Metodologia i współczesne kierunki badań geograficznych-2 1900-9AMWKBG-2
Dr hab. M. Dąbski
Zmiany pokrywy lodowej na świecie
Celem wykładu jest przedstawienie skali oraz istoty procesów polegających na zmianie zasięgu lodowców, pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego oraz wieloletniej zmarzliny w świetle globalnego ocieplenia klimatu. Podkreślony zostanie wpływ wspomnianych procesów na gospodarkę człowieka. Na wykładzie poruszone zostaną następujące zagadnienia:
Lodowce górskie i lądolody: rozmieszczenie; zmieniający się bilans masy lodowców; współczesne tempo topnienia; szanse i zagrożenia dla infrastruktury; zasygnalizowanie historii zlodowaceń w świetle danych paleoklimatycznych;
Zlodzenie Oceanu Arktycznego: tempo topnienia lodu, spory terytorialne, walka o dostęp do surowców w dnie oceanu; ekspansja przemysłu na obszary Arktyki;
Wieloletnia zmarzlina: zasięg i termika zmarzliny, warstwa czynna, procesy termokrasowe, zagrożenia inżynieryjne;
Globalne ocieplenie klimatu – prawda, czy fałsz.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Dr hab. A. Magnuszewski, prof. UW
Modelowanie obszarów zalewowych na przykładzie Wisły w Warszawie
Przedmiotem wykładu jest modelowanie procesów hydrologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem modelowania przepływu i transportu osadów w korytach rzecznych. Omówione są dane przestrzenne zawarte w bazie danych krajowej infrastruktury przestrzennej, przydatne w modelowaniu hydrologicznym, a także zapisane w rozproszonych światowych bazach danych. Podstawą modeli hydrodynamicznych są siatki obliczeniowe i odpowiednio zdefiniowane warunki brzegowe i początkowe. Przedstawiono sposób konstruowania siatek trójkątnych i prostokątnych i przygotowania danych do obliczeń. Przedstawiono sposób pomiarów rumowiska wleczonego i zawiesiny, a następnie sposób wyznaczania parametrów takich jak średnica miarodajna, porowatość, koncentracja zawiesiny, intensywność wleczenia. Zaprezentowano przykład wykorzystania modelu CCHE2D do symulacji przepływu wód wielkich przez tzw. gorset warszawski, a także przez Jezioro Włocławskie i Jezioro Zegrzyńskie. Zostanie omówiona przydatność modeli hydrodynamicznych do oceny zagrożeń naturalnych.
---------------------------------------------------------------------------------------
Dr J. Wawer
Warunki klimatyczne dużych aglomeracji
Przekazanie wiedzy o klimacie obszarów zurbanizowanych, (w szczególności dużych aglomeracji) i jego cechach, począwszy od przyczyn do skutków swoistego klimatu miejskiego, oraz jakie są możliwości poprawy niekorzystnych cech wywołanych urbanizacją. Przedmiot badań klimatologii urbanistycznej. Przyczyny zróżnicowania warunków klimatycznych w mieście. Deformacja (modyfikacja) warunków solarnych, termicznych, wilgotnościowych, nefologicznych, opadowych, wiatrowych w obszarach zurbanizowanych. Warunki bioklimatyczne w obszarach miejskich. Możliwości poprawy niekorzystnych cech klimatu miejskiego – różnymi zabiegami, w tym rola zieleni. Podkreślenie metod badań i opracowań materiałów z zakresu klimatologii urbanistycznej.
---------------------------------------------------------------------------------------
Dr E. Malinowska
Ewolucja krajobrazów-zapis antropopresji
Zagadnienia poruszane w trakcie wykładu:
1. Definicja krajobrazu
2. Ewolucja krajobrazów naturalnych – zmiany długo i krótkookresowe, progresywne i konserwatywne komponenty krajobrazu, stabilność krajobrazu,
3. Ewolucja krajobrazów kulturowych – zmiany użytkowania terenu, zmiany cech elementów krajobrazu w warunkach antropopresji, odporność krajobrazu
4. Metody badania ewolucji krajobrazu - geoindykatory i bioindykatory naturalnych i antropogenicznych zmian w krajobrazie, wskaźniki geobotaniczne, glebowe, metryki krajobrazowe
5. Przykłady zastosowania wybranych metod - Płocki Zespół Miejsko-Przemysłowy, dolina Narwi, Warszawa
6. Krytyczna ocena metod indykacji krajobrazu
---------------------------------------------------------------------------------------------
Dr inż. I. Karsznia
Wprowadzenie do generalizacji informacji geograficznej. Omówienie modeli generalizacji. Generalizacja cyfrowego modelu krajobrazu (DLM) a generalizacja kartograficzna (DCM). Możliwości automatyzacji procesu generalizacji. Pojęcie operatora, algorytmu i parametru generalizacji i relacje między nimi. Klasyfikacje i zastosowanie operatorów generalizacji. Przykłady implementacji automatycznych procedur generalizacji w wybranych agencjach kartograficznych. Prezentacja badan dotyczących automatyzacji generalizacji z wykorzystaniem technik uczenia maszynowego.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Dr J. Korycka-Skorupa
Małoskalowe mapy tematyczne w środkach masowego przekazu, efektywność prezentacji kartograficznej – problematyka badawcza
Poznanie kierunków badań oraz roli grafiki, a w szczególności małoskalowej mapy tematycznej w podręcznikach, artykułach naukowych, prasie i Internecie. Wykład poświęcony jest omówieniu kierunków badań nad specyficzną grupą map tematycznych i innymi rodzajami informacji graficznej tzw. „infografikami" ukazującymi się w środkach masowego przekazu. Badania te dotyczą m.in. określenia roli map w przekazie informacji, wpływu technologii na postać graficzną i zakres treści map efektywności prezentacji kartograficznej. Na przykładach map zaczerpniętych z podręczników, artykułów, prasy, portali internetowych komentowane są rozwiązania metodyczne i graficzne z oceną ich poprawności (z pokazaniem właściwych lub lepszych rozwiązań).
------------------------------------------------------------------------------------------
Prof. dr hab. F. Plit
Badania środowiska naturalnego w krajach rozwijających się
Zaznajomienie z kluczowymi problemami środowiskowymi w krajach rozwijających się stanowiącymi zarówno przedmiot badań ze względu na wpływ na zachowania ekonomiczne ludności i na gospodarkę w ogóle. Charakterystyka głównych środowiskowych problemów badawczych w strefie międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej. Ich miejsce w badaniach przyrodniczych, w tym znaczenie klęsk żywiołowych. Wybrane kwestie ochrony środowiska i przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych.
------------------------------------------------------------------------------------------
Dr A. Jarocińska, dr hab. B. Zagajewski
Wykorzystanie teledetekcji do kartowania roślinności
Współczesne badania środowiska wymagają pozyskiwania wiarygodnych i aktualnych informacji o środowisku. Teledetekcja dostarcza szczegółowych danych m.in. o roślinności. Ostatnie lata przyczyniły się do rozwoju teledetekcji hiperspektralnej, która poprzez rejestrację ciągłego widma elektromagnetycznego w wielu wąskich zakresach pozwala uchwycić unikalne cechy poszczególnych procesów fizjologicznych, budowy anatomicznej i morfologicznej. Cechy te są unikatowe dla poszczególnych gatunków i zbiorowisk. Powoduje to szeroki zakres wykorzystania teledetekcji w badaniach środowiska, w tym roślinności. Jednakże zastosowanie narzędzi wymaga wykonania ściśle określonych procedur. Są to: korekcja danych teledetekcyjnych, stworzenie terenowych wzorców do klasyfikacji i weryfikacji obrazów poklasyfikacyjnych, procedury klasyfikacji oraz redakcji map. W ramach wykładu zaprezentowane zostaną szczegółowe informacje o kolejnych etapach pozyskania i przetwarzania danych. Szczególna uwaga położona zostanie na teledetekcję hiperspektralną, teledetekcyjne wskaźniki roślinności oraz modele transferu promieniowania w baldachimie roślinności. Dokładnie omówiona zostanie analiza oceny dokładności uzyskiwanych wyników. Końcowa część wykładu zawiera przykłady klasyfikacji obrazów hiperspektralnych do monitoringu poszczególnych komponentów środowiska.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Dr hab. M. Solarz, prof. UW
Podczas zajęć studenci poznają definicję, pola zainteresowań, funkcje, podziały wewnętrzne etc. geografii politycznej jako subdyscypliny geografii człowieka. Poznają historię światowej i polskiej geografii politycznej, a także główne polskie narracje i spory geograficzno-polityczne. Poznają główne problemy geografii politycznej Polski. W czasie zajęć poruszane są także zagadnienia o charakterze globalnym z pogranicza geografii politycznej, społecznej i toponomastyki jak kwestia delimitacji grup krajów ze względu na poziom rozwoju i używanej w tym względzie terminologii. Zapoznają się ze współczesnymi kierunkami badań geografii politycznej i społecznej m.in. na przykładzie badań prowadzonych w Zakładzie Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych WGSR UW.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Prof. dr hab. P. Swianiewicz
Polityka i rozwój regionalny i lokalny
Nowe interpretacje teoretyczne polityki miejskiej
Wykład wskazuje na zmianę paradygmatu polityki miejskiej jaka miała miejsce w ciągu ostatnich 10-15 lat. Odnosi się ona tak do koncepcji wspierania lokalnego rozwoju gospodarczego (w tym: promocji miasta) przez władze miejskie (w tej części nawiązuje do tzw. nowych czynników lokalizacji) jak i do funkcjonowania władz miejskich jako instytucji politycznych. Poruszone będą następujące koncepcje teoretyczne:
- lokalnego współrządzenia
- roli klasy kreatywnej (w ujęciu Floridy) w rozwoju miast wraz z pochodną koncepcją miasta jako maszyny rozrywki wg T.N. Clarke’a
- scen miejskich
- reterytorializacji
- zarządzania wielopoziomowego
Przedmiotem dyskusji będzie także w jakim stopniu i w jakiej formie koncepcje te zmieniają obraz polityki miejskiej w Polsce.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Dr hab. I. Łęcka
Konferencje krajowe i międzynarodowe usprawniające karierę naukową
Wskazane są główne nurty badawcze w wybranych czołowych ośrodkach geograficznych na świecie oraz prowadzone przez nie flagowe konferencje, uczestnictwo, w których daje szanse na „wpisanie” swoich badań w szerszy kontekst naukowy. W ramach wykładów omawiana będzie następująca tematyka:
1. Główne nurty badawcze w geografii w wybranych ośrodkach w Polsce;
2. Główne nurty badawcze w geografii w wybranych ośrodkach na świecie;
3. Kluczowe konferencje krajowe w Polsce;
4. Kluczowe konferencje na świecie;
5. Repozytoria prac doktorskich.
Ocena szans zawodowych z perspektywy uczestnictwa w określonych konferencjach krajowych i zagranicznych.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Dr T. Wites
Problemy metodologiczne w badaniach ludnościowych na przykładzie azjatyckiej części Rosji
Przedstawienie etapów postępowania badawczego w realizacji pracy z zakresu geografii ludności. Wskazanie problemów metodologicznych i poszukiwanie ich rozwiązań w następujących etapach:
- zasadność podjęcia badania, ustalenie problemu badawczego;
- skala badania, regionalizacja, problemy związane z nazewnictwem geograficznym;
- formułowanie hipotez i ich weryfikacja;
- wybór metod badawczych, zasadność użycia metod ilościowych i jakościowych;
- dobór materiałów statystycznych, wiarygodność danych; krytyczna ocena wybranych wskaźników;
- studium przypadku – zasadność przeprowadzenia, przygotowanie i realizacja badań;
----------------------------------------------------------------------------------------------
Prof. dr hab. A. Lisowski
Współczesne procesy suburbanizacji
Pojęcie suburbanizacji. Urbanizacja i decentralizacja przestrzenna. Suburbanizacja w mieście przemysłowym i informacyjnym. Formy procesu. Skutki ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Ład przestrzenny i rozwój zrównoważony w warunkach żywiołowej suburbanizacji. Polityka miejska i regionalna wobec skutków procesu suburbanizacji.
Wykład jest próbą syntezy wiedzy z zakresu uwarunkowań i skutków współczesnego procesu suburbanizacji; łączy elementy teorii i praktyki (zapobieganie negatywnym skutkom suburbanizacji).
---------------------------------------------------------------------------------------------
Prof. dr hab. A. Kowalczyk
Turystyka zrównoważona – aspekty przyrodnicze i kulturowe
1. Definicja i zakres pojęcia „turystyka zrównoważona” (poglądy filozoficzne na relacje człowiek-środowisko, koncepcja rozwoju zrównoważonego, definicja „turystyki zrównoważonej”).
2. Koncepcje teoretyczne związane z turystyką zrównoważoną (koncepcje: rozwoju lokalnego, cyklu ewolucji miejscowości turystycznej, przestrzeni turystycznej, chłonności turystycznej, terytorialnego systemu rekreacyjnego, strefowania przestrzennego, zintegrowanego ośrodka turystycznego)
3. Wybrane formy turystyki zrównoważonej związane z walorami przyrodniczymi (turystyka geologiczna, turystyka ekologiczna)
4. Wybrane formy turystyki zrównoważonej związane z walorami kulturowymi (turystyka etniczna, turystyka literacka, turystyka winiarska)
5. Wybrane formy turystyki zrównoważonej związane z turystyką aktywną
(turystyka golfowa, turystyka rowerowa, turystyka żeglarska)
6. Zagospodarowanie turystyczne uwzględniające założenia turystyki zrównoważonej
7. Planowanie i zarządzanie obszarami chronionymi (koncepcje ROS, LAC, EIA i CEA oraz VIM, TOMM, VAMP i VERP)
---------------------------------------------------------------------------------------------
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Wymagania (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
W efekcie doktorant po zakończeniu kursu:
- w ramach wiedzy:
1. zna główne kierunki badawcze i osiągnięcia współczesnej geografii
2. ma szczegółową wiedzę niezbędną do wyjaśnienia specjalistycznych problemów badawczych z zakresu szeroko pojętej geografii, gospodarki przestrzennej i studiów regionalnych
3. zna zaawansowane metody i techniki pozwalające mierzyć, wykorzystywać i kształtować potencjał środowiska przyrodniczego w jego relacjach z działalnością człowieka;
4. rozumie, charakteryzuje i w razie konieczności potrafi poszukiwać i proponować rozwiązania złożonych procesów społecznych, ekonomicznych, politycznych i kulturowych w zbiorowościach terytorialnych
5. rozumie wzajemne zależności między środowiskiem przyrodniczym a działalnością człowieka oraz skutki lekceważenia tych relacji
- w ramach umiejętności:
6. potrafi wyszukać, wyselekcjonować i wykorzystać najnowsze osiągnięcia nauki w zakresie prowadzonych badań naukowych oraz publicznie zaprezentować wyniki tych badań
7. rozumie znaczenie prezentacji graficznej w pracy naukowej
8. umie zaproponować i kontrolować wdrażanie zasad zagospodarowania przestrzennego w skali lokalnej i regionalnej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i rozwoju zrównoważonego
9. potrafi właściwie wybrać miejsca i sposoby prezentacji wyników pracy badawczej
- w ramach kompetencji społecznych:
10. rozumie wartość różnorodności kulturowej świata i akceptuje zasady zachowania wynikające z szacunku i życzliwości wobec przedstawicieli innych kultur
11. potrafi uświadamiać społeczeństwu wrażliwość środowiska przyrodniczego, jego ciągłą ewolucję i konieczność zachowywania równowagi w warunkach wzmożonej antropopresji
Sposób weryfikacji zdefiniowanych efektów kształcenia – egzamin pisemny zawierający pytania otwarte i zamknięte wyczerpujące całość zamierzonych efektów kształcenia.
Kryteria oceniania
Test końcowy.
Praktyki zawodowe
Nie obowiązują
Literatura
Benn, D.I., Evans, D.J.A. 1998. Glaciers and glaciation. Arnold, London.
French, H.M. 1996. The periglacial environment. Longman, Sigapore.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
---
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Landsberg H.E., 1981, The Urban climate, Academic Press
Laskowski L., 1987, Wybrane zagadnienia fizyki miasta, COIB Warszawa
Lewińska J., 2000, Klimat miasta. Zasoby. Zagrożenia. Kształtowanie, IGPiK, Kraków
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Ewa Roo-Zielińska, Jerzy Solon, Marek Degórski, 2007 - Ocena stanu i przekształceń środowiska przyrodniczego na podstawie wskaźników geobotanicznych, krajobrazowych i glebowych. Monografie IGiPZ PAN, Warszawa
Model Funkcjonalny Systemu Krajobrazowego, 2012, Richling A., Lechnio J. (red.). Wydział Geografii i St. Reg. UW, Warszawa
Z problematyki funkcjonowania krajobrazów nizinnych 2005,. Richling A., Lechnio J. (red.) Wydział Geografii i St. Reg. UW, Warszawa
-----------------------------------------------------------------------------------------------
W. Ostrowski, 2008, Semiotyczne podstawy projektowania map topograficznych na przykładzie zabudowy, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
Chrobak T., 2007, Podstawy cyfrowej generalizacji kartograficznej, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków.
Mackaness W., Ruas A., Sarjakoski T., 2007, Generalisation of Geographic Information. Cartographic Modelling and Applications, Elsevier.
-------------------------------------------------------------------------------------------
Korycka-Skorupa J., 2015. Efektywność metod prezentacji stosowanych na małoskalowych mapach tematycznych w prasie i Internecie, Polski Przegląd Kartograficzny, T. 47, nr 1, pp. 7-20
Kowalski P., Ostrowski W., 2007, Graficzne zasady redagowania w praktyce kartograficznej [Graphic principless of map compilation in cartographic practice]. W: Żyszkowska W., Spallek W. (red.) Kartograficzne programy komputerowe, konfrontacja teorii z praktyką, Główne problemy współczesnej kartografii 2007, s. 19–30, Wrocław
Kowalski P., 2005, Koncepcja mapy prasowej – połączenie ilustracji z informacją [Concept of press map – a combination of illustration and information] W: Pawlak W., Spallek W. (red.) Co się zwie koncepcją mapy. Główne problemy współczesnej kartografii, Hektor, Wrocław, 183–191
---------------------------------------------------------------------------------------------
----
---------------------------------------------------------------------------------------------
-----
---------------------------------------------------------------------------------------------
M.W. Solarz (red.), Polska geografia polityczna wobec problemów i wyzwań współczesnej Polski i świata. Wybrane problemy, Toruń 2012.
M.W. Solarz, Spór Wacława Nałkowskiego i Eugeniusza Romera o Polskę, „Geografia w szkole” 2012, nr 1.
M.W. Solarz, The Language of Global Development. A Misleading Geography, Routledge 2014, 2016.
M.W. Solarz, The Rise, Fall and Rebirth of Polish Political Geography, „Geopolitics” 19 (3) 2014.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Swianiewicz, P. (2005) Nowe interpretacje teoretyczne polityki miejskiej, Studia Regionalne i Lokalne nr 4/2005, s. 6-26.
Swianiewicz, P. (2008) „Nowe koncepcje zarządzania i polityki miejskiej w świadomości liderów lokalnych w Polsce” [w:] S. Michałowski (red.) Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, UMCS, Lublin, s. 473-483.
--------------------------------------------------------------------------------------------
---
--------------------------------------------------------------------------------------------
---
--------------------------------------------------------------------------------------------
Lisowski A., Grochowski M., 2008, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, [w:] Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2003, KPZK PAN –Ministerstwo Rozwoju Regionalnego T.1, 217-280
Lisowski A. Suburbanizacja w Obszarze Metropolitalnym Warszawy 2010, [w:] Ciok S. Migoń P. (red.) Przeksztalcenia struktur regionalnych – aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze, IGiRR Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
Kowalewski A. i inni, 2014, Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce , Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej; Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
---------------------------------------------------------------------------------------------
Kowalczyk A., Derek M., 2010, Zagospodarowanie turystyczne, WN PWN, Warszawa
Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa - między tradycją a nowoczesnością, (w:) Kowalczyk A. (red.), Turystyka kulturowa. Spojrzenie geograficzne, „Geografia Turyzmu 1”, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, 9-57.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: