- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Burżuazja ziem polskich i pamięć o niej: seminarium z zakresu socjologii historycznej elit 4016-BURZ-OG
Seminarium poświęcone będzie analizie roli burżuazji w historii Polski od drugiej połowy XIX w. do czasów obecnych. Z jednej strony przedmiotem jego prac będzie perspektywa teorii socjologicznej na historyczne a także bardziej współczesne elity ekonomiczne. Z drugiej historie konkretnych rodów burżuazyjnych (w szczególności przemysłowców, finansistów i handlowców), wreszcie współczesna pamięć o nich, w szczególności w środowiskach polskiej inteligencji.
Od strony teoretycznej zajęcia za główny punkt odniesienia przyjmą socjologiczną teorii i praktykę badania elit inspirowane pracami Pierre’a Bourdieu. Będzie to główna rama odniesienia do interpretacji zarówno historycznych procesów przemian elit, wzajemnej interakcji różnych frakcji elit oraz ich historycznej specyfiki i ewolucji (np. przy pomocy pojęcia pola władzy).
Ważnym założeniem programu seminarium jest obserwacja, że w drugiej połowie XIX wykształciła się na ziemiach polskich, w szczególności zaborze rosyjskim, istotna społecznie grupa bardzo zamożnego mieszczaństwa, którą nazywać można burżuazją. Odegrała ona do końca I wojny światowej ważną rolę w historii Polski, zarówno w jej rozwoju gospodarczym, politycznym a także rozwoju kultury czy nauki oraz szeregu innych sfer. Rola ta uległa znacznemu ograniczeniu po 1918 r. w szczególności w związku z degradacją ekonomiczną wspomnianej elity, która przestała ostatecznie istnieć w swojej roli w 1945 r. Ten jej upadek implikował jak się okazało także zanik pamięci społecznej o jej wspomnianym wkładzie w rozwój kraju a często także o jej istnieniu. Jak się wydaje tą część historii polskich elit przyćmiła od pierwszych polskich powstań inteligencja i częściowo ziemiaństwo. Przedmiotem proponowanego seminarium będzie m.in. namysł nad uwarunkowaniami owego zaniku pamięci o polskiej burżuazji i jego implikacjami. Seminarium poświęci uwagę możliwym do odnalezienia formom tej pamięci, przypadkom prób jej reaktywacji, zarówno na poziomie społecznym jak i prywatnym (w szczególności poszczególnych rodzin). Wśród form pamięci, analizowanych na seminarium uwzględniane będzie kultywowanie wiedzy genealogicznej jako zjawisko, a także praktyka publikacji nekrologów. Istotna uwaga zostanie poświęcona miejscom pamięci jakimi są cmentarze, przede wszystkim cmentarze historyczne w polskich miastach w których były duże skupiska burżuazji, a więc Warszawie czy Łodzi.
Szczególna uwaga na seminarium poświęcona zostanie burżuazji pochodzenia żydowskiego, wspominane będą też rodziny burżuazyjne innego narodowo pochodzenia. Pozwoli to na rozważenie roli elit ekonomicznych w kształtowani się polskiej nowoczesnej tożsamości narodowej i jej relacji z innymi projektami narodowymi. W ramach prac seminarium omawiane będą historie poszczególnych rodzin (klanów), które przynajmniej na pewnych etapach i rozwoju rozpatrywać można jako polskie rodziny burżuazyjne. Śledzone będą ich przemiany i zmienne losy fortun oraz źródła ich dynamiki. Możliwe będą dyskusje na d porównaniem historii rodów burżuazyjnych w Polsce i innych krajach regionu. Proponowanym tematem będzie też szersza refleksja nad rolą wielopokoleniowej rodziny w reprodukcji elit poszczególnych społeczeństw. W takim kontekście stawiana być może m.in. kwestia reprodukcji i zerwań jej ciągłości. Refleksji poddana zostanie w szczególności kwestia implikacji braku ciągłości w reprodukcji polskich elit ekonomicznych dla różnych sfer życia społecznego i tożsamości społecznych w Polsce. Ciekawym pytaniem dla seminarium może być też kwestia tego czy jest jakaś łączność burżuazji historycznej ze współczesnymi elitami Polski, zarówno ekonomicznymi czy też kulturowymi (w szczególności inteligencją).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu student:
- posiada dobrą znajomość pojęć z zakresu teorii Pierre’a Bourdieu i umiejętność stosowania ich do analizy elit
- analizuje w kategoriach teorii pola oraz innych metod socjologii historię i polskich elit ekonomicznych
- krytycznie analizuje historię polskiej burżuazji, zarówno jako empirycznie dostępnej do analizy przeszłości określonej frakcji elit jak i narrację o przeszłości.
- umie stosować inne narzędzia socjologiczne do badania historii elit, pamięci o nich, i ich interpretacji
- umie łączyć różne wymiary analizy elit w ramach perspektywy badania ich reprodukcji
Kryteria oceniania
Główną podstawą oceny studentów będzie napisana przez nich samodzielnie praca zaliczeniowa o objętości kilkunastu stron na temat związany z problematyką zajęć samodzielnie zaproponowany a zatwierdzony przez wykładowcę. Praca oceniana będzie głównie pod kątem oryginalności i umiejętność korzystania z teorii i literatury naukowej, oraz analizy tekstów lub innego materiału badawczego. Nie bez znaczenie jest także dobra kompozycja pracy i adekwatny styl. Szczegółowe wskazówki w tym zakresie będą dostarczone studentom w oddzielnej instrukcji.
Przy ocenie uwzględniana będzie także obecność na zajęciach i aktywny udział w dyskusjach.
Literatura
Beckert, Jens. 2007. Inherited Wealth. Princeton: Princeton University Press.
Bernardes, Jon. 1985. ‘Family ideology’: identification and exploration. "The Sociological Review" 33:275-297.
Bourdieu, Pierre i Loïc J. D. Wacquant. 1992. An invitation to reflexive sociology. Chicago: University of Chicago Press.
Brody, Samuel Hayim. 2020. What Great Transformation? Continuity, Rupture, and Capitalism in Twenty-First-Century Jewish Studies. "Jewish Quarterly Review" 110:343-372.
Charle, Christophe. 1990. A la recherche des bourgeoisies européennes. "Le Mouvement social" 153:91-97.
Denord, Francois, Mikael Palme, i Bertrand Réau. 2020. "Researching Elites and Power: Theory, Methods, Analyses." Cham: Springer.
Drahokoupil, Jan. 2008. Who won the contest for a new property class? Structural transformation of elites in the Visegrád Four region. "Journal for East European Management Studies" 13:361-377.
Eisenbach, Artur. 1983. Z dziejów ludnośći żydowskiej w Polsce w XVIII i XIX wieku: studia i szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Eisenbach, Artur. 1988. Emancypacja Zydow na ziemiach polskich 1785–1870 na tie europejskim. Warszawa: Panstwowy Instytut Wydawniczy.
Eyal, Gil, Iván Szelényi, i Eleanor R. Townsley. 1998. Making capitalism without capitalists. Class formation and elite struggles in post-communist Central Europe. London, New York: Verso.
Fowler, Bridget. 2007. The obituary as collective memory. London: Routledge.
Gitelman, Zvi Y. 2001. A Century of Ambivalence: The Jews of Russia and the Soviet Union, 1881 to the Present. Bloomington: Indiana University Press.
Hajnal, John. 1965. European marriage pattern in historical perspective. W: D. V. Glass i D. E. C. Eversley (red.) Population in History. London: Arnold. s. 101–143
Hartmann, Michael. 2007. The Sociology of Elites. New York: Routledge.
Ihnatowicz, Ewa. 2000. "Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku." Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Ihnatowicz, Ireneusz. 1972. Burżuazja warszawska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Karady, Victor. 2004. The Jews of Europe in the Modern Era: A Socio-Historical Outline. Budapest: Central European University Press.
Kramer, Anne-Marie. 2011. Kinship, Affinity and Connectedness: Exploring the Role of Genealogy in Personal Lives. "Sociology" 45:379-395.
Kubicki, Paweł. 2011. Nowi mieszczanie w nowej Polsce. Warszawa: Instytut Obywatelski.
Leder, Andrzej. 2014. Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Leder, Stefan i Witold Leder. 2005. Czerwona nić: Ze wspomnień i prac rodziny Lederów. Warszawa: Iskry.
Levin, Dov. 2000. The Litvaks: a short history of the Jews in Lithuania. Jersusalem: Yad Vashem.
Łoza, Stanisław. 1935. Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach. Warszawa: Wydawictwo i Druk Zakładów Graficznych Galewski i Dau.
Marcus, Joseph. 1983. Social and Political History of the Jews in Poland 1919-1939. Berlin: Walter de Gruyter GmbH.
Minakowski, Marek Jerzy. 2017. Sieć społeczna wokół Kuriera Warszawskiego na podstawie jego nekrologów z lat 1821–1861. "Przeszłość Demograficzna Polski" 39:209-251.
Nagy, Zsófia. 2017. Remembering lives, changing regimes: An analysis of Hungarian obituaries (1961–2000). "Memory Studies" 1-18.
Olczak-Ronikier, Joanna. 2006. In the Garden of Memory: A Family Memoir. London: Orion Publishing Co.
Rosołowski, Marcin, Andrzej Krajewski, Arkadiusz Bińczyk, i Wojciech Kwilecki. 2019. Poczet Przedsiębiorców Polskich. Warszawa: Wydawnictwo Warsaw Enterprise Institute.
Rossier, Thierry. 2019. Prosopography, Networks, Life Course Sequences, and so on. Quantifying with or beyond Bourdieu? "Bulletin of Sociological Methodology/Bulletin de Méthodologie Sociologique" 144:6-39.
Sroka, Antoni Rościsław. 1912. Przemysł i Handel Królestwa Polskiego. Warszawa: Stowarzyszene Techników w Warszawie.
Toeplitz, Krzysztof Teodor. 2004. Rodzina Toeplitzów: Książka mojego ojca. Warszawa: Iskry.
Toft, Maren i Vegard Jarness. 2020. Upper-class romance: homogamy at the apex of the class structure. "European Societies":1-27.
Wetherell, Charles, Andrejs Plakans, i Barry Wellman. 1994. Social Networks, Kinship, and Community in Eastern Europe. "The Journal of Interdisciplinary History" 24:639-663.
Zaremba Bielawski, Marcin. 2018. Dom z dwiema wieżami. Kraków: Wydawnictwo Krakater.
Zarycki, Tomasz, Rafał Smoczyński, i Tomasz Warczok. 2017. The Roots of Polish Culture-Centered Politics: Toward a Non–Purely Cultural Model of Cultural Domination in Central and Eastern Europe. "East European Politics and Societies" 31:360-381.
Ziomek, Wojciech. 1998. Udział przedsiębiorstw żydowskich w przemyśle włókienniczym Łodzi w latach 1860-1914. "Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica" 63-114:93-.
Żor, Andrzej. 2011. Kronenberg: Dzieje fortuny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: