Historia Węgier I 3320-LW12W-HW1
[...] Wykład przedstawi również uwarunkowania i motywacje Węgrów, którzy mimo rozpadu kraju na trzy części, konstytucyjnie i w świadomości narodowej nigdy nie zrezygnowali z jedności i rozpoczęli długą walkę o odzyskanie jedności i niepodległości kraju.
Celem wykładu jest zapoznanie studentów pierwszego roku Hungarystyki z teoriami o pochodzeniu Węgrów, różnymi koncepcjami o geograficznym położeniu praojczyzny Węgrów, hipotezami o przebiegu wędrówki Węgrów od praojczyzny do Kotliny Karpackiej, przyczynami i skutkami zajęcia ojczyzny w Kotlinie Karpackiej, procesem zakładania państwa, okolicznościami przyjęcia chrztu i powstania chrześcijańskiego królestwa. Dalej studenci poznawać będą historię kraju i dynastii do końca średniowiecza. Wykład koncentruje się z jednej strony na systematycznym opisie historii Węgier w średniowieczu, z drugiej zaś strony na przedstawieniu podstawowych punktów zwrotnych, decydujących wydarzeń oraz najważniejszych postaciach historii Węgier. Kładzie jednocześnie nacisk na to, by historię kraju pokazać w szerokim kontekście historii powszechnej. Celem jest, by studenci zrozumieli mechanizm wzajemnych wpływów między powstaniem i istnieniem silnego państwa ludu o języku ugrofińskim w Europie Środkowo-Wschodniej a kształtowaniem się stosunków polityczno-ideowych między największymi potentatami ówczesnej Europy: papiestwem i cesarstwem. Następnie wykład zapozna studentów z historią kraju w czasie panowania dynastii Andegawenów, Luksemburgów, Jagiellonów, Habsburgów, oraz Macieja Korwina. W związku z okresem historii Węgier od 1526 roku wykład zajmuje się rozpadem państwa węgierskiego na trzy części (tereny okupowane przez Turków i przyłączone do Imperium Osmańskiego, zachodnie i północne tereny kraju uznające za króla Ferdynanda Habsburskiego - czyli tzw. Węgry królewskie - oraz tereny wschodnie, zależne - ale nie okupowane- od Turków), powstaniem i historią Księstwa Siedmiogrodzkiego, walkami przeciwko tureckim okupantom, powstaniami przeciwko Habsburgom, wyzwoleniem kraju spod okupacji tureckiej i absolutyzmem Habsburgów. Wykład koncentruje się głównie na historii politycznej kraju w kontekście europejskim. Procesy społecznego i gospodarczego rozwoju są przedstawione w takim wymiarze, jaki jest potrzebny dla pełnego zrozumienia współzależności polityki, gospodarki i stanu społeczeństwa węgierskiego oraz wzajemnych uwarunkowań tych trzech dziedzin w procesie historycznym. Szczegółowo jest przedstawiony środkowo-europejski kontekst historii Węgier, głównie związki polsko-węgierskie oraz geopolityczna współzależność tych dwóch krajów. Wykład poświęca dużo uwagi dynamicznemu wzrostowi potęgi imperium tureckiego, które od końca XIV wieku zasadniczo zmieniło sytuację geopolityczną i na Bałkanach i w Europie Środkowej, w rezultacie czego stało się historyczną koniecznością powstanie wielkiego monarchii środkowo-europejskiej. Wykład stara się wyjaśnić, dlaczego ta monarchia powstała pod berłem dynastii Habsburgów (mimo starań Macieja Korwina oraz ambicji dynastii Jagiellonów), a także jak doszło do upadku niedawno jeszcze silnego państwa węgierskiego na początku XVI wieku. Jednym z głównych zamierzeń wykładu jest przedstawienie uwarunkowań i motywacji Węgrów, którzy mimo rozpadu kraju na trzy części konstytucyjnie i w świadomości narodowej nigdy nie zrezygnowali z jedności i rozpoczęli długą walkę o odzyskanie jedności i niepodległości kraju. Walka ta doprowadziła nie tylko do wyzwolenia spod okupacji tureckiej ale i do serii powstań narodowych przeciwko Habsburgom na początku ery nowożytnej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
WIEDZA:
- student zna podstawowe fakty z historii Węgier od początku do końca XVIII wieku (wydarzenia polityczne, kulturalne, gospodarcze i społeczne wraz ich datami, ważniejsze osobistości i ich działalność);
UMIEJĘTNOŚCI:
student umie:
- opisać podstawowe procesy polityczne, społeczne i gospodarcze w danym okresie historycznym;
- interpretować kluczowe pojęcia i terminologię, dotyczące historii Węgier w danym okresie;
- analizować wzajemne wpływy między wydarzeniami i procesami historycznymi w Kotlinie Karpackiej i w Europie Środkowo-Wschodniej, oraz tzw. w Starej Europie;
Kryteria oceniania
W trakcie egzaminu ustnego na podstawie odpowiedzi na zadane pytania, które pozwalają sprawdzić, czy student dysponuje odpowiednią wiedzą i potrzebnymi umiejętnościami.
egzamin ustny na końcu II semestru.
Praktyki zawodowe
brak.
Literatura
W. FELCZAK. Historia Węgier, wyd. Ossolineum 1993
J. SNOPEK. Węgry. Zarys dziejów i kultury, wyd. Rytm 2002
S. SROKA. Historia Węgier do 1526, wyd. Homini 2000
I. PANIC, Początki Węgier. Polityczne aspekty formowania się państwa i społeczeństwa węgierskiego w końcu IX i w pierwszej połowie X w., Cieszyn 1995
Gy. GYÖRFFY, Święty Stefan I, król Węgier, wyd. Rytm 2003 s.49-65, 102-113, 153-168, 280-281, 333-377, 447-471
Testament Świętego Stefana. Przestrogi i statuty, wyd. Fronda 2004
A. SUTOWICZ, Święty Stefan współtwórca chrześcijańskiej Europy, Wrocław 2002
E. GRZESIK, Kronika węgiersko-polska. Z dziejów polsko-węgierskich kontaktów kulturalnych w średniowieczu, Poznań 1999, s. 213-217
A. FIJAŁKOWSKI, Średniowieczne koronacje królewskie na Węgrzech i w Polsce, "Przegląd Historyczny" 1996 z.4. s.721-729
A. FIJAŁKOWSKI, Święci rodu Ąrpadów, [w] KA-Miejsca Święte, 2004 nr 3
M. LECHOWSKA, Węgrzy patrzą na swą historię (1945-2003), wyd. Trio 2004. s. 17-68 ( Rozdział I i II)
A. KÖRMENDY, Świadomość narodowa i państwowa na Węgrzech w średniowieczu. Stan badań, [w] Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich. Pamięci Benedykta Zientary 1928-1983, PWN 1990, s.103-109
D. LENGYEL, Korona i miecz. Opowieści z dziejów Węgier, Warszawa 1990, s. 12-83
B. ZIENTARA, Historia powszechna średniowiecza, wyd. Trio 1994, s. 147-148, 171-175, 209-236, 256-271, 291-294
Felczak, Wacław – Fischinger, Andrzej: Polska-Węgry, tysiąc lat przyjaźni. Warszawa, Krajowa Agencja Wydawnicza – Budapeszt, "Corvina", [1979].
Gy. SZÉKELY, Polacy i Węgry pod wspólnym berłem. Unie personalne.[w:] Polska i Węgry w kulturze i w cywilizacji europejskiej, red. J. Wyrozumski, Kraków 1997, s.47-56.
J. WYROZUMSKI, Sprawa Rusi halicko-włodzimierskiej i Podola w stosunkach polsko-węgierskich wcześniej epoki jagiellońskiej, [w:] Węgry-Polska w Europie Środkowej. Historia-literatura. Księga pamiątkowa ku czci pof. W. Felczaka, red. A. Cetnarowicz, Cs.G. Kiss, I. Kovács, Kraków 1997, s.43-50.
K. BACZKOWSKI, Idea Jagiellońska a stosunki polsko-węgierskie w XV w., ibidem s. 57-72.
J. KŁOCZOWSKI, Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 2003, 200-228; 449-450; 456-459.
A. DZUBIŃSKI, Turcja osmańska w Europie do 1526 roku, [w:] H. SAMSONOWICZ (red.), Schyłek Średniowiecznej Europy, Warszawa 2003, s.242-265.
Bibliotheca Corviniana, Biblioteka Króla Macieja Korwina, Ossolineum-Magyar Helikon 1981, s 7-25.
Węgiersko-polskie więzi historyczne w X-XVI wieku = Magyar-lengyel történelmi kapcsolatok a X-XVI. században, red. A. Nagy, L. Ábrán, Budapest 2003.
Polska i Węgry w kulturze i cywilizacji europejskiej. Kraków, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1997.
Lengyel-magyar történelmi olvasókönyv. Polsko-węgierska czytanka historyczna. Bátki Zoltán kézirata alapján. Redakcja i teksty uzupełniające: Karol Biernacki. Szeged, Lengyel Kisebbségi Önkormányzat, 2007.
M. DUCZMAL, Izabela Jagiellońska, Kraków 2002.
F. CONTI, Habsburgowie w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Mocarstwa świata, t.4, Warszawa 1995, s. 249-327.
TAZBIR, J., Węgry jako symbol i przestroga w literaturze staropolskiej, [w:]J. TAZBIR, Prace wybrane t.3, Sarmaci i świat, Kraków 2001, 433-454.
MAGYAR KÓDEX, 3. Szultán és császár birodalmában. Magyarország müvelődéstörténete 1526-1790, Budapest 2000.
BARTHA G., Az erdélyi fejedelemség kialakulása és első válságai, [w:] Erdély rövid története, szerk. Bartha G. Budapest 1989. p. 215-265.
PÉTER K. A fejedelemség virágkora. Ibidem, s.266-317.
PÁLLFY G., A török elleni védelmi rendszer története. „Történeti Szemle” 1996.
HOPP L., - J. ŚLASKI, A magyar-lengyel múltszemlélet előzményei. Politikai és kulturális hagyományok Báthory Istvánig, Budapest 1991.
VÁRKONYI Á. , Europica varietes – Hungarica varietes, tanulmányok, Budapest 1994.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: