Chińskie źródła nowożytnej myśli europejskiej: perspektywa porównawcza 3700-AL-CZNM-qMF
Zajęcia zaplanowane są jako konwersatorium monograficzne. W trakcie spotkań będziemy omawiać teksty chińskie, które odegrały istotną rolę w kształtowaniu się europejskiej świadomości filozoficznej na przełomie siedemnastego i osiemnastego wieku. Głównym celem zajęć będzie lepsze zrozumienie relacji łączących Europę z Azją wschodnią w okresie nowożytnym. Obok klasycznych tekstów konfucjańskich, jak 'Analekta' i 'Mencjusz', omówimy również ich późniejsze neo-konfucjańskie interpretacje (między innymi Zhu Xi i Wang Yangming) oraz prace autorów europejskich, którzy odwoływali się do myśli chińskiej (wśród nich Matteo Ricci, Pierre Bayle, Gotfried Leibniz).
W trakcie zajęć zadamy sobie trzy pytania: 1) Jakie są losy chińskich tekstów i pojęć w nowożytnej Europie? 2) czy można czytać dzieje myśli europejskiej "z zewnątrz"? 3) Jak rozumieć uniwersalistyczne roszczenia europejskiego dyskursu filozoficznego w kontekście historii globalnej?
Bezpośrednia wymiana intelektualna pomiędzy Chinami i Europą rozpoczęła się pod koniec szesnastego wieku, kiedy dwaj jezuiccy misjonarze Matteo Ricci i Michele Ruggieri założyli stałą misję w prowincji Guangdong (dawniej Kanton). Pierwsze kontakty pomiędzy jezuitami a chińskimi uczonymi przybrały postać intensywnej dyskusji, w trakcie której porównywano główne pojęcia konfucjańskiej i scholastycznej tradycji filozoficznej. Późniejsza transmisja chińskich idei i pojęć do Europy była w znacznym stopniu oparta na tym początkowym okresie debat i sporów. To samo dotyczy późniejszej reakcji na myśl chińską wśród europejskich autorów i myślicieli z początku XVIII wieku, którzy podjęli próbę adaptacji opisów myśli chińskiej do debat toczących. W okresie nowożytnym odwołania do Chin pojawiają się zarówno w dyskusjach dotyczących charakteru europejskich instytucji politycznych czy krytyki religii jako źródła norm moralnych , jak i rozważaniach dotyczących natury dziejów i sposobu rozumienia jednostki.
Konwersatorium podzielone jest na trzy bloki tematyczne. Blok pierwszy poświęcony jest piśmiennictwu chińskiemu. W jego ramach przyjrzymy się wspólnie wybranym tekstom konfucjańskim i neo-konfucjańkim. Blok drugi dotyczy bezpośredniej recepcji tekstów chińskich, zwracając szczególną uwagę na to jak chińska pojęciowość wpisywana jest w europejski słownik filozoficzny. Trzeci blok tematyczny obejmuje teksty europejskie wykorzystujące myśl chińską w kontekście sporów wyznaczających intelektualne ramy zachodniej myśli nowożytnej. Każdemu blokowi towarzyszy cykl wykładów sytuujący omawiane teksty w szerszym kontekście historyczno-filozoficznym.
Rodzaj przedmiotu
Kryteria oceniania
Sprawdzanie uczestnictwa w zajęciach; ocena aktywności na zajęciach; ocena prezentacji wybranego tematu w trakcie konwersatorium lub pracy pisemnej.
Literatura
Źródła:
Analekta. 2018. Przeł. Katarzyna Pejda. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mencjusz. 2021. Mencjusz z wybranymi komentarzami. Przeł. Małgorzata Religa. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Najwyższa Nauka, 2022, Przeł. Katarzyna Pejda. Państwowy Instytut Wydawniczy.
O sztuce rządzenia według Mozi, Mengzi, Xunzi, Han Feizi. 2016. przeł. Małgorzata Religa. Warszawa
Zhu Xi, Lu Zuqian. 1967. Reflections on Things at Hand: The Neo-Confucian Anthology. przeł. Wing-tsit Chan. Columbia University Press.
Wang Yangming. 1963. Instructions for Practical Living and Other Neo-Confucian Writings. Przeł. Wing-tsit Chan. Columbia University Press.
Wang Yangming, Pytania do Nauki Większej, przeł. Mateusz Janik (przekład przygotowany na potrzeby zajęć)
Ricci Matteo. 2016. The True Meaning of the Lord of Heaven. Przeł. Thierry Meynard.
Ricci Matteo, Nicolas Trigault. 1953. China in the Sixteenth Century: The Journals of Matthew Ricci, 1583-1610. Przeł. Louis J. Gallagher. Random House.
Longobardi, Niccolo. 2021. A Brief Response on the Controversies over Shangdi, Tianshen and Linghun. Przeł. Thierry Meynard and Daniel Canaris. Springer Nature.
Nicolas Trigualt. 1616. Nowiny abo Dzieie dwuletnie chinenskie przez list x. Mikołaia Trigawta Societatis Iesv roku Pańsk[iego] 1610 y 1611. Kraków.
Meynard, Thierry ed. 2011. Confucius Sinarum Philosophus: The First Translation of the Confucian Classics. Rome: Institutum Historicum Societatis Iesu.
Leibniz, Gottfried Wilhelm. 1998. Writings on China. Translated by Daniel J. Cook and Henry Rosemont Jr. Chicago, Ill: Open Court.
Hasło "Spinoza" w: Bayle, Pierre. 1826. An Historical and Critical Dictionary. Vol. III. 4 vols. Hunt and Clarke.
Wybrane opracowania:
Sahlins, Marshall, Cosmologies of Capitalism: The Transpacific Sector of the World System. Proceedings of the British Academy, LXXIV, 1988, 1-51.
Rogacz, Dawid. 2017. “Jak „Chiny” stworzyły Europę: narodziny oświeceniowego sekularyzmu z ducha konfucjanizmu.” Diametros, no. 54: 138–60.
Wang, Robin. 2012. Yinyang. Cambridge University Press.
Israel, Jonathan I. 2006. Enlightenment Contested: Philosophy, Modernity, and the Emancipation of Man 1670-1752. OUP Oxford
Hayot, Eric, Haun Saussy, and Steven G. Yao. n.d. Sinographies: Writing China. U of Minnesota Press.
Jacobsen, Stefan Gaarsmand. 2013. “Chinese Influences or Images? Fluctuating Histories of How Enlightenment Europe Read China.” Journal of World History Volume 24 (Number 3): 623–60.
Jensen, Lionel M. 1997. Manufacturing Confucianism: Chinese Traditions & Universal Civilization. Duke University Press.
Kow, Simon. 2016. China in Early Enlightenment Political Thought. Taylor & Francis.
Meynard, Thierry. 2011. “Chinese Buddhism and the Threat of Atheism in Seventeenth-Century Europe.”
Mignolo, Walter. 2003. The Darker Side of the Renaissance: Literacy, Territoriality, and Colonization. University of Michigan Press.
Perkins, Franklin. 2004. Leibniz and China: A Commerce of Light. Cambridge University Press.
Weststeijn, Thijs. 2007. “Spinoza Sinicus: An Asian Paragraph in the History of the Radical Enlightenment.” Journal of the History of Ideas 68 (4): 537–61.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: