Demokracja, autorytaryzm, dystrybucja szacunku 3700-AL-DDSSP-QSP
Zajęcia są poświęcone problematyce demokracji w perspektywie teorii uznania społecznego ze szczególnymi uwzględnieniem przypadku Polski. Celem zajęć jest analiza stanu demokracji (w tym demokracji nieliberalnej), omówienie zagrożenia demokracji przez autorytaryzm i populizm. Prowadzący wraz ze studentami i studentkami będą starali się odpowiedzieć w szczególności na pytanie o naturę walk o uznanie we współczesnej Polsce. Z perspektywy walk o uznanie i dążenia do zmiany sposobu dystrybucji szacunku społecznego, zwrócą w szczególności uwagę na takie kwestie jak:
- skłonności i dążenia autorytarne,
- relacje między społeczeństwem a elitami,
- wybrane konflikty tożsamościowe w społeczeństwie polskim,
- antyelitaryzm w społeczeństwie polskim i jego główne źródła,
- wizje demokracji polskiego społeczeństwa.
W ramach zajęć składających się z trzech modułów: historyczno-teoretycznego, badawczego, analitycznego – omówione zostaną teoretyczne perspektywy i metodologiczne aspekty badania demokracji przez pryzmat teorii uznania.
Część teoretyczna polega na omówieniu najważniejszych wybranych teorii uznania, demokracji (różnych odmian sfer publicznych), autorytaryzmu, populizmu w kontekście niechęci do elit i obcych. Będzie ona również poświęcona problemowi wpływu dystrybucji szacunku na społeczno-polityczną historię Polski po 1989 roku (w tym na kształt polskiej sfery publicznej). Zadaniem części historyczno-teoretycznych jest skonstruowanie wspólnie ze studentkami/studentami teoretycznej i analitycznej ramy, i postawienie pytań badawczych. Zajęcia będą podzielone na bloki tematyczne (po mniej więcej 20h), mające charakter teoretyczny i badawczy (warsztatowy). Pierwsza część teoretyczna obejmie również historyczno-genealogiczne aspekty kształtowania dystrybucji szacunku i uznania jako kategorii konstruujących dystanse społeczne oraz wpływających na kształt demokracji i sfery publicznej. Część badawcza obejmuje trzy główne zadania: wyodrębnienie i analizę danych zastanych, skonstruowanie narzędzi badawczych oraz zbieranie danych. Część analityczna obejmuje podsumowanie badań, analizę i interpretację w obrębie przygotowanych narzędzi teoretycznych. Jednym z możliwych celów jest ewentualne zbudowanie zespołu badawczego.
W efekcie studenci będą mogli przedyskutować teksty poświęcone uznaniu celem diagnozy: stanu demokracji, ewentualnych autorytarnych wymiarów istniejących w polskim społeczeństwie, podatności na populizm, antyelitaryzmu. Ponadto wezmą udział w planowaniu i realizacji badań. Zajęcia mogą być również pomocne dla studentów/studentek piszących pracę dyplomową. Możliwe jest pisanie pracy magisterskiej (doktorskiej) z omawianej problematyki pod kierunkiem prowadzących. W miarę możliwości i poruszanej problematyki, na zajęcia zapraszani będą goście, specjaliści od konkretnych problemów.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończonym kursie student/studentka przede wszystkim:
- zna teoretyczne ujęcia uznania, szacunku, prestiżu, klas i warstw społecznych
- zna i potrafi omówić różne ujęcia demokracji
- zna i rozumie różne ujęcia autorytaryzmu i jego źródła,
- zna i umie omówić różnice między uznaniem a problemem redystrybucji ekonomicznej,
- potrafi omówić i jest refleksyjna wobec związku między uznaniem a problemem nierówności/niesprawiedliwości,
- jest refleksyjna wobec sprawiedliwych oraz niesprawiedliwych reguł dystrybucji szacunku,
- zna i potrafi odnieść się do najważniejszych debat poświęconych uznaniu i dystrybucji szacunku,
- potrafi omówić rolę elit w podtrzymywaniu, konstytuowaniu i przeobrażaniu relacji uznania i szacunku,
- zna najważniejsze mechanizmy i strategie populizmu,
- jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych
- rozumie społeczne i kulturowe mechanizmy odpowiedzialne za sprawiedliwość i równość
- potrafi łączyć różne tradycje badawcze i perspektywy, szanuje ich odrębności oraz zna różnice między nimi (nauki społeczne, literaturoznawstwo, nauki o kulturze)
- posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań społecznych i humanistycznych odnoszących się do problematyki uznania, prestiżu i statusu, demokracji, autorytaryzmu
- posiada wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także jest refleksyjny i krytyczny w ich interpretacji
- jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
- posiada wiedzę na temat demokracji i różnych modeli sfery publicznej
- potrafi zaprojektować proces badawczy i w nim twórczo uczestniczyć
- potrafi wyszukiwać, zbierać i analizować dane zastane
- umie przygotować wywiady, przeprowadzić je i analizować
- rozumie proces kodowania i rekodowania danych
- potrafi pracować w zespole
Kryteria oceniania
1. Podstawą zaliczenia seminarium jest:
a. obecność na zajęciach (student ma prawo tylko do dwóch nieobecności w semestrze)
b. dopuszczalna jest większa liczba nieobecności, jeżeli jest to związane z przewlekłą chorobą (usprawiedliwioną zgodnie z regulaminem studiów), lub innymi dobrze uzasadnionymi okolicznościami. Każda nieobecność ponad 2 dozwolone w semestrze musi być zaliczona notatką z lektur obowiązujących na opuszczonych zajęciach. Dopuszczalne są maksymalnie 4 nieobecności w semestrze.
c. przygotowanie do zajęć (znajomość literatury obowiązującej na zajęciach).
d. aktywność na zajęciach (uczestnictwo w dyskusji, sposób argumentacji)
e. udział w warsztatowej części zajęć obejmujący przygotowanie narzędzi badawczych, realizacji badań.
f. przygotowanie mini-raportu (sprawozdania) z własnej części badań.
Metody oceny pracy studenta/ki:
- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do seminarium i aktywność)
- udział w części badawczej, przygotowanie cząstkowego raportu.
Literatura
Spis lektur wyznacza ogólny kierunek problematyki zajęć. Prowadzący nie wykluczają, że lektury mogą być uzupełniane bądź zmieniane w toku trwania zajęć. Zajęcia składają się z bloków (teoretyczno-genealogicznego), badawczego, analitycznego.
Podstawowa:
1. A. Honneth, Walka o uznanie, Kraków 2012.
2. A. Honneth, N. Fraser, Redystrybucja czy uznanie? Wrocław 2005.
3. M. Castells, Siła tożsamości. Warszawa 2020.
4. Hochschild Aerlie (2017) Obcy we własnym kraju. Gniew i żal amerykańskiej prawicy. Warszawa.
5. Jan-Werner Müller, „Strach i wolność. O inny liberalizm”, Warszawa 2020.
6. Fraser Nancy (2000) ‘Rethinking Recognition’, New Left Review 3: 107–118.
7. Fraser Nancy, Rethinking public sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy, Social Text, No. 25/26 (1990)
8. R. Sennett, Szacunek w świecie nierówności, Warszawa 2012.
9. Reeves Richard V. (2018) A Little Respect: Can we Restore Relational Equality?, Washington: The Brookings Institution.
10. R. Sennett, The hidden injuries of class, Cambridge 1977.
11. F. Fukuyama, Koniec historii i ostani człowiek.
12. M. Lamont, Recognition Gap, ASR 2018 (83), 419-444.
13. M. Lamont (et al.), Getting Respect, New Jersey 2016.
14. M. Weber, Gospodarka i społeczenstwo. Warszawa
15. P. Bourdieu, Co tworzy klasę spoełczną. O teoretycznym i praktycznym istnieniu grup. Recykling Idei, 2008 (11).
16. Williams Joan C. (2017) White Working Class: Overcoming Class Cluelessness in America, Boston.
17. Bozóki, Andras.1999. Intellectuals and Politics in Central Europe. Budapest: Central European University Press.
18. Ch.W. Mills, Elita władzy. Warszawa 1961.
19. Ch. Taylor, The Politics of Recognition, in: Multiculturalism. Examining the Politics of Recognition. Ed. A. Gutmann, Princton University Press 2004.
20. Wodak, Ruth. Entering the ‘post-shame era’: the rise of illiberal democracy, populism and neo-authoritarianism in EUrope
21. Mouffe, C. (2018) For a Left Populism. London.
22. Raporty socjologiczne, badania społeczne, komunikaty agencji badawczych polskich i zagranicznych, dane zastane, (m.in. CBOS)
23. Wygenerowane własne dane zebrane przez prowadzących
Dodatkowa:
24. H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu t. 2 (fragment). Warszawa 2008.
25. Boris Buden, Strefa przejścia. O końcu poskomunizmu. Warszawa 2012.
26. T. Kroński, Faszyzm a tradycja europejska. Warszawa 2014.
27. S. Friedlander, Refleksy nazizmu. Warszawa 2011.
28. Wodak, Ruth. 2015. The Politics of Fear: What Right-Wing Populist Discourses Mean. London: Sage.
29. Mcnay Lois (2008) Against Recognition, Polity Press, Cambridge.
30. Wuthnow Robert (2020) American Misfits and the Making of Middle-Class Respectability, New Jersey: Princeton University Press.
31. E. Fromm, Anatomia ludzkiej destrukcyjności, Poznań 2008.
(ewentualnie tegoż: Ucieczka od wolności)
32. P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. W-wa 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: