Archeologia włókiennictwa.Wprowadzenie z elementami archeologii doświadczalnej 2800-PB-DOS
Celem zajęć jest praktyczne wprowadzenie do archeologii i technologii włókiennictwa, które łączy tradycyjne wykłady z działaniami eksperymentalnymi i nauczaniem ‘hands-on’. W czasie kursu zostanie wprowadzony koncept ‘chaîne opératoire’, jako rama metodologiczna dla badań nad włókiennictwem, oraz omówione zostanie zastosowanie archeologii eksperymentalnej jako metody badawczej w archeologii włókiennictwa.
Na zajęciach przedstawione zostaną podstawowe surowce włókiennicze i techniki ich pozyskiwania, techniki barwierskie, techniki wytwarzania tekstyliów i narzędzia: głównie przęśliki i ciężarki tkackie. Studenci będą samodzielnie przygotowywali wełnę do przędzenia, przędli len i wełnę na wrzecionie z przęślikiem, przeplatali i tkali z wykorzystaniem ramy i krosien (ciężarkowego, bardka i tabliczek tkackich).
Studenci dowiedzą się czym są tkaniny archeologiczne, w jaki sposób powinny być one zabezpieczane (First Aid) i dokumentowane. Podejmą własne próby badań mikroskopowych tekstyliów i narzędzi włókiennych z użyciem mikroskopów cyfrowych typu Dino-Lite. Poznają w jaki sposób używano przęślików i ciężarków tkackich – najczęstszych pozostałości po produkcji włókienniczej w kontekstach archeologicznych. Dowiedzą się, jakie parametry tych narzędzi miały wpływ na wytwarzane za ich pomocą wyroby i poznają właściwe metody ich dokumentowania.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Uczestnicy uzyskają podstawową wiedzę o archeologii włókiennictwa, zapoznają się z podstawową terminologią tej specjalności, poznają podstawy samodzielnej analizy zabytków tekstylnych i narzędzi włókienniczych, poznają techniki dokumentacyjne dla poszczególnych pozostałości archeologicznych związanych z wytwarzaniem tekstyliów. Pogłębią wiedzę o metodologii badań archeologicznych (archeologia eksperymentalna, empiryczna). Nabędą podstawowych umiejętności posługiwania się wybranymi technikami włókienniczymi (hands-on learning), dzięki czemu uzyskają narzędzia do analizowania wiedzy milczącej tego rzemiosła. Będą umieli analizować chaîne opératoire produkcji włókienniczej i dokonywać własnych ocen trudności i ergonomii prac włókienniczych. Rozwiną umiejętności pracy zespołowej pracując w grupach nad wykonaniem tkaniny na krośnie ciężarkowym. Zyskają lepszą świadomość genderowego podziału pracy, lepiej zrozumieją ekonomiczny wkład kobiet w społeczeństwach prehistorycznych. Utrwalą umiejętności krytycznej obserwacji oraz samodzielnej oceny źródeł i publikacji archeologicznych. Ich działania praktyczne, spostrzeżenia i oceny stanowić będą element wyjściowy do dalszych badań naukowych.
Kryteria oceniania
Wymagane jest aktywne uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności nieusprawiedliwione) i próba samodzielnego wykonania przynajmniej jednej tkaniny dowolną techniką poznaną na zajęciach. Dokumentacja wykonanej pracy za pomocą gotowej karty dokumentacyjnej będzie podlegała ocenie na stopień. Krótki test na koniec zajęć. Osoby chętne mogą dodatkowo przygotować referaty
Literatura
ANDERSSON STRAND E., M.-L. NOSCH eds (2015) Tools, Textiles and Contexts. Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, Ancient Textiles Series 21, Oxford & Philadelphia.
BANCK BURGESS J., L.M. RÖSCH ed., Bound and Stitched Up ! Grass, Bast, Bark – Stone Age All-Rounders, Archäologische Informationen aus Baden-Württemberg Heft 82.
CHMIELEWSKI T.J. (2009) Po nitce do kłębka. O przędzalnictwie i tkactwie młodszej epoki kamienia w Europie Środkowej, Warszawa.
GILLIS C., M-L. NOSCH eds (2007) Ancient Textiles. Production, Craft and Society, Ancient Textiles Series 1, Oxford.
GLEBA M., U. MANNERING eds (2012) Textiles and Textile Production in Europe: From Prehistory to AD 400, Ancient Textile Series 12, Oxford & Oakville.
MICHAŁOWSKA M. (2006), Leksykon włókiennictwa, Warszawa.
MAIK J. (2012) Włókiennictwo kultury wielbarskiej, Łódź.
ULANOWSKA A. (2012) Odtwarzanie dawnych technik tkackich w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego poprzez archeologię doświadczalną, in: P. Militello, M. Camera eds., Ricerche e attività del corso internazionalizzato di archeologia. Catania, Varsavia, Konya 2009-2012, Syndesmoi 3, Palermo, 239-262.
ULANOWSKA A. (2016) Towards methodological principles for experience textile archaeology. Experimental approach to the Aegean Bronze Age textile techniques in the Institute of Archaeology, University of Warsaw, Prilozi Instituta za arheologiju u Zagrebu 33, 317-339.
ULANOWSKA A. (2016) Włókiennictwo Grecji epoki brązu w (akademickiej) praktyce. Nowe refleksje nad zastosowaniem archeologii doświadczalnej w nauczaniu technologii dawnego włókiennictwa, in: M. Figueira, K. Żebrowska eds., International Course in Archaeology. “Papers in Mediterranean Archaeology”, Syndesmoi 5, Catania, 215-234.
ULANOWSKA A. 2020, A chaîne opératoire as a framework for investigating prehistoric textile production: Production of clay textile tools in Middle Bronze Age Crete as a ‘troublesome’ case study, Archaeological Review from Cambridge 35.1, 212–226.
ULANOWSKA A. 2020, Looms in spaces. The warp-weighted loom in the Aegean Bronze Age and the modern experience of weaving, Bulletin de l’Association pour la Promotion des Rescherches sur l’Âge du Bronze (APRAB) 18, 146–152.
SIENNICKA M., L. RAHMSTORF, A. ULANOWSKA eds (2018) First Textiles, The Beginnings of Textile Manufacture in Europe and the Mediterranean. Proceedings of the EAA Session Held in Istanbul (2014) and the “First Textiles” Conference in Copenhagen (2015), Ancient Textiles Series 32, Oxford & Philadephia.
ULANOWSKA A., M. SIENNICKA eds (2018) Światowit LV (2017): Tradition and Innovation in Textile Technology in Bronze Age Europe and the Mediterranean
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: