Etyka i filozofia ochrony przyrody 1400-122EiFOS-OG

Tematyka zajęć obejmuje przegląd i analizę najważniejszych koncepcji filozoficznych i podejść etycznych dotyczących ochrony przyrody i ochrony środowiska oraz omówienie zagadnień kulturowych, ważnych dla zrozumienia współczesnych zagrożeń przyrody. Jednym z założeń jest przyjęcie poglądu że etyka, zwłaszcza w nowoczesnym ujęciu (neuroetyka, etyka kognitywistyczna) nie zawsze i nie całkiem daje się opisać jako dziedzina klasycznej filozofii. Zagadnienia filozoficzne dotyczyć będą głównie kwestii poznania (epistemologia) w ujęciu naturalistycznym, pozytywistycznym i racjonalistycznym skonfrontowanym z podejściem anty-naturalistycznym i pseudonaukowym. Kwestie etyczne oparte będą na przeglądzie i analizie idei dotyczących wartości etycznych obiektów przyrodniczych oraz ich związków z człowiekiem, znanych z piśmiennictwa.
Podczas zajęć, poruszona zostanie następująca tematyka:
1. Ochrona przyrody a ochrona środowiska – najważniejsze zagrożenia w realiach Polski, Europy i świata. Związki człowieka z przyrodą w różnych kręgach kulturowych.
2. Etyka humanistyczna, antropocentryczna i ekologiczna, wartość etyczna i powinności etyczne. Przyroda a zasoby przyrodnicze.
3. Ekologia głęboka, założenia i koncepcje (związki z hipotezą Gai, noosferą, zasadą antropiczną, hipoteza Medei) podstawy metodologii nauki – nauka, falsyfikacjonizm, pseudonauka, paranauka
4. Badania naukowe przyrody a jej ochrona. Etyczne aspekty wykorzystywanie organizmów w badaniach naukowych. Rola nauki w tworzeniu podstaw ochrony przyrody.
5. Człowiek jako łowca - różne „dyskursy” i „narracje” i ich ocena z punktu widzenia filozofii, etyki i nauk społecznych
6-7. Idea praw zwierząt
- Koncepcje tradycyjne i religijne
- Rozumność i wrażliwość zwierząt – „etyka zróżnicowanych natur”:
- Ewolucja podejść i poglądów ma kwestie rozumności i wrażliwości zwierząt od starożytności (Arystoteles, Plutarch, Owidiusz, Lukrecjusz, Kartezjusza) i średniowiecza (Tomasz z Akwinu, św. Augustyn i Franciszek z Asyżu) poprzez Kartezjusza, Locke’a i De Mettrie aż do idealizmu Bergsona i Teillarda de Chardin a w końcu „teorii umysłu” (R. Dunbar), i scjentystycznego racjonalizmu („biofilia” E. Wilsona)
- Antropocentryzm i „słaby antropocentryzm” B. Nortona
- Obrona dobrostanu zwierząt vs idea praw zwierząt
- Powinność ochrony słabych i niewinnych a prawa moralne zwierząt wg. T. Regana
- Prawa zwierząt vs idea równości praw wg. S. Sapontzisa
- Współczesna argumentacja etyków i filozofów (D. De Grazia, S. Wise, G. Franzione, J. Białocerkiewicz, D. Prabucka)
8. Przyroda w świecie ludzi - etyczne i filozoficzne uzasadnienia i argumenty krytyczne:
a. - Udomowienie
b. – Urbanizacja
c. - Eksploatacja (rolnictwo, hodowla, myślistwo, konsumpcja etc.)
9. Waloryzacja przyrody, podejście ekonomiczne – wycena usług ekosystemowych, jej rola w ochronie przyrody i wartość etyczna takiego podejścia
10. Piękno przyrody jako obszar poznania estetyki - dziedziny filozofii i jego rola w ochronie przyrody
11. Poznawanie przyrody a jej ochrona – rola pedagogiki i edukacji ekologicznej w odkrywaniu namysłu etycznego nad przyrodą
12. Funkcjonowanie organizacji i instytucji zajmujących się szeroko pojętą ochroną przyrody. Porównanie założeń, efektów oraz etycznych, prawnych i poznawczych aspektów działania najważniejszych w Polsce państwowych, prywatnych, społecznych, resortowych i pozarządowych instytucji i organizacji w których statutach lub zakresie działań znajduje się ochrona przyrody i ochrona środowiska.

Podczas zajęć odbędzie się 12 spotkań o charakterze konwersatorium. Jedno spotkanie przeznaczone zostanie na wycieczkę związana z zajęciami nr. 10 a także jedno spotkanie przeznaczone zostanie na dyskusję „oksfordzką” z zaproszonymi gośćmi, związaną z zajęciami nr. 9