Feministyczny nowy materializm - perspektywa polityczna w kontekście polskiej polityki płci po okresie transformacji 3501-S-FEMNM
Seminarium jest finansowane przez ERSTE Stiftung oraz WUS Austria w ramach programu PATTERNS Lectures. Seminarium będzie poświęcone analizie i ewaluacji „nowego materializmu” (zwłaszcza jego feministycznych reinterpretacji) oraz jego politycznych konsekwencji.
Nowy materializm jest nowym i inspirującym trendem we współczesnej filozofii i teorii feministycznej, który stawia sobie za cel przeformułowanie pojęcia materii w dialogu między humanistyką i naukami przyrodniczymi. Ta teoretyczna perspektywa dostarcza narzędzi do postrzegania materii jako aktywnej i sprawczej. Człowiek w takim ujęciu jawi się jednocześnie jako efekt własnego materialnego, dyskursywnego i historycznego usytuowania oraz jako „czynnik” kształtujący owo usytuowanie. Nowy materializm ma dalekosiężne konsekwencje teoretyczne (dla koncepcji podmiotu i podmiotowości, materii, życia, kwestionowania antropocentrycznego paradygmatu etc.), jednak jego praktyczna i polityczna siła są mniej oczywiste. Kurs będzie między innymi poświęcony wydobyciu politycznej siły nowego materializmu oraz jego użyteczności dla analizy lokalnych strategii politycznych.
Naszym celem jest pogłębiona analiza politycznych konsekwencji feministycznego nowego materializmu poprzez analizę tekstów akademików zainteresowanych omawianym nurtem oraz próby ich interpretacji w kontekście polskiej polityki płci w okresie po transformacji. Polski kontekst nie może być analizowany przez bezpośrednie przeniesienie istniejących (głównie zachodnich) feministycznych teorii, bowiem stosowanie „uniwersalnej” politycznej teorii do „nie-uniwersalnej” praktyki jest politycznie nieproduktywne i moralnie podejrzane. Wyjątkowość nowego materializmu w tym kontekście polega na tym, że jest on świadomy wagi lokalności, „usytuowania”, konkretności czasu i przestrzeni praktyki politycznej. Stąd też analizując nowy materializm będziemy zwracały szczególną uwagę na koncepcje czasu i przestrzeni w nim zawarte.
Przestrzeń jest jedną z kluczowych koncepcji feministycznych teorii, co znajduje swe odzwierciedlenie w takich pojęciach jak „wiedza usytuowana”, „polityka umiejscowienia”, intersekcjonalność, postkolonialne narracje, lokalne narracje, feministyczne geografie, „glokalność”. Będziemy analizować te i inne koncepcje, by naświetlić usytuowanie podmiotu i jego rozmaite aspekty: płciowy, klasowy, rasowy, związany z pochodzeniem, tradycją, zamożnością czy religią oraz ich znaczenie dla Polski po transformacji.
Filozoficzne analizy czasu z kolei prowokują pytania o filozoficzne rozumienie zmiany, przejścia, transformacji, o to, jak interpretowana jest przeszłość i na ile wpływa ona na teraźniejszość i przyszłość, o postęp, odpowiedzialność (za przeszłość i przyszłość), o to, jak – politycznie – radzimy sobie z poczuciem krzywdy, o przyszłościowe projekty polityczne oraz o przyszłość samej teorii feministycznej.
Wymienione koncepcje, ich analiza i ewaluacja ma na celu użycie feministycznego nowego materializmu jako narzędzia do głębszego zrozumienia polskiego kontekstu politycznego po 1989 roku.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
1. W zakresie wiedzy:
dogłębne rozumienie roli refleksji filozoficznej w kształtowaniu polityki i społeczeństwa;
wszechstronna znajomość i dogłębne rozumienie bieżącego stanu badań w zakresie „nowego materializmu”;
szeroka znajomość zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami zachodzącymi w społeczeństwie.
2. W zakresie umiejętności, umiejętność:
wykrycia zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i politycznymi oraz określenia relacji między tymi zależnościami;
precyzyjnego formułowania w mowie i na piśmie złożonych problemów filozoficznych;
stawiania tez i krytycznego ich komentowania.
3. W zakresie kompetencji społecznych:
uczestnictwo w życiu społecznym, zainteresowanie nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia politycznego i społecznego;
umiejętność współdziałania i pracy w grupie, w różnych grupowych rolach.
Kryteria oceniania
Na ocenę będą składać się:
Obecność na zajęciach (20% ostatecznej oceny);
Aktywne uczestnictwo w zajęciach (przygotowanie ustnej prezentacji inicjującej dyskusję podczas seminarium, uczestnictwo w dyskusjach także podczas warsztatów i wykładów gościnnych) (20% ostatecznej oceny);
Praca zaliczeniowa (50% ostatecznej oceny).
Informacje zawarte w punktach 14 – 19 mogą (ale nie muszą) być podzielone na dwie części: „Informacje ogólne” i „Zajęcia w cyklu”. Jeżeli nie chcą Państwo wyodrębniać tych dwóch poziomów opisu, proszę wypełnić wybraną część.
Literatura
Literatura obowiązkowa:
AHMED, S., 2004, Differences That Matter. Feminist Theory and Postmodernism, Cambridge University Press, Cambridge.
ALAIMO S., HEKMAN, S., HAMES-GARCIA, M., 2008, Material feminisms, Indiana University Press, Bloomington, Indianapolis.
BARAD, K., 2012, „Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie” w: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, ss. 323-360.
BARAD, K., 2010, „Hauntological Relations of Inheritance: Dis/continuities, SpaceTime Enfoldings, and Justice-to-Come”, Derrida Today 3.2. (2010), ss. 240-268.
BARAD, K., 2007, Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, Duke University Press, Durham.
BELL HOOKS, 2013, Teoria feministyczna. Od marginesu do centrum, transl. E. Majewska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
BRAIDOTTI, R., 2006, “A cartography of glocal powers”, in: Transpositions. On Nomadic Ethics. Cambridge, UK: Polity Press.
BRAIDOTTI, R., 2006, “Bodies-in-time: temporality and endurance”, in: Transpositions. On Nomadic Ethics. Cambridge, UK: Polity Press.
BRAIDOTTI, R., 2002, Metamorphoses. Towards a Materialist Theory of Becoming, Polity Press, Cambridge MA.
CIELEMECKA, O., ROGOWSKA-STANGRET, M., ŚRODA, M., 2014, “Quest for Feminist Space and Time”, Women: A Cultural Review, vol. 25, no. 1, ss. 114-122.
COOLE, D., FROST S. (red.), 2010, New materialisms: Ontology, Agency, and Politics, Duke University Press, Durham, London.
DOLPHIJN, R., VAN DER TUIN I., 2012, New Materialism: Interviews and Cartographies, Open Humanities Press, Ann Arbor.
DOMAŃSKA, E., 2006, Historie niekonwencjonalne. Refleksje o przeszłości w nowej humanistyce, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
GROSZ, E., 1995, Space, Time, and Perversion. Essays on the Politics of Bodies, Routledge, New York, London.
GROSZ. E., 2010, “The Untimeliness of Feminist Theory”, NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research, 18:1, ss. 48-51.
GROSZ, E., 2005, Time Travels: Feminism, Nature, Power, Duke University Press, Durham.
GROSZ, E., 2004, The Nick of Time: Politics, Evolution, and the Untimely, Duke University Press, Durham, New York.
GROSZ, E., “Thinking the New: of Futures Yet Unthought”, in: Becomings. Explorations in Time, Memory, and Futures, ed. E. Grosz, Cornell University Press, Ithaca, London, ss. 15-28.
HALBERSTAM J., 2005, In a Queer Time and Place, New York University Press, New York, London.
HARAWAY, D., 1988, "Situated Knowledges: The Science Question in Feminism and the Privilege of Partial Perspective", Feminist Studies 14(3), ss. 575-599 (HARAWAY D., 2009, Wiedze usytuowane i przywilej częściowej/ograniczonej perspektywy, przeł. A. Czarnacka, http://www.ekologiasztuka.pl/readarticle.php?article_id=118).
KIRBY, V., 2011, “Natural Convers(at)ions: Or, What if Culture Was Really Nature All Along?”, in: Quantum Anthropologies: Life at Large, Duke Univ. Press, Durham.
MAJEWSKA, E., „'Solidarność' i solidarność w perspektywie feministycznej. Od post-mieszczańskiej sfery publicznej do solidarności globalnej", Etyka (w przygotowaniu).
VAN DER TUIN, I., 2011, "New feminist materialisms", Women’s Studies International Forum 34 (2011), ss. 271-277.
REGULSKA, J., GRABOWSKA, M., “Locating Women within the Post-Transformation Context”, in: Justice, Hegemony and Social Movements: Views from East/Central Europe and Eurasia, red., J. Kubik, A. Linch (w przygotowaniu).
SPIVAK, G. C., 2011, "Czy podporządkowani inni mogą mówić?", przeł. E. Majewska, Krytyka Polityczna nr. 24-25 (2011), ss. 196-239.
Literatura dodatkowa:
AHMED, S., 2006, Queer Phenomenology: Orientations, Objects, Others, Duke University Press, Durham, NC.
ALAIMO, S., 2010, Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self, Stacy Alaimo. Indiana University Press, Bloomington.
BOBAKO, M., „Gender jako technologia kolonialnej władzy. Afrykańska krytyka zachodniego feminizmu jako inspiracja do feministycznej autorefleksji”, www.ekologiaisztuka.pl
ESPOSITO, R., 2008, Bios: Biopolitics and Philosophy, University of Minnesota Press, Minneapolis.
ESPOSITO, R., 2011, Immunitas: The Protection and Negation of Life, Polity Press, Cambridge.
GROSZ, E., 2001, Architecture from the Outside. Essays on Virtual and Real Space, Massachusetts Institute of Technology.
GROSZ, E., Darwin i gatunek ludzki, przeł. M. Rogowska-Stangret, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2011, nr (4) 32, ss. 47-63.
GROSZ, E., P. CHEAH, P., 1998, “The Future of Sexual Difference. An Interview with Judith Butler and Drucilla Cornell’, Diacritics, 28.1, ss. 19-42.
HARAWAY, D., 2013, Simians, Cyborgs, and Women: The Reinvention of Nature, Routledge, New York, London.
HYŻY, E., 2012, „Wybrane etyczno-polityczne propozycje współczesnego feminizmu globalnego”, Etyka 45, ss. 16-36.
KIRBY, V., 1997, Telling Flesh: The Substance of the Corporeal, Routledge, New York, London.
MATYNIA, E., 2001, „The Lost Treasures of Solidarity”, “Social Research”, nr (1) 69.
OKIN, S. M., 1999, Is Multiculturalism Bad for Women?, Princeton University Press, Princeton, NJ.
SPIVAK G. C., 1999, A Critique of Postcolonial Reason: Toward a History of the Vanishing Present, Harvard University Press, Cambridge MA.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: