Kultura języka polskiego 3003-P1A1KJ
Przedmiot ma za zadanie zapoznać słuchaczy z najważniejszymi tendencjami rozwojowymi współczesnej polszczyzny w zakresie wymowy, fleksji, składni i leksyki oraz mechanizmami powstawania błędów językowych; uwrażliwić słuchaczy na walory estetyczne i etykę wypowiedzi, zasady etykiety językowej oraz wartość społeczną, estetyczną i poznawczą języka. Student zapozna się z podstawowymi terminami językoznawstwa normatywnego oraz pozna najważniejsze historyczne i współczesne publikacje kodyfikujące normę językową oraz usłyszy o organizacjach zajmujących się instytucjonalnie polityką językową, pozna szanse i niebezpieczeństwa zagrażające polszczyźnie w dobie globalizacji. Zrozumie podstawowe związki między językiem a kulturą.
Ćwiczenia poświęcone są przede wszystkim rozwijaniu kultury języka w sensie podmiotowym – chodzi o kształtowanie u studentów umiejętności poprawnego (tj. zgodnego z normą językową) posługiwania się językiem. Student pod kierunkiem prowadzącego zajęcia będzie dokonywał korekty różnych tekstów współczesnych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2024: | W cyklu 2023: |
Efekty kształcenia
Student:
- posługuje się polszczyzną zgodnie z zaaprobowanymi społecznie regułami posługiwania się jednostkami językowymi;
- dostosowuje dobór środków języka do okoliczności, np. możliwości odbiorcy, do jego funkcji społecznej;
- wypowiada się skutecznie, zrozumiale, przekonująco, z zastosowaniem bogatych środków językowych;
- rozpoznaje typy błędów językowych i mechanizmy ich powstawania, opisuje je z wykorzystaniem terminologii językoznawstwa normatywnego;
- analizuje współczesne polskie teksty użytkowe i dokonuje ich oceny normatywnej oraz uzasadnia swoje sądy o języku oraz tekstach; dokonuje korekty językowej tekstu;
- rozpoznaje podstawowe tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny w zakresie wymowy, fleksji, składni i słownictwa;
- definiuje podstawowe terminy z zakresu językoznawstwa normatywnego i posługuje się nimi w ocenie zjawisk językowych;
- buduje teksty spełniające wymogi etyki słowa, rozpoznaje zabiegi manipulacyjne;
- posługuje się językiem zgodnie z zasadami etykiety językowej; rozpoznaje tendencje w zakresie polskiej etykiety językowej;
- posługuje się językiem polskim ze świadomością , że język jest nie tylko narzędziem komunikacji , ale wartością kultury ze względu na językowy obraz świata, zawarty w rodzimych strukturach wyrazowych czy gramatycznych;
- wykazuje postawę troski o język, rozpoznaje zjawisko wulgaryzacji;
- odwołuje się w swoich sądach o języku do aktualnych wydawnictw ortoepicznych i kodyfikujących;
wyjaśnia i ocenia zjawiska leksykalne współczesnej polszczyzny;
- definiuje i rozpoznaje typy relacji formalnych i znaczeniowych między wyrazami;
- rozpoznaje związki zmian leksykalnych ze zmianami kulturowymi.
Kryteria oceniania
Zaliczenie wszystkich sprawdzianów przeprowadzonych na ćwiczeniach i testu po wykładzie oraz zdanie egzaminu testowego (na poziomie co najmniej 60%); egzamin składa się z pytań z zakresu tematycznego ćwiczeń oraz wykładów. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
Literatura
Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2015.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia, Warszawa 2005.
T. Karpowicz, Kultura języka polskiego.Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009.
A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2012.
Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. J. Podracki, Warszawa 2001.
Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, Warszawa 2003.
J.D. Apresjan, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, wyd. II, Wrocław 2000.
D. Buttler, Koncepcje pola znaczeniowego, „Przegląd Humanistyczny” 1967, z. 2.
D. Buttler, Odmiany polskiej homonimii, „Poradnik Językowy” 1971, z. 1–2.
D. Buttler, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.
D. Buttler, Struktura znaczeniowa wyrazów, „Prace Filologiczne” 1976, t. XXVI.
D. Buttler, Typy łączliwości leksykalnej wyrazów, „Prace Filologiczne” 1975, t. XXV.
R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, wyd. III, Warszawa 2001.
J. Lyons, Wstęp do językoznawstwa, rozdz. 10.2–10.4 (synonimia, hiponimia, niezgodność, antonimia, komplementarność, niezgodność), Warszawa 1975.
B. Nowakowska, Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie, Kraków 2005.
J. Radwańska, Relacje konwersji leksykalnej w języku polskim, „Język Polski” 1992, z. 2.
E. Rudnicka, Znaczenia wyrazów – przegląd i charakterystyka typów, kwestie wątpliwe, „Przegląd Humanistyczny” 2003, z. 2.
R. Tokarski Językowy obraz świata w metaforach potocznych [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński Lublin 1990.
R. Tokarski, Słownictwo jako interpretacja świata [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Współczesny język polski, red. J. Bartmiński Lublin 2000.
+ artykuły i książki zalecone przez prowadzącego zajęcia
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: