Literature and philosophy of the turn of 19th and 20th century: their Freud, their Marks, their Nietzsche 3001-A953LP2
I. I. Clear and concise description of content of the subject allowing for defining its topical range
Classes will be dedicated to connections between literature and philosophy of the turn of 19th and 20th century. We will be discussing readings references, literary texts inspired by philosophy and Polish critical and philosophical texts from the époque, related to philosophical concepts. The centre of our reflection will include three hermeneutists of suspicion: Freud, Marks and Nietzsche.
II. Description of competences and skills which students are expected to acquire upon credit.
The seminar is meant to broaden the students' knowledge in the field of philosophical inspirations present in the literature of authors of Positivism and Young Poland periods, and also is aimed to teach how to read texts which are borderline of philosophy and literature. It can be a useful addition to the obligatory course in history of polish literature of the years 1864-1918, enriching the historical-literary knowledge with the philosophical context of the époque. Primarily, this course will enable a competent reconstruction of perception of philosophical ideas in Poland of the turn of the centuries, and will prepare the participants to the B.A. exam.
III. List of the following topics
1st term: "Their Positivism"
1. Introductory class
2.What is Positivism?
3. Positivist's readings
4. Positivists and utopia (Comte)
5. "The Subjection of Women" (Mill and Orzeszkowa)
6. "Philosopy of clothes" (Carlyle and Zapolska)
7. "The Crowd: A Study of the Popular Mind" (Le Bon of Prus, Sienkiewicz, Żeromski)
8. Pre-Freud psychology in Poland (Ochorowicz)
9. Marks & Spencer (positivists vs. socialists)
10. Orzeszkowa's Ruskin
11. Positivist's Nietzsche
12. Problem with Schopenhauer
13. Realist's transcendence. The mystical Prus.
14. Positivists and the catholic modernism
15. "The Philosophy of Money" (Simmel)
2nd term "Their MODERNISM"
16. What is Modernism?
17. Stanisław Przybyszewski's Nietzsche
18. Wacław Berent's Nietzsche
19. Stanisław Brzozowski's Nietzsche
20. Female modernist's Nietzsche
21. Around Marks: Bakunin, Nieczajew, Czernyszewski
22.Revolution of women
23. Portraits from the Gajowiec's study
24. Ernest Renan
25. Leśmian's Bergson
26. The language of the first translations of Sigmund Freud's works
27. From positivism to mysticism (Jan Władysław Dawid)
28. The sources of subconsciousness (Abramowski)
29. Psychoanalysing literary critique by Bruno Schulz
30. "Niemyte dusze"
IV. Detailed description of students' work assessment methods.
Attentive and systematic text reading will be required. Preparedness and active participation will be graded.
The basis of the B.A. exam will be a presentation on the topic prepared by the student during the seminar and a topic related discussion of the presentation.
Type of course
Bibliography
Basic literature of the subject:
Leszek Kołakowski, Filozofia pozytywistyczna, Warszawa 2003
Jan Tomkowski, Co to jest pozytywizm? Pozytywizm i pozytywiści [w tegoż:] Mój pozytywizm, Warszawa 1993;
Maciej Gloger, Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem, "Pamiętnik Literacki" 2007, z. 1, s. 5-21
T. Budrewicz, Dyskurs okołopozytywistyczny. Operowanie pojęciem "pozytywizm" przez jego oponentów [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. Borkowska, Maciejewski, Warszawa 2001
Stanisław Fita, Młodzieńcze lektury pokolenia pozytywistów [w:] Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby postyczniowej, red. E. Paczoska, J. Sztachelska, Białystok 1994, s. 11-24;
Halina Ilmurzyńska, Agnieszka Stepnowska, Księgozbiór Bolesława Prusa, Warszawa 1965
Barbara Skarga, Comte, Warszawa 1997;
Jerzy Szacki, Spotkania z utopią, Warszawa 2000;
Emile Cioran, Historia i utopia, Warszawa 1997;
John St. Mill, O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet, przeł. G. Czernicki, Kraków 1995;
Eliza Orzeszkowa, Kilka słów o kobietach [w:] Aneta Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia tekstów feministycznych z lat 1870-1939, Warszawa 1999;
Thomas Carlyle, Sartor Resartus, przeł. S. Wiśniowski, Warszawa 1882
Anna Małecka, Filozofia szaty. O Symbolizmie Thomasa Carlyle'a, Kraków 1996
Gabriela Zapolska, Fin-de-sieclistka, Kraków 1958;
Krystyna Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej, Kraków 1999 (część: "Ubranie")
Magdalena Kreft, "Szaty i szmaty". Etyczny i psychospołeczny wymiar tematu stroju w twórczości Elizy Orzeszkowej [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006
Gustaw Le Bon, Psychologia tłumu, Warszawa 1986;
Leo Belmont, Tłum - jak myśli, czuje i działa [w tegoż:] Trzy odczyty, Warszawa 1908;
Bronisław Łoziński, Tłum. Szkic socjologiczny, Kraków 1895;
Gabriel Tarde, Opinia i tłum, przeł. K. Skrzyńska, Warszawa 1904;
Leszek Pułka, Hołota, masa, tłum. Bohater zbiorowy w prozie polskiej 1890-1918, Wrocław 1996.
Bolesław Prus, Faraon, dowolne wydanie;
Henryk Sienkiewicz, Wiry, Gdańsk 1990
Stefan Żeromski, Dzieje grzechu, dowolne wydanie;
Julian Ochorowicz, Pierwsze zasady psychologii i inne prace, Warszawa 1996 (np. Teoria ideoplastii, O różnych stanach hipnotycznych)
Bolesław Prus, Szkic programu w obecnych warunkach rozwoju społeczeństwa, "Nowiny" 1883 nr 82-87
Ludwik Krzywicki, Jeszcze o program, "Przegląd Tygodniowy" 1883 nr 15
Adam Tyszka, Socjaliści w perspektywie pozytywistów. Loci communes [w:] Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska, J. Maciejewski, Warszawa 2001;
John Ruskin, Sztuka, społeczeństwo, wychowanie : wybór pism, Wrocław 1977
Bożena Wojnowska, "Ruskinizm" w Młodej Polsce [w:] Porównania. Studia o kulturze modernizmu, red. R. Zimand, Warszawa 1993
Grażyna Borkowska, Wątek ruskinowski w późnej twórczości Elizy Orzeszkowej [w:] Przełom antypozytywistyczny w polskiej świadomości kulturowej końca XIX wieku, red. T. Bujnicki, J. Maciejewski, Wrocław 1986
Maciej Gloger, "Godny podziwu myśliciel i genialny wariat". Bolesława Prusa poznawanie Nietzschego [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006
Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996 (rozdział "Orzeszkowa: autokorekta i problem granic")
Jan Garewicz, Schopenhauer w Polsce, "Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej" 1977, t. 23, s. 247-275
M. Gloger, Schopenhaueryzm w "Lalce" Bolesława Prusa [w:] Na pozytywistycznej niwie, pod red. T. Lewandowskiego, T. Sobieraja, Poznań 2002;
Jan Tuczyński, Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk 1969
Bolesław Prus, Kwiatki Świętego Franciszka, "Tygodnik Ilustrowany" 1910;
Bolesław Prus, Emancypantki, dowolne wydanie
Stanisław Fita, "Pozytywista ewangeliczny". Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, "Roczniki Humanistyczne", 1987 t. XXXV, zeszyt 1;
(...)
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: