Filozofia wartości z elementami antropologii filozoficznej 3501-FWART-DON
Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z głównymi obszarami kultury, w których realizowane są różnorodne postawy wartościujące człowieka. Mają służyć zwiększeniu kompetencji interdyscyplinarnych studentów filozofii poprzez ćwiczenie praktycznych umiejętności interpretacyjnych w konfrontacji z różnymi stanowiskami i teoriami antropologicznymi. Lektura tekstów filozoficznych jest głównym punktem wyjścia do krytycznej analizy zjawisk związanych z językiem, życiem społecznym, sztuką, ciałem oraz zachowaniem i działaniem człowieka (performatyka). W trakcie zajęć nacisk zostanie położony na analizę postaw wartościujących oraz próbę odpowiedzi na pytanie o ich kulturowe podstawy, przesłanki oraz jawne i ukryte uwarunkowania. Przedstawiony i przedyskutowany zostanie podział na różne konkretne, funkcjonujące społecznie typy wartości min.: etyczne, estetyczne, naukowe, religijne oraz ich możliwe hierarchizacje, a także postawione zostanie pytanie o ich obiektywny, bądź subiektywny charakter. Jednocześnie przedstawiony zostanie ważny z punktu widzenia studiów interdyscyplinarnych wątek kryzysu w kulturze (nauki społeczne, antropologia kulturowa, teoria literatury) co pozwoli na zbadanie filozoficznych kontekstów europejskiego projektu nowoczesności i jego konsekwencji dla współczesności.
I. Język – człowiek jako „zwierzę obdarzone mową” (Arystoteles)
1. Język jako system symboliczny. Spór między naturalizmem a relatywizmem kulturowym w kwestii języka.
2. Kontekst i komunikacja językowa (dialogiczny oraz informacyjny wymiar języka)
3. Rozumienie samego siebie poprzez język - hermeneutyczny wymiar słowa.
4. Granice słowa – pytanie o związki słowa i obrazu
5. Ekspresja literacka jako specyficzny kontekst użycia języka. Różnice między językiem literackim a językiem naukowym i językiem filozoficznym.
6. Język i nowe media
II. Życie społeczne – kształt życia wspólnotowego
1. Indywidualizm i jego granice – jednostka i społeczeństwo
2. Intersubiektywność oraz instytucje kultury
3. Wspólnota doświadczenia – różne sposoby odnoszenia się do tego, co wspólne (tradycja, wiedza, sztuka)
III. Ciało własne i społeczne praktyki cielesne
1. Doświadczenie ciała własnego – somatyczny wymiar egzystencji człowieka
2. Ekspresja cielesna – gest, ruch i sposoby posługiwania się ciałem
4. Estetyka egzystencji – współczesne sposoby autokreacji
5. Ciało i „płeć kulturowa”
IV. Rozumienie vs wyjaśnianie
1. Humanistyka jako badanie wartości (pozytywizm i zwrot antypozytywistyczny)
2. System vs zdarzenie (strukturalizm i jego krytyka)
3. Granice i rodzaje interpretacji
4. Kultura jako tekst vs kultura jako performans
V. Rola reprezentacji w kulturze
1. Mechanika reprezentacji
2. Kultura wizualna i jej badanie
3. Reprezentacja historyczna: między nauką i sztuką
VI. Kultura jako konflikt wartości
1. Problem kiczu
2. Dzikość, odmienność, egzotyczność – teoria postkolonialna
3. Przemysł kulturowy i jego wpływ na życie społeczne
4. Przeszłość jako przedmiot pamięci
Rodzaj przedmiotu
obowiązkowe
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- znajomość metod badawczych i strategii argumentacyjnych używanych w omawianych dyscyplinach filozoficznych
- znajomość podstawowej terminologii filozoficznej w języku polskim charakterystycznej dla omawianych koncepcji i podejść filozoficznych
- znajomość szczegółowych zagadnień (rzeczowych i metodologicznych) oraz najważniejszych klasycznych oraz najnowszych osiągnięć w ramach filozofii wartości i filozofii kultury
Nabyte umiejętności:
- umiejętność interpretowania tekstu filozoficznego, komentowania i konfrontowania tez pochodzących z różnych tekstów
- umiejętność tworzenia prostych argumentów filozoficznych, identyfikowania składających się na nie tez i założeń, ustalania zależności logicznych i argumentacyjnych między tezami
Nabyte kompetencje społeczne:
- identyfikowanie posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności
- rozpoznawanie braków w stanie swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwanie możliwości usunięcia tych braków
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny sprawdzający umiejętność wykorzystywania zdobytej wiedzy i umiejętności, czytania ze zrozumieniem poprzez udzielenie odpowiedzi na pytanie otwarte, podanie definicji wskazanych pojęć oraz interpretację fragmentu tekstu filozoficznego
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń do wykładu
Zasady zaliczenia ćwiczeń - zob. podstrona grupy ćwiczeniowej
Literatura
Gerd Haefffner „Wprowadzenie do antropologii filozoficznej”,
Władysław Tatarkiewicz „Dzieje sześciu pojęć”
Hans Belting „Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie”
G. Boehme, „Antropologia filozoficzna”
R. Konersmann, „Filozofia kultury”
E. Cassirer, „Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury”
U. Eco, „Czytanie świata”
E. Plessner, „Pytanie o conditio Humana”
H. Arendt, „Kondycia ludzka”
„Historia ciała. Od renesansu do oswiecenia” red. G. Vigarello
G. Didi-Huberman, „Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki”
G. Didi – Huberman, „Obraz mimo wszystko”
R. Barthes, „Retoryka obrazu”
S. Langer, „Nowy sens filozofii”
V.Stoichita, „Ustanowienie obrazu. Metamalarstwo u progu ery nowocze-snej”
R. Schehner, „Performatyka”
G. Simmel, „Filozofia kultury”
E. Goffman, „Człowiek w teatrze życia codziennego”
N. Elias, „Proces cywilizacji”
O. Spengler, „Zmierzch kultury Zachodu”
E. Gombrich, „O sztuce i kulturze”
Z. Freud, „Kultura jako źródło cierpień”
W. Tatarkiewicz, „Historia estetyki”, t.1-3
J. Łotman, „Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury”
J. Łotman, Kultura i eksplozja”
H. G. Gadamer, „Język i rozumienie”
H. G. Gadamer, „Aktualność piękna”
M.Bachtin, „Estetyka słowa”
Literatura omawiana na ćwiczeniach zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: