Systemy wyborcze i systemy partyjne w krajach demokratycznych 3500-FAKL-SWISP
Konwersatorium służy wprowadzeniu w problematykę systemów wyborczych, podziałów społecznych oraz systemów partyjnych i ich wzajemnych powiązań.
Kurs rozpoczyna wykład dotyczący pojęcia systemu wyborczego, jego składników i głównych klasyfikacji systemów wyborczych. Kolejne (prowadzone już w formie konwersatorium) zajęcia zostaną poświęcone różnorodnym definicjom pojęcia partii politycznej i systemu partyjnego, funkcjom partii w systemach demokratycznych i niedemokratycznych oraz klasyfikacjom systemów partyjnych. Omówiona zostanie także koncepcja demokracji większościowej i konsocjonalnej Arenda Lijpharta.
Dalsze spotkania będą służyły zapoznaniu studentów z różnorodnością możliwości w zakresie charakterystyki systemów partyjnych. Wprowadzone zostaną pojęcia fragmentacji, polaryzacji i instytucjonalizacji systemów partyjnych oraz chwiejności i dysproporcjonalności wyników wyborów. Każde zajęcia będą obejmowały konceptualizację pojęcia, przedstawienie jego mierników syntetycznych oraz wprowadzenie w problematykę determinant danego zjawiska. Wśród omawianych zagadnień swoje miejsce znajdą także orientacje badawcze związane z ww. problematyką, algorytmy przeliczania głosów na mandaty oraz kwestie wpływu systemu wyborczego na system partyjny wraz z uwarunkowaniami kontekstualnymi tej relacji (np. dziedzictwo kultury politycznej charakterystyczne dla krajów pokomunistycznych), przedstawione zostaną liczne przykłady badań empirycznych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne w polu socjologii polityki
K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W06 posiada podstawową wiedzę na temat instytucji regionalnych, krajowych i międzynarodowych
K_W07 jest świadomy istnienia różnych rodzajów organizacji społeczeństwa w przeszłości i współcześnie
K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W10 posiada podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i jak wpływają na życie polityczne
K_W11 rozumie społeczną naturę relacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne
K_W17 ma podstawową wiedzę o kryteriach poprawności wnioskowania
K_W18 zna podstawowe metody i techniki badań społecznych oraz wie jakie dobrać metody badawcze w celu rozwiązania prostych problemów badawczych
K_W22 posiada podstawową wiedzę na temat najważniejszych zagranicznych, międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych w obszarze socjologii polityki
K_W23 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
K_W27 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej
K_W28 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy
K_W34 zna najważniejsze procesy i idee społeczne XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata
K_W35 jest świadomy wyboru określonej perspektywy teoretycznej i dostrzega konsekwencje tego wyboru
K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U07 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U11 potrafi dobrać odpowiednie metody i techniki badawcze w celu przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego
K_U13 potrafi zinterpretować proste zjawiska społeczne przy użyciu podstawowych metod statystycznych
K_U15 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy omówić działania prezentowane jako rozwiązania konkretnych problemów społecznych (w skali mikro i makro)
K_U16 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy sformułować ogólną ocenę działania podjętego w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych
K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K03 potrafi dzielić się posiadaną wiedzą socjologiczną
K_K04 potrafi gromadzić, wyszukiwać i syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych
K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy
K_K07 umie dokonać krytycznej analizy źródeł
K_K12 potrafi właściwie korzystać ze źródeł informacji naukowej
K_K14 szanuje opinie innych osób (np. te wyrażane w trakcie dyskusji grupowej)
Kryteria oceniania
Egzamin na koniec zajęć, możliwa premia za aktywność, wymagana obecność na zajęciach.
Dwie nieobecności dopuszczalne bez konsekwencji, kolejne dwie podlegają usprawiedliwieniu. Egzamin pisemny podlega poprawie w formie egzaminu ustnego w sesji jesiennej.
Literatura
• Flis, Jarosław. 2015. Antynomie sprzeciwu. Studia Socjologiczno-Polityczne 1(03)/2015: 93-103.
• Grzelak Paweł, Mikołaj Cześnik, Michał Kotnarowski. 2011. Chwiejni versus kapryśni – niestabilność zachowań wyborczych w Polsce. „Studia Polityczne” 28: 61-86.
• Haman, Jacek. 2004. Demokracja, decyzje, wybory. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 71-80.
• Haman, Jacek. 2005. Większościowy system wyborczy: oczekiwania, ograniczenia, rozwiązania alternatywne. „Decyzje” 4: 5-28.
• Kamiński, Marek M., Grzegorz Lissowski, Piotr Świstak. 2007. „Renesans komunizmu” czy efekt instytucji? Polskie wybory parlamentarne 1993. W: Ireneusz Krzemiński, Jacek Raciborski (red.), Oswajanie wielkiej zmiany: Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, Warszawa: IFiS PAN, s. 356-376.
• Kamiński, Marek. 1997. Jak komuniści mogli zachować władzę po Okrągłym Stole. Rzecz o (nie)kontrolowanej odwilży, sondażach opinii publicznej i ordynacji wyborczej. „Studia Socjologiczne” 2: 5-33.
• Kitschelt, Herbert. 1995. Formation of Party Cleavages in Post-Communist Democracies: Theoretical Propositions. „Party Politics” 1: 447-472.
• Lijphart, Arend. 2005. Konsensusowy model demokracji. W: Paweł Śpiewak (wyb. i opr.), Przyszłość demokracji, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 153-167.
• Lijphart, Arend. 2005. Westministerski model demokracji. W: Paweł Śpiewak (wyb. i opr.), Przyszłość demokracji, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 135-152.
• Mair, Peter. 2010. Orientacje lewicowe i prawicowe. W: Russell J. Dalton, Hans-Dieter Klingemann, Zachowania polityczne 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 258-279.
• Markowski, Radosław. 2002. System Partyjny czy Zbiorowisko Partii? O Stabilnym Rozchwianiu Polskiej Polityki. W: Mirosława Marody (red.), Wymiary Życia Społecznego: Polska na Przełomie XX i XXI Wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar: 241-269.
• Materska-Sosnowska, Anna. 2015. Relacje między wyborami prezydenckimi a systemem partyjnym w Polsce. „Studia Socjologiczno-Polityczne” 1(03)/2015: 75-92.
• Pierzgalski, Michał. 2008. System wyborczy jako ważna zmienna warunkująca kształt systemu partyjnego w Japonii. „Studia Wyborcze” 5: 75-97.
• Powell, Eleanor N., Joshua A. Tucker. 2013. Revisiting Electoral Volatility in PostCommunist Countries: New Data, New Results and New Approaches. „British Journal of Political Science” 44 (1): 123-147.
• Raciborski, Jacek, Jędrzej Ochremiak. 2006. O blokowaniu list w wyborach samorządowych 2006 roku i o racjonalności partii politycznych. Decyzje 6: 59-80.
• Raciborski, Jacek. 2006. Teoria demokracji a reguły wyborów. Nauka 3: 27-44.
• Rafałowski, Wojciech. 2013. Politologiczne i socjologiczne teorie fragmentacji systemów partyjnych: od izolacji do interakcji. „Studia Socjologiczne” 3 (210): 53-74.
• Rafałowski, Wojciech. 2015. Instytucjonalizacja systemów partyjnych a konsekwencje ordynacji wyborczych. Analiza porównawcza na podstawie danych z krajów pokomunistycznych. „Studia Polityczne” 1(37): 139-160.
• Rafałowski, Wojciech. 2015. Pozycja prezydenta w systemach politycznych krajów pokomunistycznych a fragmentacja systemu partyjnego, „Studia Socjologiczne” 4 (219): 59-79.
• Rafałowski, Wojciech. 2016. Polaryzacja systemów partyjnych w krajach pokomunistycznych. „Studia Polityczne” 41: 41–66
• Rafałowski, Wojciech. 2017. Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru. Warszawa: Aspra-JR.
• Tavits, Margit, Natalia Letki. 2014. From Values to Interests? The Evolution of Party Competition in New Democracies. „Journal of Politics” 76(1): 246-258.
• Wiatr, Jerzy. 2006. Europa pokomunistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, fragment rozdziału 5 „Narodziny systemów partyjnych” s. 161-201.
• Wojciech Sokół, Marek Żmigrodzki (red.). 2008. Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, fragmenty rozdziałów I, II, III, V ss. 12-22, 27-36, 66-71, 108-122.
• Young, H. Peyton. 2003. Sprawiedliwy podział. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, rozdział 3 „Tak proporcjonalnie jak to tylko możliwe”.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: