Pedagogika społeczna 2300-PSPO
Podstawowe zagadnienia omawiane na cwiczeniach:
1) Dzieje pedagogiki społecznej; geneza i rozwój dziedziny, związki z innymi naukami humanistycznymi, miejsce wśród nauk pedagogicznych, charakterystyka przedmiotu, podstawowe pojęcia. Czynniki kształtujące odrębność i charakterystykę przedmiotu.
2) Przedmiot, funkcje, zakres i zadania pedagogiki społecznej. Dyskusje przeszłości – teraźniejszości – przyszłości o tożsamości i zadaniach pedagogiki społecznej oraz o podstawowych pojęciach: środowisko, siły społeczne (jednostki, grupy, instytucje, wartości), więzi społeczne, kapitał społeczny, zaufanie.
3) Dyskusje o roli i znaczeniu pedagogiki społecznej. Podejścia i konfrontacje: Heleny Radlińskiej, Aleksandra Kamińskiego, Kazimierza Lisieckigo, Janusza Korczaka i in. Ich koncepcje wychowania w środowisku
4) Zadania PS: diagnoza, prognoza, zmiana. Płaszczyzny działania pedagogiki społecznej: opieka, pomoc, ratownictwo, profilaktyka, wsparcie społeczne. Empowerment. Związki pedagogiki z pracą socjalną, pracą opiekuńczą, działaniami resocjalizacyjnymi. Zasady pomocniczości, solidarności, podmiotowości, edukacji społecznej.
5) Środowiska wychowania – środowisko (g)lokalne. Pojęcie środowiska lokalnego i małej ojczyzny. Edukacja i animacja środowiskowa. Siły społeczne, ich aktywizacja. Metody organizacji środowiska. Przemiany środowiska lokalnego.
6) Środowiska wychowania – rodzina. Struktura i funkcje rodziny. Typy rodzin. Przemiany życia małżeńsko-rodzinnego. Zagrożenia i dezorganizacja współczesnej rodziny.
7) Środowiska wychowania – grupy rówieśnicze. Młodzież w sytuacji zmiany społecznej, zagrożenia i wyzwania (przemoc wśród rówieśników, prostytucja młodzieży, uzależnienia, start zawodowy). Postawy, aspiracje, aktywność młodzieży.
8) Środowisko pracy jako społeczne środowiska wychowania w sytuacji zmiany. Nauka przez pracę oraz w miejscu pracy. Bezrobocie. Konkurencyjność jako kategoria kształtująca postawy wobec życia i innych ludzi.
9) Środowiska wychowania – organizacje pozarządowe. III sektor, typy organizacji pozarządowych, ich rola w społeczeństwie demokratycznym. Społeczeństwo obywatelskie, edukacja obywatelska.
10) Człowiek w sytuacji zagrożenia (niepełnosprawność, choroba, starość, ubóstwo, bezdomnośc, wykluczenie społ., przemoc domowa – tematyka do wyboru przez prowadzącego i studentów).
11) Wyzwania XXI wieku – wybrane przykłady zmian społeczno-kulturowych: globalizacja, technicyzacja, urbanizacja i przemiany miast, społeczeństwo informacyjne: pytania o tożsamość, o tempo przemian, marginalizację technologiczną i w dostępie do informacji. Wielokulturowość.
12) Wyzwania XXI wieku (c.d.). Procesy globalizacji a wykluczanie i integracja społeczna. Konsumpcjonizm. Różnorodne strategie i pomysły na przeciwdziałanie tym negatywnym zjawiskom w wymiarze lokalnym i globalnym. Rola edukacji – edukacja globalna. Sprawiedliwy handel, świadomy konsument, eko-żywność – moda na działanie obywatelskie?
Rodzaj przedmiotu
obowiązkowe
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu ćwiczeń student/ka będzie:
- znał/a podstawowe pojęcia i koncepcje z zakresu pedagogiki społecznej,
- znał/a podstawowe fakty związane z dziejami (rozwojem i zmianami) pedagogiki społecznej w Polsce na przestrzeni wieków,
- umiał/a scharakteryzować pedagogikę społ. jako dyscyplinę akademicką,
- znał/a jej prekursorów oraz ich koncepcje wychowania w środowisku,
- rozumiał/a środowiskowe uwarunkowania wychowania i rozwoju oraz możliwości/potrzeby badania, kreowania i przekształcania środowiska życia człowieka,
- rozumiał/a znaczenie i specyfikę podstawowych środowisk wychowawczych pozaszkolnych w rozwoju społecznym jednostek,
- dostrzegał/a i rozumiał/a rolę oraz zadania pedagogiki społecznej w kontekście współczesnych przemian społecznych (w wymiarze lokalnym i globalnym).
Kryteria oceniania
Aby zostać dopuszczonym do egzaminu końcowego z przedmiotu, należy spełnić następujące warunki:
- obecność na zajęciach (maksymalnie dwie nieobecności, każdą następną należy zaliczyć na dyżurze),
- aktywny udział w dyskusjach,
- zaliczone kolokwium końcowe (pisemne).
Egzamin końcowy jest pisemny - obejmuje treści z wykładów oraz kilku dodatkowych lektur.
Literatura
"Pedagogika Społeczna" nr 1/2001;
"Sylwetki łódzkich uczonych. Profesor Helena Radlińska", zeszyt 75, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 2004;
Białobrzeska K., Kawula S. (red.), Człowiek w obliczu wykluczenia i marginalizacji społecznej. Wokół zagadnień teoretycznych, Toruń 2006;
Budzyński A. opr. i wstęp "Pamiętniki bezrobotnych", Warszawa 2003;
Chudzicka-Czupa A., Bezrobocie. Różne oblicza wsparcia, Katowice 2004;
Cichosz M., Polska pedagogika społeczna w latach 1945 – 2003, Toruń 2004, t. I i II
Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2007,Warszawa 2007;
Dyczewski L., Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Lublin 1994;
Encyklopedia pedagogiczna XXI w., red T. Pilch
Frąckiewicz L. (red.), Wykluczenie społeczne, Katowice 2005;
Grotowska-Leder J., Faliszek K. (red.), Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza - uwarunkowania - kierunki działań, Toruń 2005;
Grzelak J., Zarzycki T. (red.), Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa 2004;
Kantowicz E. , Chrostowska B., Ciczkowska-Giedziun M. (red.), Szkoły polskiej pedagogiki społecznej wobec nowych wyzwań. Olsztyn 2010
Kawula S. (red.), Pedagogika społeczna. Dokonania - aktualność - perspektywy, Toruń 2003;
Kawula S. , Brągiel J., Janke W., Pedagogika rodziny. Obszary, panorama problematyki. Toruń 1998
Kawula S., Człowiek w relacjach socjopedagogicznych. Toruń 2004;
Konopczyński M., Theiss W., Winiarski M. (red.), Pedagogika społeczna - przestrzenie życia i edukacji. Warszawa 2010
Kozdrowicz E., Pilch T. (red.), Ryszard Wroczyński. Żyć w ludziach i dziełach. Warszawa 2007 ("Pedagogika Społeczna" 2007 nr 2).
Marynowicz-Hetka E. i in. (red.), Pedagogika społeczna, Warszawa 2006;
Marzec-Holka K., Społeczeństwo, demokracja, edukacja. Nowe wyzwania w pracy socjalnej. Bydgoszcz, 2000;
Piekarski J., Pilch T., Theiss W., Urbaniak-Zając D. (red.), Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego czlowieka i społeczeństwa. Łódź 2010
Pilch T., Bauman T. (red.), Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 2001;
Pilch T., Lalak D., Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa 1999;
Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego, raport o rozwoju społecznym UNDP, Warszawa 2002.
Przecławska A., Theiss W. (red.), Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek, Warszawa 2000;
Racław-Markowska M. (red.), Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym, Warszawa 2005;
Radlińska H., Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego, Warszawa 1935;
Radziewicz-Winnicki A. , Pedagogika społeczna. Warszawa 2008
Sajkowska M. (red.), Wykorzystywanie seksualne dzieci. Teoria, badania, praktyka, Warszawa 2004;
Smolińska-Theiss B., Badanie i działanie. W poszukiwaniu skutecznych metod organizacji środowiska, Warszawa 1988;
Suchodolski B (red.), Edukacja przez pracę i dla pracy., Warszawa 1990;
Theiss W., Mała ojczyzna. Kultura, Edukacja, rozwój lokalny, Warszawa 2001;
Theiss W., Radlińska, Warszawa 1997;
Theiss W., Skrzypczak B., Edukacja i animacja w środowisku lokalnym, Warszawa 2006;
Theiss W., Winiarski M. (red.), Pedagogika społeczna - tradycje i współczesne konteksty. Warszawa 2006 ("Pedagogika Społeczna" 2006 nr 4);
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: