Historia kultury europejskiej 4003-115HKE

Kultura to nic innego jak całość wytworów człowieka – tak materialnych jak i duchowych (Arthur O. Lovejoy, Wielki łańcuch bytu). Tak więc do sfery kultury należy na równi dzieło sztuki, jak i umiejętność posługiwania się pługiem, tak instytucja państwa jak i osiągnięcia nauki, obyczaj ustępowania miejsca starszym i zwyczaj zawiązywania oczu skazańcowi. Wszystko, co nie jest n a t u r ą, składa się na k u l t u r ę.
Kluczowe zagadnienia tak rozumianej kultury będziemy starali się prześledzić tak w ujęciu przedmiotowym (tematycznym), jak i chronologicznym, wskazując na relacje zachodzące między trzema jej różnymi poziomami: kulturą wysoką (elitarną), ludową (plebejską) oraz popularną (masową). Wskazując odległe w czasie, antyczne początki kultury europejskiej, a także eksponując rolę średniowiecza i epoki nowożytnej w tworzeniu europejskiej tożsamości, koncentruję się przecież na zjawiskach najnowszych – kulturze popularnej (masowej), problemie amerykanizacji cywilizacji europejskiej i próbach jej przeciwdziałania.
Koncentrując się na zagadnieniu kultury rozumianej jako sieć informacyjna, wiele uwagi poświęcam narodzinom organizacji dobrowolnych w epoce nowożytnej, takich jak akademie nauk, towarzystwa naukowe, salony literackie i loże wolnomularskie. Od końca XVII wieku odegrały one poważną rolę w tworzeniu ponadnarodowej, europejskiej sieci informacyjnej. Służyła ona nie tylko swobodnemu, niecenzurowanemu przepływowi wiedzy naukowej – i wszelkich wartości intelektualnych, lecz tworzyła wartość samą w sobie. Była niewidzialną strukturą zjednoczonej Europy już w XVIII stuleciu – a jej twórcy jako pierwsi sformułowali ideę Europy bez barier – i także bez wojen.
Zagadnienie sieci skłania również do podjęcia tematu narodzin nowoczesnych mediów: kinematografu, radia i telewizji w XX wieku oraz triumfu Internetu w następnym stuleciu. Jednym z ważniejszych wątków uczyniłem tu cywilizacyjny awans II Rzeczypospolitej, której elity polityczne i intelektualne przykładały wielką wagę do rozwoju nowoczesnych środków komunikacji. Stąd niezwykła ranga nie tylko radia, ale i telewizji, która w pierwszej połowie 1939 roku wyszła z fazy prób, przechodząc do etapu stałej emisji. Czy cywilizacyjny dystans Polski w stosunku do świata zachodniego powiększył się, czy też pomniejszył po II wojnie światowej? – to jedna z ważniejszych kwestii, które podjęte zostaną w tym kontekście.
Mój wykład zamykają rozważania na temat nauki jako wiodącej części kultury XX wieku. Jakie są skutki nowoczesnego paradygmatu nauki, w którym prym wiodą dziedziny matematyczno-przyrodnicze, a zwłaszcza fizyka i biologia? - to jeden z problemów, jakie zostaną rozważone w intensywnym dialogu ze słuchaczami.

Nakład pracy studenta:
wykład - 30 h
przygotowanie do wykładu - 30 h
przygotowanie do egzaminu - 60 h
razem - 120 h