Podatek dochodowy od osób fizycznych 2200-5PO-10
W trakcie kursu prezentowane są następujące zagadnienia:
(1) Źródła prawa w polskim podatku dochodowym od osób fizycznych:
- konstytucyjny porządek źródeł prawa i ich hierarchia:
* Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
* ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe ogłoszone w trybie przewidzianym dla ustaw;
* ustawy prawa polskiego,
* rozporządzenia wykonawcze do ustaw, wydane na podstawie wyraźnego i precyzyjnego upoważnienia ustawowego,
- elementy podatku zastrzeżone dla regulacji ustawowej:
* nakładanie podatków,
* określanie podmiotów opodatkowania,
* określanie przedmiotów opodatkowania,
* określanie stawek podatkowych,
* określanie zasad przyznawania ulg i umorzeń,
* określanie kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,
- rola interpretacji urzędowych i orzecznictwa sądowoadministracyjnego:
* interpretacje urzędowe i orzecznictwo sądów administracyjnych nie są źródłami prawa podatkowego,
* „prawotwórcze” poglądy wyrażane w interpretacjach i orzecznictwie – rosnąca praktyczna rola w stosowaniu prawa podatkowego.
(2) Konstrukcja podatku i podstawowe pojęcia:
- zakres podmiotowy opodatkowania – wyłącznie osoby fizyczne,
- nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,
- ustawowe zdefiniowanie miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – ośrodek interesów życiowych i/lub czas pobytu na terytorium RP powyżej 183 dni w roku podatkowym; prymat przepisów umów o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu,
- przedmiot opodatkowania:
* przychody wyłączone z opodatkowania,
* ogólne pojęcie przychodu – trudności definicyjne,
* moment powstania obowiązku podatkowego w zależności od źródła uzyskania przychodu – przychody memoriałowe, kasowe i hipotetyczne,
* definicja ogólna dochodu,
* strata i zasady jej pokrycia; przypadki, gdy strata nie podlega pokryciu dochodami następnych lat,
* znaczenie świadczeń w naturze, nieodpłatnych i częściowo odpłatnych – moment uzyskania i zasady ustalania ich wartości pieniężnej; sprzeczność między regulacją ustawową a tezami wyrażanymi w orzecznictwie sądowym (uchwała NSA z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt IIFPS 7/10),
- rodzaje podstaw opodatkowania,
- rodzaje stawek podatku: procentowo-kwotowe, kwotowo-procentowe, procentowe i kwotowe.
(3) Katalog źródeł przychodów:
- półotwarty charakter katalogu źródeł przychodów
- źródła przychodów o zamkniętym i otwartym charakterze,
- obowiązek przyporządkowania przychodu do właściwego źródła uzyskania,
- charakter kosztów uzyskania w zależności od źródła przychodów: rzeczywiste, normatywne, brak,
- trudności w rozgraniczaniu źródeł uzyskania przychodów – brak koherentności przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.; brak jednolitej linii orzecznictwa sądów administracyjnych.
(4) Stosunek pracy jako źródło przychodów:
- zakres przedmiotowy przychodów ze stosunku pracy,
- pojęcie pracownika w podatku dochodowym od osób fizycznych,
- zakres czasowy uzyskiwania przychodów w tym źródle,
- moment powstania obowiązku podatkowego,
- moment uzyskania przychodów i zasady ustalania wartości świadczeń w naturze, świadczeń nieodpłatnych i częściowo odpłatnych – kontrowersje na tle orzecznictwa sądowoadministracyjnego,
- zwolnienia przedmiotowe,
- normatywne koszty uzyskania przychodów,
- progresywna zaliczka na podatek – legalne metody zmniejszenia obciążenia,
- rola pracodawcy jako płatnika,
- odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
- informacja PIT-11 – wykazanie dochodów wolnych od podatku na podstawie umów o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu,
- relacja między źródłami przychodów stosunek pracy oraz pozarolnicza działalność gospodarcza w świetle art. 5b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.
(5) Pozarolnicza działalność gospodarcza oraz z działy specjalne produkcji rolnej:
- pojęcie pozarolniczej działalności gospodarczej,
- inne źródła przychodów i ich potencjalny „konflikt” ze źródłem „pozarolnicza działalność gospodarcza,
- ogólna definicja przychodów (art. 14 ust. 1),
- katalog przychodów (art. 14 ust. 2),
- przychody w walutach obcych i różnice kursowe,
- katalog wyłączeń z przychodów (art. 14 ust. 3),
- moment powstania przychodu.
- pojęcie kosztów uzyskania przychodu, związek kosztu z przychodem,
- potrącanie kosztów w czasie,
- katalog wydatków niebędących kosztami uzyskania przychodów,
- koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych,
- stawki podatku (zasady ogólne i opodatkowanie liniowe),
(6) Działalność wykonywana osobiście:
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,
- moment powstania obowiązku podatkowego,
- znaczenie statusu podatnika – nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,
- podstawa opodatkowania – dochód lub przychód,
- normatywne koszty uzyskania przychodów,
- liniowa zaliczka na podatek – ustawowe wyjątki,
- rola płatnika,
- wpływ podatku od towarów i usług (od dnia 1 maja 2004 r.) na rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych; czy od dnia 25 czerwca 2011 r. przepis art. 155 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nadal obowiązuje?
(7) Emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego:
- zakres przedmiotowy i podmiotowy,
- brak kosztów uzyskania przychodów,
- progresywna zaliczka na podatek – legalne metody zmniejszenia obciążenia,
- rola płatnika,
- szczególne zasady rozliczenia rocznego emerytów i rencistów.
(8) Kapitały pieniężne:
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,
- moment powstania obowiązku podatkowego – kiedy memoriałowy, a kiedy kasowy,
- przychody i dochody nie opodatkowane w sposób zryczałtowany,
- koszty uzyskania przychodów i dochód,
- wkłady niepieniężne do spółdzielni i spółek kapitałowych – zwolnienie dla aportów w postaci przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa,
- problemy definicyjne: przedsiębiorstwo i zorganizowana część przedsiębiorstwa,
- ograniczenia i wyłączenia ogólnej zasady pokrywania straty w źródle przychodów kapitały pieniężne.
(9) Prawa majątkowe:
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – otwarty katalog,
- moment powstania obowiązku podatkowego,
- zróżnicowany charakter kosztów uzyskania przychodów,
- znaczenie statusu podatnika – nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,
- rola płatnika,
- wpływ podatku od towarów i usług (od dnia 1 maja 2004 r.) na rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodów twórców i artystów wykonawców z praw autorskich i praw pokrewnych.
(10) Najem i dzierżawa:
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – kiedy nie są to przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej,
- moment powstania obowiązku podatkowego,
- koszty uzyskania przychodów (rzeczywiste oraz możliwość amortyzacji) i dochód,
- zaliczki na podatek.
(11) Nieodpłatne udostępnienie nieruchomości:
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,
- specyficzny moment powstania obowiązku podatkowego – przychody hipotetyczne,
- wyłączenia – kiedy nie ustala się przychodu,
- likwidacja źródła przychodów od 2009 r.
(12) Inne źródła
- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – otwarty katalog,
- moment powstania obowiązku podatkowego,
- zwolnienia przedmiotowe,
- rola płatnika.
(13) Zasady i termin rozliczenia rocznego:
- zakres kumulacji dochodów z poszczególnych źródeł uzyskania,
- odliczenia od dochodu – ulgi faktyczne i pozorowane [substytut realnych kosztów uzyskania przychodów (składki na ubezpieczenia społeczne) oraz quasi-korekta dochodu (zwrócone nienależnie pobrane świadczenia)];
- zmiana koncepcji konstrukcji skali podatkowej od 2009 r.,
- odliczenia od podatku – problem dystrybucji środków systemu finansów publicznych (składka na ubezpieczenie zdrowotne),
- ulga z tytułu wychowywania dzieci – odliczenie od podatku, rola płatnika, zmiany od 2009 r.
- rozliczenia:
a) indywidualne,
b) preferencyjne - dochodów małżonków,
c) preferencyjne – osób samotnie wychowujących dzieci,
- rozszerzenie prawa do rocznego rozliczenia na zasadach preferencyjnych na osoby będące w ograniczonym obowiązku podatkowym,
- samotne wychowywanie dzieci – problemy z określeniem statusu; dotyczy zeznań składanych za rok 2011,
- obowiązki informacyjne związane z rozliczeniem rocznym.
(14) Roczne deklaracje składane przez płatników – PIT-4R i PIT-8AR:
- terminy i miejsce składania;
- wątpliwości prawne dotyczące powyższych deklaracji – brak rocznego zobowiązania podatkowego po stronie płatnika.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu wykładu student wyjaśnia funkcje opodatkowania dochodów, zna podstawowe zasady podatku dochodowego od osób fizycznych, zasady opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł, rozpoznaje elementy konstrukcji PIT
Literatura
- H. Litwińczuk, Prawo podatkowe przedsiębiorców , Warszawa 2013;
- PDF Z nr 259, Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, praca zbiorowa pod
red. W. Modzelewskiego i J.Bielawnego, Warszawa 2015;
- Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, pod red. J. Marciniuka, Warszawa
2015;
- W. Modzelewski, J. Bielawny, Materialne prawo podatkowe, Warszawa 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: