Współczesna historia religijna Polski (1980-2020) w perspektywie nauk o nauce 3500-FAKM-HRP
Wysokie wskaźniki polskiej religijności wzbudziły w ostatnich dekadach zainteresowanie wśród badaczy religii na świecie, a Polska stała się przypadkiem testującym teorie sekularyzacji oraz konkurencyjne wobec nich teorie powrotu (lub stałej obecności) religii. W związku z tym rodzą się pytania, jak wyjaśniać wysokie współczynniki religijności w ciągu ostatnich czterdziestu lat oraz przyspieszoną sekularyzację, do której dochodzi w ostatnich latach, przynajmniej w najmłodszym pokoleniu. Jaki sens należy nadać temu okresowi w dłuższej perspektywie czasu: czy był to wyjątek, „odchylenie” od normalnej trajektorii procesu historycznego, czy naturalny skutek splotu lokalnych warunków, a może przejaw ogólnoświatowych trendów powrotu religii, którym umyka tylko Europa zachodnia?
Dlaczego socjologowie chętnie opisywali polską religijność jako wyjątkową, widzieli ją jako „specjalny przypadek” dla socjologicznych teorii religii? Czy mieli rację, a może umykało im, że jest to przypadek podobny do innych? Na jakich argumentach teoretycznych opierali przekonanie o wyjątkowości Polski?
Seminarium sytuuje się na przecięciu nauk o nauce (historii socjologii, metodologii, socjologii wiedzy) oraz socjologii religii. Pojęcia pozwalają poznać zjawiska, ale zestawy konkurencyjnych pojęć konstytuują odmienne fakty. Badacze i uczeni konstruują argumenty - filozoficzne oraz z zakresu teorii dyscyplin i subdyscyplin - nasycając odmiennymi znaczeniami centralne pojęcia odnoszące się do przedmiotów zainteresowań, testują empirycznie teorie wyjaśniające oraz rozpoznają fenomenologiczną reprezentatywność danych. Powrót do badań z ostatniego czterdziestolecia, analiza czynności badawczych wraz z ich podmiotami (indywidualnymi i kolektywnymi) oraz wytworów (tj. napisanych tekstów, ale i samych danych, w niektórych wypadkach słabo dotychczas opisanych) pozwoli na nowo, z dzisiejszej perspektywy historycznej i za pomocą nowych narzędzi teoretycznych, opisać istotny wymiar polskiego życia społecznego oraz ważny rozdział polskiej historii intelektualnej na przykładzie socjologii.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia wybranych subdziedzin socjologii (np. socjologii rodziny, zdrowia, pracy, religii, gospodarki, edukacji, itp.)
K_W02 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk
K_W07 posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania
K_W08 jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych
K_W09 wie jak zaplanować i zrealizować złożone ilościowe i jakościowe badania empiryczne; ma świadomość konsekwencji metodologicznych wyborów
K_W10 posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych odnoszących się do wybranych obszarów rzeczywistości społecznej lub wybranych subdyscyplin socjologii
K_W13 jest refleksyjny i krytyczny w interpretacji procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_W14 posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych
K_W15 podchodzi w sposób refleksyjny i krytyczny do wyboru określonej perspektywy teoretycznej
K_U03 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji
K_U10 potrafi przygotować prezentację wybranego zagadnienia lub badania w języku polskim i w języku obcym
K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
Kryteria oceniania
Regularne czytanie lektur i zapoznawanie się z materiałami z badań, aktywność w dyskusjach (60%); przygotowanie prezentacji ustnej na zadany temat – projektu artykułu (40%)
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak egzaminu
Literatura
Artykuły i fragmenty książek z epoki w języku polskim oraz inne materiały badawcze (transkrypcje wywiadów i dyskusji).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: