Czytanie "Fenomenologii ducha" 3501-CZFD-S
Kontynuacja zajęć z roku 2015/2016, w których uczestnictwo nie jest warunkiem niezbędnym.
U Kanta krytyka relatywizującego subiektywizmu polega na poszukiwaniu fundamentów racjonalności w apriorycznych strukturach doświadczającego podmiotu, poszukiwaniu polegającym na myślowo-dedukcyjnym i refleksyjnym docieraniu do podmiotowych operacji i struktur poznawczych. W ten sposób jednak u Kanta racjonalność sama pozostaje jeszcze czymś subiektywnym i poniekąd monologicznym. Z perspektywy Hegla połowiczność Kantowskiej koncepcji krytyki polega na tym, iż owa krytyka nie obejmuje również siebie; w tym sensie jest tyleż dogmatyczna, co arbitralna. W owym zarzucie streszcza się klasyczny argument, iż Kant nie przeprowadził systematycznej dedukcji kategorii, tj. nie wyjaśnił ich podmiotowej genezy, odwołując się jedynie do poznawczych funkcji. Tym samym nie wyjaśnił również dyskursywnie tego, co stanowić ma sam rdzeń tożsamości Ja: „pierwotnie syntetycznej jedności apercepcji” (a przez to również przedmiotowych odniesień Ja). A ujmując rzecz od nieco innej strony: ograniczenie myślenia dyskursywnego do przedmiotowości „jawiącej się” w sferze zmysłowej, sprawia, że krytyka transcendentalna nie spełnia własnej obietnicy, by tak rzec, racjonalnego (pojęciowego) ugruntowania racjonalności i konceptualizacji podmiotowości.
W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że rozwój idealizmu niemieckiego po Kancie polega na próbie wypracowania takiej teorii podmiotowości, która wskazywałaby na swoją „genealogię” , co wymaga odniesienia do tak bądź inaczej rozumianej całości (absolutu) jako dialektycznej tożsamości podmiotowo-przedmiotowej, a więc wypracowania teorii dziejów absolutu i jego samopoznania w ludzkiej samowiedzy.
Z takiej głównie perspektywy poddamy analizie swoistą "ontoteologię dziejów", jaką stanowi Heglowska "Fenomenologia ducha".
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Uczestnik zajęć po ich ukończeniu osiąga następujące efekty kształcenia:
1. w zakresie wiedzy
– ma uporządkowaną wiedzę o kontekście, przedmiocie, genezie i rozwoju filozofii Hegla (szczególnie "Fenomenologii ducha") i klasycznego idealizmu niemieckiego; zna podstawowe w tej dziedzinie przedmiotowej pojęcia;
– zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne swoiste dla myśli Hegla i klasycznego idealizmu niemieckiego;
– zna metody interpretacji tekstu filozoficznego;
2. w zakresie umiejętności
– interpretuje i konfrontuje różne fragmenty i teksty filozoficzne, także o takim stopniu trudności jak teksty wywodzące się z tradycji klasycznego idealizmu niemieckiego, krytycznie rekonstruując ich główne tezy;
– słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych, szczególnie z zakresu klasycznego idealizmu niemieckiego, rekonstruując ich główne tezy, oraz posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych;
– student studiów II stopnia potrafi zanalizować logiczną i ideologiczną strukturę wypowiedzi innych uczestników zajęć oraz ocenić wpływ ewentualnych błędów logicznych (także nastawienia ideologicznego) na konkluzywność argumentacji;
– dobiera strategie argumentacyjne, konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę;
– prowadzi na poziomie podstawowym (studiach I stopnia) lub zaawansowanym (studiach II stopnia) pracę badawczą pod kierunkiem prowadzącego seminarium;
– potrafi łączyć interdyscyplinarnie poruszany problem badawczy i rozszerzać tym samym zakres argumentacji, dążąc do konstrukcji tematycznej całości argumentacyjnej;
– znajduje związki między analizą teoretyczną rzeczywistości społecznej a praktykami historyczno-społecznymi;
– potrafi świadomie łączyć różne dziedziny humanistyki i nauk społecznych, poszukując uzasadnień dla stawianej przez siebie tezy; włącza tym samym badania empiryczne w zakres analizy filozoficznej (szczególnie z zakresu historii powszechnej, historii nauki, ekonomii i psychologii);
3. w zakresie kompetencji
– samodzielnie (również zespołowo) podejmuje i inicjuje działania badawcze, szczególnie dotyczące problematyki konstytucji podmiotu, przedmiotu nauki i jej kryteriów prawdziwościowych;
– na podstawie twórczej, krytycznej analizy nowych sytuacji i problemów samodzielnie, a także w grupie, formułuje propozycje ich interpretacji, konceptualizacji i rozwiązania;
– jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów, nie boi się zarzutów o zbyt śmiałe, "utopijne" myślenie;
– potrafi współdziałać i pracować w grupie przyjmując w niej różne role.
Kryteria oceniania
Podstawa zaliczenia na ocenę to obecność na zajęciach, aktywność i napisanie krótkiego eseju dotyczącego tematów poruszanych podczas zajęć (za zgodą prowadzącego możliwy jest wybór zbliżonego tematu). W grę wchodzi także uzyskanie oceny w rezultacie rozmowy zaliczeniowej.
Literatura
Wybór (teksty będą uzgadniane ze studentami na początku zajęć): G. W. F. Hegel, “Fenomenologia ducha” i inne teksty; Frederic Beiser (ed.), "The Cambridge Companion to Hegel"; Jean Hyppolite, "Genesis and Structure of Hegel's
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: