uwzględnieniem terenów kultur: wielbarskiej, przeworskiej oraz kręgu kultur zachodniobałtyjskich. Omawiane są kontakty polityczne / dyplomatyczne oraz ekonomiczne. Analizie poddaje się poszczególne kategorie importów rzymskich (ich typologie, rozmieszczenie znalezisk, czas i możliwe okoliczności napływu), jak i ich współwystępowanie na określonym obszarze, np. jednej kultury archeologicznej. Na zajęciach omawiane są także rodzaje importów "barbarzyńskich" do Rzymu (bursztyn, futra, niewolnicy). Studenci zapoznają się z różnymi klasyfikacjami zabytków importowanych i w sposób przystępny uczą się z nich korzystać. W ramach zajęć odbędą się wizyty w muzeum (PMA lub/i MN). Wykłady będą uzupełniane odpowiednio dobranymi filmami dokumentalnymi, dzięki którym łatwiej będzie można zrozumieć omawianą problematykę. Jest to szczególnie ważne dla studentów I roku, chociaż również i lat starszych. Ponadto przewidziane jest wysłuchanie wystąpień na seminarium doktorskim, o ile ich tematyka będzie pokrywała się z tematyką wykładu.
Proponowana tematyka wykładów:
I semestr:
1. Wykład "zerowy" (wprowadzenie, zasady, pertraktacje)
2. Wprowadzenie merytoryczne (Barbaricum, import rzymski, rodzaje importów, prowincje, itd)
3. "O jedną prowincję za daleko" - bitwa w Lesie Teutoburskim
4. H. J. Eggers - typologia naczyń brązowych
5. H. J. Eggers - typologia naczyń brązowych (c.d.) i srebrnych
6. Ćwiczenia w określaniu naczyń pochodzących ze znalezisk w Barbaricum wg typologii Eggersa
7. Monety rzymskie w kontekstach archeologicznych (I-III w.)
8. Redystrybucja solidów w basenie Morza Bałtyckiego (V w.)
9. Medaliony rzymskie w Barbaricum
10. Podsumowanie: kontakty rzymsko-barbarzyńskie w świetle znalezisk monet rzymskich i medalionów
11. Typologia paciorków Tempelmann-Mączyńskiej (1985)
12. Znaleziska paciorków szklanych na ziemiach Polski
13. Typologia naczyń szklanych
14. Znaleziska naczyń szklanych w Polsce
15. Technika wykonywania rzymskich paciorków / naczyń szklanych
II semestr
1. Podsumowanie: "szklane" świadectwa kontaktów rzymsko-barbarzyńskich
2. Znaleziska naczyń brązowych w Barbaricum (ważniejsze)
3. Znaleziska naczyń srebrnych w Barbaricum
4. Znaleziska broni rzymskiej
5. Znaleziska ozdób rzymskich w Barbaricum
6. Podsumowanie: kontakty rzymsko-barbarzyńskie na podstawie naczyń brązowych i srebrnych, oraz rodzaje kontakty na podstawie znalezisk broni rzymskiej
7. Na jaką "minę" może natknąć się archeolog zajmujący się archeologią archiwalną?
8. Typologie terra sigillata
9. Znaleziska terra sigillata w Polsce
10. Znaleziska lampek rzymskich w Polsce
11. Technika wykonywania naczyń glinianych (terra sigillaty lub lampek)
12. Podsumowanie: rodzaje kontaktów rzymsko-barbarzyńskich na podstawie znalezisk rzymskich naczyń glinianych
13. Bursztyn
14. Eksport niewolników z Europy Barbarzyńskiej na teren Cesarstwa Rzymskiego
15. Podsumowanie: świadectwa kontaktów rzymsko-barbarzyńskich
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE
K_W01; ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk, społecznokulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej
K_W02; zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii okresu wpływów rzymskich
K_W04; ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społecznościach starożytnych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii Barbaricum
K_W06; ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych
K_W07; rozumie związek między osiągnięciami wybranej dziedziny nauki a możliwościami ich wykorzystania w archeologii
K_W08; ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii okresu wpływów rzymskich (Barbaricum)
K_W09; zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii Barbaricum
K_W10; ma uporządkowaną wiedzę ogólną o metodach i technikach dokumentacji źródeł archeologicznych i numizmatycznych
K_W11; zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych
K_W12; zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów starożytnych
K_W14; ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych
K_W15; ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne społeczności
K_W19 na podstawowe zasady etyki zawodowej archeologa
UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI:
K_U01; wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych
K_U02; wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w różnych źródłach
K_U04; samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze w zakresie archeologii, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego
K_U13; wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi
K_U15; przytaczać aktualne tezy badawcze, formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na poziomie elementarnym oraz konstruować argumenty i kontrargumenty
K_U26; wyszukiwać możliwości poszerzania wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych poza uczelnią
KOMPETENCJE SPOŁECZNE: ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:
K_K01; wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów
K_K02; uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych i źródeł pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości
K_K03; docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka
K_K05; wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka
K_K07; uznania własnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego
K_K11; uznania znaczenia problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz do przyjęcia odpowiedzialności za trafność podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, w zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na terenie którego prowadzone są badania
K_K14 dbania o dorobek i tradycje zawodu archeologa
Kryteria oceniania
egzamin pisemny. Wymagania zależne od roku studiów: I lub III rok
Literatura
Proponowana literatura:
1. Herodot, Dzieje, ks. IV (przekład S. Hammer), Warszawa 2011
2. Tacyt, Germania (przekład T. Płóciennik), Poznań 2008
3. Jordanes, Getica (w:) E. Zwolski, Kasjodor i Jordanes. Historia gocka czyli Scytyjska Europa., Lublin 1984
4. Źródła greckie i łacińskie do najstarszych dziejów ziem Polski (wybór J. Kolendo, egzemplarz dostępny w bibliotece IA UW)
Wybrane opracowania:
5. J.-J. Aillagon (red.), Rome and the Barbarians. The Birth of a New World, Milano 2008
6. M. Beard, The Roman Triumph, Cambridge & Oxford 2007
7. Th. S. Burns, Barbarians within the Gates of Rome, Bloomington-Indianapolis 1994
8. A. Bursche, Złote medaliony rzymskie w Barbaricum, Warszawa 1998 (dostepna on-line
pod adresem http://www.archeo.uw.edu.pl/szablon.php?id=436, tam też inne pozycje)
9. A. Bursche, Illerup Ådal t. 14: Die Münze, Århus 2011
10. J. Chochorowski (red.), Koczownicy Ukrainy, Katowice 1997
11. J. Collis, Te European Iron Age, London & New York 1997
12. B. Cunliffe, Starożytni Celtowie, Warszawa 2003
13. G. Depeyrot, Optimo principi. Iconographie, monnaie et propagande sous Trajane, t. I-III, Wetteren 2007
14. F. B. Florescu, Das Siegesdenkmal von Adamklissi Tropaeum Traiani, Buçuresti &Bonn 1965
15. J. Garbsch, Terra sigillata, porcelana antyku, Warszawa 1993
16. P. Heather, Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Warszawa 2006
17. P. Heather, Imperia i Barbarzyńcy, Warszawa 2010
18. J. Ilkjær, Illerup Ådal. Czarodziejskie zwierciadło archeologii, Warszawa 2007
19. M. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 1998
20. L. Jørgensen et al. (red.), The Spoils of Victory. The North in the Shadow of the Roman Empire, Copenhagen 2003
21. P. Kaczanowski, Importy broni drzewcowej na obszarze europejskiego Barbaricum, Kraków 1992
22. J. Kolendo, Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksje nad przeszłością, t. I-II, Warszawa 1998-1999
23. J. K. Kozłwoski (red.), Encyklopedia Historyczna Świata, Kraków 1999, s. 304-450.
24. E. Künzl, Der römische Triumph. Siegefeiern im antiken Welt, Münster 1988
25. M. Mączyńska, Wędrówki ludów. Historia niespokojnej epoki IV i V wieku,
Warszawa-Kraków 1996
26. R. & V. Megaw, Celtic Art from its Beginnings to the Book of Kells, New York 2001
27. W. Menghin, H. Parzinger, In Zeichen des goldenen Greifen. Königsgräber der Skythen, München, Berlin, London & New York 2007
28. L. Östenberg, Staging the World. Spoils, Captives and Representations in the Roman Triumphal Procession, Oxford 2009
29. R. Rolle, The world of the Scythians, London & New York, 1989
30. R. Rolle et al (red.), Gold der Steppe. Archäologie der Ukraine, Schleswig 1991
31. J. Schuster, Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa, Bonn 2010
32. T. Stawiarska, Naczynia szklane z okresu rzymskiego z terenu Polski, Warszawa 1996
33. A. S. Stefan, Les guerres daciques de Domitien et de Trajan, Roma
34. J. Strzelczyk, Odkrywania Europy, Poznań 2000
35. J. Strzelczyk, Goci. Rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984
36. J. Strzelczyk, Wandalowie i ich afrykańskie państwo, Warszawa 1992
37. L. Tyszkiewicz, Hunowie w Europie, Wrocław 2004
38. L. Tyszler, Terra sigillata na ziemiach Polski, Łódź 1999
39. H. S. Vernsel, Triumphus. An Inquiry into the Origin, Development and Meaning of the Roman Triumph, Leiden 1970
40. C. R. Whittaker, Frontiers of the Roman Empire, Baltimore-London 1994
41. H. Wolfram, Historia Gotów, Warszawa 2003
42. A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004
43. A. Ziółkowski, Historia Powszechna. Starożytność, Warszawa 2009
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: