- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Enkyklios paideia 3700-KON308-AL-OG
William James w „Pragmatyzmie” postawił następujące pytanie: „Kiedy wolno zamrozić prawdę w encyklopedii, a kiedy trzeba ją wyjąć z lodówki i posłać do boju?” (przeł. M. Szczubiałka). Pytanie zostało postawione niewłaściwie. Z jednej strony encyklopedie służą wprawdzie utrwalaniu i przechowywaniu określonych treści, z drugiej jednak żadna encyklopedia nie jest po prostu neutralną przechowalnią czegokolwiek.
Dzieła encyklopedyczne to udoskonalane od wieków systemy kosmologiczne, i metafizyczne, to narzędzia perswazji ideologicznej, instrumenty praktyk społecznych, politycznych. To oręż, za pomocą którego dokonuje się katechizacji, walczy z przesądami, propaguje określony system filozoficzny czy światopogląd. Encyklopedie nie są zamrażarkami idei, wartości czy prawd, ale ostrzami te prawdy wywalczającymi.
Konwersatorium jest poświęcone analizom dzieł encyklopedycznych jako produktów określonych założeń metafizycznych, ontologicznych, politycznych i estetycznych, także ich uwikłaniom ideologicznym i retorycznym. Podczas zajęć krytyce zostanie poddany wymiar archiwalny gatunku (do którego odsyła komponent „enkyklios”) oraz dydaktyczny („paideia). Zarazem wydobyte zostaną zworniki narracyjne konstytuujące każde konkretne dzieło encyklopedyczne. Żadna encyklopedia nie stanowi nigdy zaledwie systematycznego i konstrukcyjnie neutralnego archiwum wiedzy. Każda (przynajmniej do XIX wieku) jest dziełem nie tyle treściowo, co raczej konstrukcyjnie niepowtarzalnym; dziełem, którego założenia filozoficzne i cechy formalne generują świat, tworzą własne uniwersum – ten świat jest następnie w dziele encyklopedycznym opisany, jego mechanizmy i struktura zaś oddane w architektonice danej encyklopedii. W tej mierze tworzenie encyklopedii strukturalnie oddającej system świata, który sama opisuje, jest do pewnego stopnia działalnością kosmogoniczną.
Podczas konwersatorium prześledzimy rozwój gatunków i dzieł encyklopedycznych od antycznych po XX-wieczne, poznamy różne encyklopedyczne architektoniki. Zajmiemy się encyklopedycznymi sposobami nie tylko organizowania wiedzy, ale nade wszystko konstruowania uniwersów możliwych.
Uczestnicy zajęć opanowują wiedzę historyczną, teoretycznoliteracką, filozoficzną oraz retoryczną związaną z ewolucją dzieł encyklopedycznych. Przyswajają umiejętności niezbędne do analiz tego typu pisarstwa. Poznają różne sposoby konceptualizowania oraz organizacji wiedzy. Zdobywają wiedzę nt. przemian zachodzących w architektonice gatunków i dzieł encyklopedycznych, zmieniających się powodów ich tworzenia, a także funkcji, jakie pełniły w różnych czasach i środowiskach.
Raymond Queneau w niewielkich rozmiarów tekście pt. „Jak zostałem encyklopedystą” pisał: „Facet, któremu wydaje się, że jest powołany do redagowania encyklopedii (…) to wariat” (przeł. M. Ochab). Zapraszam na konwersatorium z szaleńcami dotkniętymi pasją encyklopedycznego tworzenia światów możliwych, m.in. z Izydorem z Sewilli, Hildegardą z Bingen, Benedyktem Chmielowskim, Ephraimem Chambersem, markizem de Sade i Georgiem Wilhelmem Friedrichem Heglem. A także kilkoma innymi.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Literatura
Teksty źródłowe:
1. J. Le Rond d’Alembert, „Wstęp do Encyklopedii”, przeł. J. Hartwig, Warszawa 1954
2. F. Bacon, „Nowa Atlantyda i Z Wielkiej Odnowy”, przeł. W Kornatowski, J. Wikarjak, Warszawa 1995
3. R. Barthes, „Fragmenty dyskursu miłosnego”, przeł. M. Bieńczyk, Warszawa 1999
4. R. Barthes, „Roland Barthes”, przeł. T. Swoboda, Gdańsk 2011
5. P. Bayle, „Słownik historyczny i krytyczny. Wybór”, przekł. pod kier. K. Kaśkiewicz, A. Grzelińskiego, oprac. K. Kaśkiewicz, A. Grzeliński, Toruń 2014
6. J.L. Borges, „Zoologia fantastyczna”, przeł. Z Chądzyńska, Warszawa 1983
7. Th. Browne, „Pseudodoxia Epidemica”, w: tegoż, „Sir Thomas Browne’s Works”, ed. S. Wilkin, London 1835-1836, vol. II-III
8. R. Burton, „Anatomia melancholii”, przeł. T. Sławek, „Literatura na Świecie” 1995, nr 3
9. R. Burton, „Religijna melancholia”, przeł. A. Zasuń, Kraków 2010
10. R. Burton, „The Anatomy of Melancholy”, Philadelphia 1883
11. Th. Campanella, „Miasto Słońca”, przeł. L. i R. Brandwajnowie, Warszawa 1994
12. E. Chambers, „Cyclopædia or an Universal Dictionary”, vol. I-II, London 1728
1. B. Chmielowski, „Nowe Ateny Albo Akademia Wszelkiey Scyencyi Pełna”, cz. I-II, Warszawa 2018 [na podst. wyd. Lwów 1745-1746]
2. „Encyclopædia Acephalica”, ed. G. Bataille [oraz] „Encyclopædia Da Costa”, ed. R. Lebel, I. Waldberg, transl. I. White, London 1995
3. „Encyklopedia albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł”, przeł. E. Rzadkowska, Wrocław 1952
4. „Encyklopedia albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł. Wybór artykułów”, wyb. A. Soboul, Warszawa 1957
5. „Fizjolog”, przeł. K. Jażdżewska, Warszawa 2003
6. „Fizjologi i Aviarium”, przeł. i oprac. S. Kobielus, Kraków 2005
7. G. Flaubert, „Bouvard i Pécuchet”, przeł. W. Rogowicz, Warszawa 2012
8. G. Flaubert, Słownik komunałów”, przeł. J. Gondowicz, Kraków-Warszawa 1992
9. J. Gondowicz, „Zoologia fantastyczna uzupełniona (uzupełniona)”, Warszawa 2007
10. J. Harris, „Lexicon Technicum”, vol. I-II, London 1708-1710
11. J.K. Haur, „Skład Albo Skarbiec Znakomitych Sekretów Oekonomiey Ziemianskiey”, Warszawa 2015 [na podst. wyd. Kraków 1693]
12. G.W.F. Hegel, „Encyklopedia nauk filozoficznych”, przeł. Ś.F. Nowicki, Warszawa 1990
13. Hildegarda z Bingen, „SCIVIAS”, przeł. J. Łukaszewska-Haberkowa, t. I-II, Kraków 2011
14. Isidore of Seville, „The Etymologies”, transl. S.A. Barney, W.J. Lewis, J.A. Beach, O. Berghof, Cambridge 2006
15. I. Kant, „Encyklopedia filozoficzna wraz z wyborem uwag o metafizyce i listów z lat 1769-1781”, przeł. i oprac. A. Banaszkiewicz, Kraków 2003
16. J.A. Komeński, „Świat w obrazach”, przeł. A. Fijałkowski, Warszawa 2015
17. J.A. Komeński, „Wielka dydaktyka”, przeł. K. Remerowa, Warszawa 1935
18. I. Krasicki, „Zbiór potrzebnieyszych wiadomości, porządkiem alfabetu ułożonych”, t. I-II, Warszawa 1979 (na podst. wyd. Lwów 1781)
19. B. Latini, „Skarbiec wiedzy”, przeł. i oprac. M. Frankowska-Terlecka, T. Giermak-Zielińska, Warszawa 1992
20. P.P. Pasolini, „Salò, czyli 120 dni Sodomy”, 1975
21. Pliniusz Starszy, „Historia naturalna (wybór)”, przeł. I. Zawadzka, T. Zawadzki, Wrocław-Kraków 1961
22. K. Pliniusz Starszy, Historya naturalna. Ksiąg XXXVII, przeł. J. Łukaszewicz, Poznań 1895, t. I, X
23. J. Protasowicz, „Inventores rerum”, wyd. K. Świerkowski, Wrocław 1973
24. C. Ripa, „Ikonologia”, przeł. I. Kania, Kraków 2008
25. J.M. Rymkiewicz, „Leśmian. Encyklopedia”, Warszawa 2001
26. D.A.F. de Sade, „Sto dwadzieścia dni Sodomy, czyli szkoła libertynizmu”, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Warszawa 1996
27. „Słownik schulzowski”, red. W. Bolecki, J. Jastrzębski, S. Rosiek, Gdańsk 2003
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: