Język nowogrecki - gr.zerowa - FN 4018-LEK-NGR0FN

Kurs w formie ćwiczeń w wymiarze 180 godz. (rocznie)
Student/-ka poznaje podstawy współczesnego języka nowogreckiego (demotyk, kini neoeleniki) w mowie i piśmie na materiale dobieranym przez wykładowcę:
– zdobywa wiedzę o podstawowych zjawiskach fonetyki, morfologii i składni nowogreckiej;
– zapoznaje się z niektórymi elementami kultury Grecji (piosenka, kuchnia grecka, zwyczaje świąteczne)
– ćwiczy umiejętności rozumienia ze słuchu krótkich wypowiedzi;
– tłumaczy ze słownikiem proste teksty nowogreckie (np. teksty piosenek);
– ćwiczy wypowiadanie się na piśmie;
– komunikuje się w sytuacjach codziennych.

Przegląd materiału kursu rocznego

Uwaga: terminologia gramatyczna za M. Triandafilidis, Mała gramatyka nowogrecka, przekład i opracowanie I. Szelągiewicz-Ellenikos, A. Maciejewska, W. Gawłowska, Saloniki 1997

* gwiazdką zaznaczono zagadnienia sprawiające największe trudności studentom polskim

A. Zagadnienia gramatyczne (demotyk)
I. *Alfabet / Αλφάβητο.
ΙΙ. System akcentowania / Τονισμός:
– monotoniczny i elementy trójtonicznego,
– enklityki i proklityki,
– *wymowa poszczególnych głosek,
– dyftongi, geminaty itp.,
– znaki przestankowe różniące się od polskich.
III. Podstawowe wiadomości w zakresie fonetyki i fonologii /
Βασική φωνητική και φωνολογία:
– 5 fonemów samogłoskowych,
– 20 fonemów spółgłoskowych,
– główne zjawiska fonetyczne.
IV. Morfologia / Μορφολογία:
1. Rzeczownik / Όνομα: formy fleksyjne (obu liczb) rodzaju:
– męski równozgłoskowy (-ος, -ας, -ης),
– żeński równozgłoskowy (-α/-η, -η/-εις, -ος/-οι),
– nijaki (-ο/-α, -ι/-ια, -μα/-ματα) oraz zdrobnienia na -άκι,
– zapożyczenia (nieodmienne),
– wyrazy w l.mn. (pluralia tantum),
– nazwy własne (imiona, toponimy, etnonimy itp.).
2. *Rodzajnik / Άρθρο:
nieokreślony / αόριστο i określony / οριστικό:
– formy i odmiana,
– stosowanie (wiadomości podstawowe).
3. Przymiotniki / Επίθετα:
– odmiana przxymiotników na -ος,-η/-α/-ια, -ο,
– uzgadnianie z rzeczownikiem,
– najczęściej występujące wyjątki i ich odmiana (πολύς),
– stopniowanie opisowe i złożone,
– porównania z użyciem από.
4. Liczebniki / Αριθμητικά:
– główne / απόλυτα: 1–5000,
– porządkowe / τακτικά: 1–100,
– odmiana liczebników: ένας, μια, ένα, τρεις, τρια, τέσσερις,
τέσσερα.
5. *Zaimki / Αντωνυμίες:
– osobowe / προσωπικές (formy mocne i słabe),
– dzierżawcze / κτητικές,
– określające / οριστικές,
– wskazujące / δεικτικές,
– pytajne / ερωτηματικές,
– względne / αναφορικές,
– najczęstsze nieokreślone / αόριστες.
6. Czasowniki / Ρήματα – wiadomości ogólne:
– koniugacja / συζυγία: Ι (-ω, -ομαι), ΙI (-ώ, -ιέμαι /-ούμαι),
– *diatezα / διάθεση (aktywna / ενεργητική, zwrotna / μέση, bierna
/ παθητική, neutralna / ουδέτερη),
– strona / φωνή: czynna / ενεργητική, bierna / παθητική,
– czasowniki przechodnie / μεταβατικά i nieprzechodnie
/ αμετάβατα,
– tryb / έγκλιση: oznajmujący / οριστική, rozkazujący
/ προστακτική, zależny / υποτακτική,
– *aspekty / τρόποι ενέργειας (i tematy): niedokonany
/ εξακολουθητικός i dokonany / στιγμιαίος.
7. Czasowniki – czas / χρόνος, stronα / φωνή i tryb / έγκλιση:
– teraźniejszy / ενεστώτας strony czynnej i zwrotno-biernej,
– przeszły niedokonany / παρατατικός strony czynnej i zwrotno-
biernej,
– *augment / αύξηση,
– przyszły niedokonany / εξακολουθητικός μέλλοντας strony
czynnej i zwrotno-biernej,
– *aoryst / αόριστος (sygmatyczny) strony czynnej,
– tryb rozkazujący / προστακτική strony czynnej,
– tryb zależny / υποτακτική strony czynnej,
– czasowniki posiłkowe / βοηθητικά (είμαι, έχω, θέλω),
– *najczęstsze czasowniki nieregularne / ανόμαλα (np. έρχομαι,
βλέπω, λέω, βρίσκω, βάζω, βγάζω, βγαίνω, μπαίνω),
– *bezokolicznik / απαρέμφατο i imiesłów / μετοχή.
8. Przyimki / Προθέσεις:
– για, από,
– με, σε, κατά, παρά.
9. Przysłówki / Επιρρήματα:
– miejsca /τοπικά (πού, που, όπου, εδώ, εκεί, πάνω, κάτω),
– czasu / χρονικά (πότε, τώρα, ακόμη, πάλι),
– sposobu / τροπικά (πώς, όπως, έτσι),
– ilości / ποσοτικά (πόσο, όσο, μόνο),
– przytakujące / βεβαιωτικά (ναι, μάλιστα, βέβαια, φυσικά),
– przeczące / αρνητικά (όχι, πια),
– tworzenie przysłówków,
– stopniowanie opisowe,
– porównania z από.
10. Spójniki / Σύνδεσμοι:
– και,
– ούτε, μήτε,
– ή,
– μα, αλλά, όμως; ωστόσο, αν και, μόνο,
– δηλαδή,
– πως; που, ότι.
11. Partykuły / Μόρια:
– ας,
– θα,
– να,
– για,
– σαν, ως.
V. Składnia / Σύνταξη – zagadnienia wybrane.
1. Podstawowe funkcje przypadków / Βασικές λειτουργίες των
πτώσεων.
2. *Użycie rodzajników / τρόποι χρήσης των αρθρών.
3. *Miejsce zaimka w zdaniu / θέση της πρόθεσης στην πρόταση:
– twierdzącym,
– pytającym,
– przeczącym,
– rozkazującym.
4. *Przeczenia z δεν i μη / Άρνηση.
5. *Użycie stron i trybów czasownika / Τρόποι χρήσεις των φωνών
και εγκλίσεων των ρημάτων.
6. Tworzenie i funkcje imiesłowu / Δημιουργία και λειτουργίες της
μετοχής.
7. Rodzaje zdań prostych / Τύποι των απλών προτάσεων.
8. Spójniki zdań współrzędnie złożonych (parataksa) / Σύνδεσμοι
στις παρατακτικές προτάσεις.
9. Zdania podrzędne / Υποτακτικές προτάσεις i ich rodzaje:
– dopełnieniowe (ότι, να, μήπως),
– okolicznikowe:
– względne / αναφορικές (που, όποιος, ό,τι),
– czasowe / χρονικές (όταν, όποτε, πριν, ώσπου),
– przyczynowe / αιτιολογικές (γιατί, επειδή, διότι, αφού),
– celowe / τελικές (να, για να),
– skutkowe / αποτελεσματικές (ώστε, ώστε να μη),
– *przyzwalające / (αν και, μολονότι),
– *warunkowe / υποθετικές (αν, αν θα).

B. Przykładowe tematy / Θεματολογία:
– przedstawianie się, imiona / συστάσεις,
– zwroty powitalne i pożegnalne / (απο-)χαιρετισμοί,
– ja, moje ciało, rodzina / εγώ, το σώμα μου, η οικογένειά μου,
– dom i okolica / σπίτι και περιβάλλον,
– zawody i zajęcia / επαγγέλματα και απασχολήσεις,
– rozkład dnia / η ημέρα μου,
– pory roku i dnia, dni i miesiące / εποχές του χρόνου, ονόματα των
ημερών της εβδομάδας και των μηνών,
– *zwroty dotyczące wieku i czasu / εκφράσεις που έχουν σχέση με
την ηλικία και χρόνο,
– potrawy i napoje / φαγητά και ποτά,
– zakupy itp. / ψώνια.