Problemy społeczno-polityczne Brazylii i krajów afrykańskich jęz. portugalskiego 3305-PSPB-1U
Konwersatorium poświęcone systemom społeczno-politycznym, funkcjonującym w Portugalii, Brazylii i krajach luzofońskich. Wieloetniczny i wielokulturowy świat luzytański, opierający się na języku portugalskim oraz wspólnocie doświadczeń, stworzył niezwykle oryginalną i ciekawą kulturę (styl życia, kuchnia, muzyka, taniec, literatura, zwyczaje), jak również wykształcił systemy polityczne (cesarstwo, republika, dyktatura, demokracja), które dostarczają wielu inspirujących tematów do badań naukowych. Tematy:
Brazylia Getúlio Vargasa (1930-1954)
Między modernizacją i populizmem (1954-1964)
Okres rządów wojskowych (1964-1985)
Demokracja i neoliberalizm (od 1985)
Od dyktatury do demokracji (1985-1992)
Neoliberalizm po brazylijsku (1992-2002)
Brazylia w XXI wieku (od 2002)
System prawno-polityczny w Brazylii
W części afrykańskiej obiektem analizy i interpretacji są niepodległe afrykańskie państwa wielojęzyczne używające języka portugalskiego w funkcjach urzędowych, w szkolnictwie, mediach, jako spoiwa jedności i tożsamości narodowej i w komunikowaniu międzynarodowym. Są to byłe kolonie portugalskie stowarzyszone w organizacjach PALOP i CPLP: Angola, Mozambik, Gwinea Bissau, Rep. Zielonego Przylądka, Rep. Wysp Książęcej i Św. Tomasza, a także od roku 2014 ‘hiszpańskojęzyczna’ Gwinea Równikowa. „Luzofonia” widziana jako projekt polityczny w kontekście zróżnicowania społecznego, etnicznego i językowego. W ujęciu porównawczym omawiane są zagadnienia ustrojowe i gospodarcze, przestrzeganie standardów demokracji i praw obywatelskich, status i rola mediów, poziom oświaty, sfery wykluczenia społecznego a także rola tych państw w relacjach regionalnych i subregionalnych. Eksponowane są najważniejsze procesy dokonywujące się w 21 wieku, w tym przemiany w percepcji pierwszych dwu dekad okresu niepodległości, przyczyn i konsekwencji konfliktów i wojen wewnętrznych.
Zagadnienia szczegółowe:
1. Zróżnicowanie społeczne, religijne, etniczno-językowe: wewnętrzne i w perspektywie transgranicznej
2. Typologia ustrojów państwowych PALOP i ich przemiany od początku niepodległości. Ciągłość elit władzy i jej autorytaryzm.
3. Wojny domowe w Angoli i w Mozambiku, ich aspekty międzynarodowe. Secesjonizm Kabindy.
4. Gospodarka. Sektory wydobywcze podstawą gospodarki Angoli, Mozambiku, Gwinei Równikowej. Uzależnienie od pomocy. Parametry poziomu rozwoju i nierówności.
5. Wykluczenie społeczne: ekonomiczne, społeczne, oświatowe, genderowe.
6. Postawa elit intelektualnych.
7. Zagadnienia oświaty (system oświatowy – publiczny i prywatny, szkolnictwo wyższe, szkolnictwo artystyczne, problematyka języka nauczania).
8. Media i ich (nie)zależność.
9. Prawa obywatelskie i społeczeństwo obywatelskie. Protesty społeczne.
10. Współpraca w ramach PALOP i organizacji subregionalnych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student powinien opanować wiedzę na temat Portugalii, Brazylii oraz krajów luzo-afrykańskich kontekście zjawisk politycznych i społeczno ekonomicznych Europy i świata. Powinien potrafić ocenić pozycję polityczną wyżej wymienionych krajów na arenie
międzynarodowej. Student będzie miał wyrobiony nawyk śledzenia bieżących wydarzeń społeczno-politycznych Portugalii, Brazylii i krajów luzo-afrykańskich. Posiądzie również aparat pojęciowy pomocny w dalszych studiach nad historią i współczesnością krajów luzofońskich, w tym m.in.:
• będzie umiał usytuować systemy polityczne Portugalii, Brazylii oraz krajów luzo-afrykańskich w perspektywie porównawczej;
• będzie potrafił objaśnić poszczególne zjawiska i procesy zachodzące na Półwyspie Iberyjskim, w Ameryce Łacińskiej i Afryce, a także wytłumaczyć ich konsekwencje;
• posiądzie aparat pojęciowy pomocny w dalszych studiach nad tematem.
• będzie umiał docenić i zrozumieć złożoność czynników, jakie wpłynęły na powstanie systemów politycznych w Portugalii, Brazylii i krajach luzo-afrykańskich;
• będzie potrafił ocenić systemy polityczne Portugalii, Brazylii i krajów luzo-afrykańskich w panoramie cywilizacji światowej;
• będzie zdolny krytycznie podejść do stereotypowego obrazu Portugalii, Brazylii oraz krajów luzo-afrykańskich do popularnych poglądów na ich temat.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia jest obecność oraz aktywny udział studenta w zajęciach, w dyskusjach na temat analizowanych tekstów oraz przygotowanie pracy pisemnej, ilustrującej zmiany społeczno-polityczne w Portugalii, Brazylii a także innych krajach luzo-afrykańskich w ostatnich dziesięcioleciach.
Ocena końcowa jest średnią ocen uzyskanych od prowadzących przedmiot.
Zajęcia w części afrykańskiej prowadzone są metodą konwersatoryjną, co oznacza obowiązek obecności, przygotowywania się wszystkich uczestników, aktywności i pracy w grupach. Jako kryterium oceny ważą one 50% i nie są wystarczające. Pisemna indywidualna praca w j. portugalskim i objętości ok. 10 znormalizowanych stron stanowi drugie komplementarne 50% oceny końcowej.
Tematy indywidualnych prac zaliczeniowych w ramach powyższej listy.
Literatura
Mariusz Malinowski, Brazylia; republika. Dzieje Brazylii w latach 1889-2010, Biblioteka Iberyjska, Warszawa 2013.
Thomas E. Skidmor, Brasil: de Getúlio a Castlo (1930-1964), Paz e Terra, Rio de Janeiro 1976.
Thomas E. Skidmor, Brasil: de Castelo a Tencredo (1964-1985), Paz e Terra, Rio de Janeiro 1988
Oscar Pilagallo, A História do Brasil no século 20 (1980-2000), Publifolha, São Paulo 2006.
Brazylia jako mocarstwo wschodzące, red. M. F. Gawrycki, Biblioteka Iberyjska, Warszawa 2013.
Brazylia, kraj przyszłości. Red. Janina Petelczyc, Marek Cichy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2016.
W części afrykańskiej:
LITERATURA PODSTAWOWA DO CZ. II - AFRYKANSKIEJ
CHABAL Patrick (red., et al.), A History of Postcolonial Lusophone Africa, Indiana University Press, 2002.
LANGA Patrício Vitorino. Higher Education in Portuguese Speaking African Countries. A Five Country Baseline Study. African Minds. Cape Town 2013.
LITERATURA TEMATYCZNA ZALECANA (uzupełniana w miarę potrzeb)
ACCORD. Mozambican Peace Process in Perspective. Conciliation Resources and Arquivo Historico de Moçambique. 1998. (Alex Vines and Dylan Hendrickson, red.)
ACCORD. Da paz militar à justiça social? O processo de paz angolano. MEIJER Guus (red.), 2004, (oryginał w j. angielskim : From military peace to social justice? The Angolan peace proces). Dostępne pod adresem: http://www.c-r.org/our-work/accord/angola/portuguese/index.php ; http://www.c-r.org/our-work/accord/angola/contents.php http://www.c-r.org/downloads/Accord15_Port.pdf
BERTELSEN Bjørn Enge, Violent Becomings: State Formation, Sociality, and Power in Mozambique. Berghahn Books : 2016
BRZEZIŃSKA Magdalena. Kontrakt z duchami. Czary i religia w Gwinei Bissau, Sopockie Wydawnictwo Naukowe, Sopot 2014. BUW Wolny Dostęp, Sygn. 1202720.
BRZEZIŃSKA Magdalena, W Cieniu Europejskiej Twierdzy. Obrazy Zachodu w Dyskursach Mieszkańców Gwinei Bissau (praca doktorska), Wydz. Historyczny UW, 2015
CARVALHO, Paulo de. Evolução e crescimento do ensino superior em Angola, Revista Angolana de Sociologia, 9 | 2012, 51-58.
CARVALHO, Paulo de - Angola. Quanto tempo falta para amanhã? Reflexões sobre as crises política, económica e social. Oeiras: Celta, 2002.
CARVALHO, Paulo de - Exclusão social em Angola. O caso dos deficientes físicos de Luanda. Luanda: Kilombelombe, 2008.
DIAS, Hildizina (2002) As desigualdades sociolinguísticas e o fracasso escolar: em direcção a uma prática linguístico-escolar libertadora. Maputo: Promédia.
DIAZ-SZMIDT Renata. Rzeczywistość polityczno-ekonomiczna Gwinei Równikowej i działalność jej intelektualistów w: Problemy współczesnej Afryki. Szanse i wyzwania na przyszłość, str. 39-52, Księgarnia Akademicka, r. 2012
DIAZ-SZMIDT Renata. Muthiana orera onroa vayi? Dokąd idziesz piękna kobieto? Przemiany tożsamości kobiecej w powieściach mozambickiej pisarki Pauliny Chiziane. Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego. Warszawa 2010
DINERMAN Alice, Revolution, Counter-Revolution and Revisionism in Postcolonial Africa: The Case of Mozambique, 1975-1994, London: Routledge 2006
GAWRYCKI, Marcin Florian; LIZAK, Wiesław (2006): Kuba i Afryka. Sojusz dla rewolucji. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR; Fundacja Studiów Międzynarodowych.
GOMES Catarina. De como se produz o poder: Angola e suas transições, Tese de Doutoramento, Faculdade de Economia - Universidade de Coimbra 2009
MORMUL Joanna: Afrykańskie success story? Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne w Mozambiku po zakończeniu wojny domowej. In : Ex Africa semper aliquid novi, t. 2, Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne..
OSISA. Moçambique: Democracia e Participação Política. Um relatório publicado pelo AfriMAP e pela Open Society Initiative for Southern Africa (OSISA). Johannesburg 2009.
SEIBERT Gerhard. Camaradas, clientes, e compadres : colonialismo, socialismo, e democratização em São Tomé e Príncipe. Lisboa : Vega, 2001. (dwa wydania angielskojęzyczne pt. Comrades, Clients And Cousins: Colonialism, Socialism And Democratization in Sao Tome And Principe. C. Hurst 2002, Leiden: Brill (African Social Studies) 2006. (praca doktorska: Uniwersytet w Leiden, 1999).
SUMICH Jason. The Illegitimacy of Democracy?: Democratisation and Alienation in Maputo, Mozambique. Crisis States Working Papers Series No.2 Crisis States Research Centre, 2007.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: