Wstęp do literaturoznawstwa cz. 1 (P) 3305-WDLP1-11
Prezentacja dorobku polskiej luzytanistyki w zakresie samodzielnych prac badawczych (książek, monografii, artykułów) związanych z kulturą portugalską oraz przekładów z literatury portugalskiej od średniowiecza do współczesności (wybrane przykłady).
Relacje polsko-portugalskie XVI-XX w. (prace eseistyczne i naukowe opracowania Janiny Z. Klawe, Marii Danilewicz-Zielińskiej, Elżbiety Milewskiej, Franciszka Ziejki, ze szczególnym uwzględnieniem Mojej Portugalii tegoż Autora, Universitas, Kraków 2008).
Bibliografia literatury portugalskiej (powieść i opowiadanie) w polskich przekładach (w porządku chronologicznym), ze szczególnym uwzględnieniem powieści portugalskeigo noblisty José Saramago.
Czasopisma polskie upowszechniające literaturę portugalską, zwłaszcza "Literatura na świecie".
Wybrane pozycje teoretyczno-literackie w jęz. polskim lub tłumaczone z portugalskiego. Dialog "zagraniczny'' z literaturą portugalską (Antonio Tabucchi i krótkie formy prozatorskie). Autor, narrator, bohater, czytelnik a świat przedstawiony w utworze.
Mit Mariany Alcoforado i przekłady "Listów portugalskich" na jęz. polski. Historia D. Pedra i Inezy de Castro a przekaz literacki w Polsce i Europie.
Postać literacka. Bohaterowie portugalskiej krótkiej formy narracyjnej. Struktura tekstu: fabuła i narracja, fikcja i historia. Wybrana powieść José Saramago w polskim przekładzie. Wybrana powieść Eça de Queirós w polskim przekładzie. Czas i przestrzeń. Przestrzenność czasu i czasowość przestrzeni we współczesnej powieści portugalskiej. Dziedzictwo neo-realizmu i doświadczenia post-modernizmu.
José Saramago jako reprezentant nurtu metahistorycznego i/lub alegorycznego. Wybrana powieść António Lobo Antunesa i/lub J. L. Peixoto.
Przekłady "Księgi niepokoju" F. Pessoa (Janina Z. Klawe i Michał Lipszyc). Eseistyka i krytyka literacka dotycząca literatury portugalskiej. Podstawy kweredny bibliotecznej i pisarstwa akademickiego na podstawie dorobku krajowej luzytanistyki.
Fascynacje literaturą portugalską we współczesnej literaturze polskiej (żywe przykłady inspiracji, zwł. Pessoańskich, u Konrada Ludwickiego).
Odniesienia do oryginału (fakultatywnie).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student posiada uporządkowaną wiedzę i pogłębione umiejętności nabywane w trakcie zajęć: ugruntowaną kompetencję kulturowo-językową w zakresie profesjonalnej analizy i interpretacji przekładu portugalskiego tekstu literackiego.
Posiada wiedzę o podstawowych zjawiskach, terminach, a także autorach i tekstach klasyków literatury portugalskiej XIX, XX i początków XXI wieku. Student potrafi zastosować zdobytą wiedzę w postaci pisemnej.
Student posiada samodzielną zdolność pisemnego formułowania sądów w języku polskim o tłumaczeniach z literatury portugalskiej.
Orientuje się w eseistyce dotyczącej literatury portugalskiej tworzonej przez rodzimych badaczy.
Dostrzega momenty, gdy przekład staje się niewystarczający i spontanicznie zaczyna poszukiwać oryginału i pragnie czytać w oryginale.
Rozpoznaje specyfikę spolszczonego tekstu literackiego/kulturowego z Portugalii.
Prezentuje wyniki swoich prac pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie niezbędnym do udziału w naukowej dyskusji oraz podstawowe kompetencje do przygotowania własnych prac naukowych.
Student posiada konkretne narzędzia badawcze do sporządzenia Bibliografii w jęz. polskim, wg zasad formatowania przyjętych dla czasopisma "Itinerarios", dostępnego w wersji on-line na http://iberystyka-uw.home.pl
Zna zasady specyfiki bibliografii portugalskiej (kolejność członów nazwisk).
Kryteria oceniania
Student jest proszony o przygotowanie referatu na temat związany z jego indywidualną pracą i lekturą.
Duży nacisk na lektury i i budzenie zamiłowań badawczych.
Dyskusja.
Praktyki zawodowe
Biura tłumaczeń i redakcje
Literatura
Bibliografia szczegółowa (aktywna)
Teksty literackie (proza) wg chronologii tłumaczeń
Eça de Queirós, Kuzyn Bazyli, przeł. E. Reis, Wydawnictwo Literackie Kraków, Kraków 1978.
AAVV, Opowiadania portugalskie XIX i XX w., przeł. Krystyna i Wojciech Chabasińscy, Janina Z. Klave, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978.
Gabriel-Joseph de Guilleragues, Listy portugalskie, przeł. D. Danek, PIW, Warszawa 1980 (oraz poprzednie wydania: 1911, 1921, 1959, 1986 z przedmową St. Przybyszewskiego i atrybucją autorstwa M. Alcoforado).
Eça de Queirós, Ród Maia, przeł. K. i W. Chabasińscy, Wyd. Literackie, Kraków 1988.
Torga, Miguel, Nowe opowiadania z Gór, przeł. E. Milewska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.
Antonio Tabucchi: Twierdzi Pereira, przeł. Joanna Ugniewska, Czytelnik, Warszawa 1996.
Idem, Sny o snach, przeł. J. Ugniewska, Czytelnik, Warszawa 1997.
Idem, Requiem. Fantasmagoria. Głos, języki (wędrówka śladami pewnej powieści), przeł. Alina Pawłowska-Zampino, Czytelnik, Warszawa 2001.
Fernando Pessoa, Księga niepokoju, przeł. J. Z. Klave, Czytelnik, Warszawa 1995 (2 wyd. 2004),
Idem, Księga niepokoju, przeł. M. Lipszyc, Świat Literacki, Warszawa 2007 (2 wyd. 2013).
José Saramago, Ewangelia według Jezusa Chrystusa, przeł. C. Długosz, SAWW, Poznań 1992.
Idem, Baltazar i Blimunda, przeł. E. Milewska, Puls, Londyn 1993.
Idem, Miasto ślepców, przeł. Z. Stanisławska, Muza, Warszawa 1999.
Idem, Wszystkie imiona, przeł. E. Milewska, Rebis, Poznań 1999.
Idem, Rok śmierci Ricarda Reisa, przeł. W. Charchalis, Rebis, Poznań 2000.
Idem, Historia oblężenia Lizbony, przeł. W. Charchalis, Rebis, Poznań, 2002.
Idem, Kamienna tratwa, przeł. W. Charchalis, Rebis, Poznań 2003.
Idem, Podwojenie, przeł. W. Charchalis, Rebis, Poznań 2005.
Idem, Miasto białych kart, tłum. W. Charchalis, Rebis, Poznań 2009.
Idem, O malarstwie i kaligrafii, tłum. W. Charchalis, Rebis, Poznań 2010,
Idem, Mały pamiętnik, tłum. E. Milewska, Świat Książki, Warszawa 2012,
Idem, Podróż słonia, tłum. W. Charchalis, Rebis 2012.
António Lobo Antunes, Karawele wracają, przeł. A. Kalewska, WAB, Warszawa 2002.
Idem, Podręcznik dla inkwizytorów, WAB, Warszawa 2003.
Gonçalo M. Tavares, Panowie z dzielnicy, przeł. Michał Lipszyc, Świat Książki, Warszawa 2007.
Gorczyska, Renata, Szkice portugalskie, Zeszyty Literackie, Warszawa 2014.
Gonçalo M. Tavares, Jeruzalem, przeł. M. Lipszyc, Świat Książki, Warszawa 2010.
José Luís Peixoto, Puste spojrzenie, przeł. W. Charcahlis, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
Klementowska, Izabela, Samotność Portugalczyka, Czarne, Warszawa 2014.
Bibliografia ogólna (pasywna)
Teksty historyczno-literackie, teoretyczne i krytyczne w porządku chronologicznym
a. Książki
(Red.) Charchalis, Wojciech, Świat powieści José Saramago, rec. Anna Kalewska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013 (znakomity wybór esejów dotyczący twórczości portugalskiego Noblisty!).
(Red.) Joanna Roszak, Arkadiusz Żychliński, Powinowactwa Pessoi. Szkice kytyczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013 (pierwszy w Polsce wybór esejów na poziomie akademickim o "nieznanym" portugalskim poecie!).
Danielewicz Zielińska, Maria, Polonica Portugalskie, Biblioteka "Więzi", Warszawa 2005.
Danek, Danuta, Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści, PWN, Warszawa 1980.
Gorczyńska, Renata, Szkice portugalskie, Zeszyty literackie, Warszawa 2014.
Klave, Janina z. Historia literatury portugalskiej. Zarys, Ossolinemum, Wrocław 1985.
Lochery, Neill, Lizbona. Miasto Światła w cieniu wojny 1939 - 1945, przeł. A. Bugaj, Czytelnik, Warszawa 2015.
Ludwicki, Konrad, Ściana i inne miniatury, Częstochowska Biblioteczka Poetów i Prozaików, Częstochowa 2012.
Idem, Pisanie jako egzystencja(lizm) - refleksja autotematyczna na marginesie "Księgi niepokoju" Fernanda Pessoi, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2011.
Głowiński, Michał; Okopień-Sławińska Aleksandra; Sławiński, Janusz, Zarys teorii literatury, WsiP, Warszawa 1986.
Idem, Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław 1988 (lub inny słownik terminów literackich/teatralnych/kultury/symboli/mitów).
Kopaliński, Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa 1987.
Idem, Słownik symboli, WP, Warszawa 1991 (wyd. 2).
Milewska, Elżbieta, Związki kulturalne i literackie polsko-portugalskie w XVI-XIX w., CESLA, Warszawa 1991.
Nosowski, Wiesław; Wdowczyk, Małgorzata, Życie usłane ksiażkami. Szkice słowem i obrazem do biografii Marii Danilewicz Zielińskiej (1997-2003(. Akademica Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2010.
Markiewicz, Henryk, Teorie powieści za granicą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Klobucka, Anna, The Portuguese Nun. Formation of a National Myth, Bucknell, Lewisburg 2000.
Łukaszyk, Ewa, Współczesna proza portugalska - tematy, problemy, obsesje (1939-1999), Universitas, Kraków 2000.
Idem, Terytorium a świat. Wyobrażeniowe konfiguracje przestrzeni w literaturze portugalskiej od schyłku średniowiecza do współczesności, Wydawnictwo UJ, Kraków 2003.
Idem, Pokusa pustyni. Nomadyzm jako wyjście z kryzysu współczesności w pisarstwie J. Saramago, Universitas, Kraków 2005.
Osmólska-Mętrak, Anna, Kufer pełen rekwizytów [o pisarstwie Antonia Tabucchiego], Aula, Warszawa 2008.
Santos, Vítor Pavão dos, Amalia Rodrigues, najsłynniejsza śpiewaczka fado, przeł. Grażyna Jadwiszczak, Prószyński i śpółka, Warsawa 2009.
Ziejka, Franciszek, Moja Portugalia, Universitas, Kraków 2008.
b. Monografie
Eminowicz-Jaśkowska, Teresa; Lukaszyk, Ewa (red.), Almanach portugalskojęzyczny (Portugalia - Brazylia - Kraje afrykańskie), Studia Iberystyczne 2005, nr 4.
AAVV, Luzoafrykanie. Postkolonializm. Literatura na świecie nr 1-2/2008.
AAVV. Portugalia i Biedna Belgia baudelaire' a. Literatura na świecie nr 3-4 (464-465) 2010.
PESSOA. Literatura na świecie 3-4 (500/501) 2013 (pierwszy monograficzny numer ''Literatury na świecie" poświęcony w całości Fernandowi Pessoi!).
LAMPA - dodatek do numeru 7-8/2009 (Nowa proza portugalska po rewolucji goździków).
c. Artykuły, fragmenty prozy tłumaczonej, wywiady, wspomnienia
Strzałkowa, Maria, "Listy portugalskie" w świetle ostatnich badań i przekład Przybyszewskiego, in: Kwartalnik filologiczny 1970, r. 17, s. 3-19.
Paz, Octavio, /Fernando Pessoa/ Nieznany samemu sobie, przeł. W. Korcz, in: Literatura na świecie 1975, nr 2 (46), s. 13-30.
Klave, Janina Z., Literatura portugalska w XX wieku, in: ibid., s. 33-41.
Samsel, Roman, Moje przyjaźnie literackie, in: ibid., s. 85-95.
Danek, Danuta, "Listy portugalskie". Możliwość przekładu i problem autorstwa przedmowy jako wypowiedzi-maski, in: Pamiętnik literacki 1977, s. 4, s. 193-212.
Siewierski, Henryk, "Historia Przyszłości" Antoniego Vieiry, in: Jak dostałem Brazylię w prezencie, Universitas, Kraków 1988, ss. 44-57.
Kalewska, Anna, Camões i inni alla polaca (O literaturze portugalskiej w Polsce). Część pierwsza i druga, in: Ogród - kwartalnik humanistyczny i naukowy, nr 3/7/1991 s. 87-108 i nr 2/10/1992, s. 224-264.
Idem, Humanizm i ironia J. Saramago, in: Twórczość 1999, nr. 1, s. 125-130.
Idem (oprac.), Literatura portugalska, in: Encyklopedia szkolna WSiP. Wiedza o literaturze, WSiP, Warszawa 2006, s. 456-2006.
E. Lourenço, Księga niepokoju - tekst samobójca? Przeł. A. Kalewska, in: Literatura na świecie 2002, nr 10-11-12 (375-377), s. 64-79.
A. Tabucchi, Kufer pełen ludzi, przeł. A. Wasilewska, in: ibid, s. 96-119.
Anna Kalewska, Czy Mariana Alcoforado napisała "Listy portugalskie"? Mit portugalskiej zakonnicy w powieści okresu oświecenia, in: LAMUS - Pismo kulturalno-artystyczne, numer 1/5 [21] 2010, Gorzów Wlkp., s. 22 - 25.
Herbeto Helder, Sposoby (z tomu Retrato em movimento], przeł. Marta Machowska, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464-465), s. 18-23.
Herberto Helder, Kroki wokół, przeł. Marta Machowska, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464/465) 2010, s. 25 - 56.
Silvia Oliveira, Styl i konstrukcja autora w tomie "Kroki wokół" Herberta Heldera, przeł. Marta Machowska, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464-465), s. 57-69.
valter hugo mãe, apokalipsa ludzi pracy, przeł. Dorota Kwinta, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464-465) 2010, s. 83-125.
valter hugo mãe, skrucha baltazara serapião, in: Literatura na świecie, nr 3/4 (464-465) 2010, s. 126 - 161.
Pisarz małymi literami. z valterem hugo mãe rozmawia Maria Leonor Nunes, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na świecie, nr 3-4 (464-465), s. 162 - 173.
Gonçalo M. Tavares, Pan Breton i wywiad, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464-465), s. 175-189.
Gonçalo M. Tavares, Opowieści nieprawdziwe, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na świecie nr 3 - 4 (464-465), s. 190 - 205.
Gonçalo M. Tavares, woda, pies, koń, głowa, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na swiecie nr 3-4 (464-465), s. 221-235.
Gonçalo M. Tavares, Jeruzalem, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na świecie, nr 3 - 4 (464-465), s. 237 - 297.
"Czytać, żeby zachować przytomność umysłu" z Gonçalo M. Tavaresm rozmawia joca Terron, przeł. Michał Lipszyc, in: Literatura na świecie nr 3-4 (464-465) 2010, s. 298-306.
Michał Lipszyc, Pan z naszej dzielnicy, in: Literatura na świecie 2010, nr 3-4 (464-465), s. 307-315.
Robert Bréchon, Niepokój biograficzny, przeł. Tomasz Swoboda, in: Literatura na świecie 2013, nr 3-4 (500 - 501), s. 318-329.
Fernando Pessoa, List do Adolfa Casaia Monteiro, przeł. Zofia Stanisławska, in: Literatura na świecie 2013, nr 3-4 (500-501), s. 115-127.
Michał Lipszyc, Fernando Pessoa. Kalendarium życia i twórczości, oprac. m. L., in: Literatura na świecie 2013, nr 3-4 (500-501), s. 345/368.
João Gaspar Simões, Lizbońskie dzieciństwo przy wiejskim placyku, przeł. Tamara Sobolska, in: Literatura na świecie 2013, nr 3 - 4 (500-501) 2013, s. 280-301.
Richard Zenith, O "Księdze niepokoju", przeł. M. Lipszyc, Literatura na świecie nr 3-4 (500-501) 2013, s. 140 - 165.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: