Problemy społeczno-polityczne Ameryki Łacińskiej 3305-PSPAL-1U
Celem kursu jest zapoznanie studenta z głównymi problemami politycznymi i społecznymi współczesnej Ameryki Łacińskiej, obejmujące kontekst historyczno-kulturowy i uwzględniające różnorodne podejścia teoretyczne w zakresie nauk społeczno-politycznych. Na początku student poznaje historyczne uwarunkowania współczesnej sytuacji politycznej krajów regionu. Omówione zostaną zagadnienia związane z kolonializmem i neokolonializmem, doktryna bezpieczeństwa narodowego i okres rządów autorytarno-biurokratycznych, stracona dekada, proces demokratyzacji, konsensus waszyngtoński. Następnie, na przykładach wybranych państw zostanie prześledzony proces demokratyzacji oraz problemy związane z ustrojem i funkcjonowaniem władzy politycznej w ostatnich dekadach: rozliczenie zbrodni dyktatur, militaryzacja, korupcja, brak konsolidacji demokracji, populizm, kryzys zaufania do partii politycznych, marea rosa, nowe ruchy społeczne, problem wolności słowa.
W dalszej części kursu student koncentruje się na głównych problemach społeczno-politycznych Ameryki Łacińskiej. Omówione zostaną kolejno zagadnienia: nierówności społecznych, ubóstwa oraz powiązanych z nim procesów migracji i urbanizacji. W oparciu o analizę pojęć malinchismo, machismo, marianismo, rozpatrzona zostanie kwestia rozumienia różnic płciowych i dyskryminacji ze względu na płeć. W oparciu o przykłady zaczerpnięte z poszczególnych krajów latynoamerykańskich naświetlony zostanie konflikt dotyczący praw reprodukcyjnych i seksualnych. Następnie przedstawiony zostanie problem kryzysu wartości oraz zjawisk przemocy i zorganizowanej przestępczości (gangi młodzieżowe, sicarios, rozwój narkobiznesu i wojny narkotykowe, handel ludźmi).
Na koniec omówiona zostanie nowa doktryna bezpieczeństwa, problem dysfunkcyjności/upadłości państwa, aktualna sytuacja geopolityczna, zmiany na międzynarodowej scenie politycznej w ostatnich latach i główne problemy integracji regionalnej.
Kurs wymaga umiarkowanego wkładu pracy w zakresie przygotowania do zajęć: ok. 1,5 godz. tygodniowo student powinien poświęcić na lekturę.
1. Organizacja pracy w semestrze (program zajęć, lektury, egzamin).
Uwarunkowania współczesnej sytuacji państw Ameryki Łacińskiej. Kolonializm; neokolonializm; panamerykanizm; teoria zależności; ISI. Doktryna bezpieczeństwa narodowego i okres rządów dyktatorskich.
2. Transformacja demokratyczna w krajach Ameryki Łacińskiej. Década perdida i problem długu zagranicznego. Konsensus waszyngtoński. Demokracja rynkowa.
3. Peru: desajuste en la democratización.
4. Argentyna: colapso del gobierno militar.
5. Chile: transición pactada.
6. Gwatemala: democratización y el proceso de paz.
7. Marea rosa. Nowe ruchy społeczne. Boliwia, Ekwador.
8. Brak konsolidacji demokracji. Problem rozliczenia zbrodni. Militaryzacja. Korupcja. Kryzys partii politycznych. Populizm. Problem wolności słowa.
9. Problem ubóstwa i nierówności (causas estructurales, círculos de pobreza, enfoque monetario y multidimensional, tendencias generales en los últimos años). Migracje. Urbanizacja.
10. Malinchismo. Machismo. Marianismo. Prawa seksualne i reprodukcyjne a prawo do życia.
11. Przemoc i przestępczość zorganizowana. Narkobiznes i narkokultura. Handel ludźmi.
12. Nowa doktryna bezpieczeństwa w Ameryce Łacińskiej. Ameryka Centralna, Meksyk, Kolumbia. Problem dysfunkcyjności/upadłości państwa.
13. Zmiany i główne tendencje polityki międzynarodowej w ostatnich latach. Stosunki USA - kraje Ameryki Łacińskiej.
14. Główne organizacje regionalne. Podstawowe modele integracji. Problemy integracji regionalnej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
nabyta wiedza
K_W03
Student zna na poziomie rozszerzonym terminologię używaną w opisie problemów społeczno-politycznych, rozumie jej źródła oraz zastosowania.
K_W05
Student ma pogłębioną wiedzę o probelmach społeczno-politycznych krajów Ameryki Łacińskiej.
K_W06
Student ma uporządkowaną wiedzę z zakresu najnowszej historii społeczno-politycznej.
K_W09
Student ma pogłębioną wiedzę z zakresu współczesnych zjawisk społeczno-politycznych Ameryki Łacińskiej.
K_W10
Student ma pogłębioną wiedzę o aktualnych procesach i faktach z historii społeczno-politycznej krajów Ameryki Łacińskiej w kontekście bieżącej sytuacji międzynarodowej.
nabyte umiejętności:
K_U02
Student posiada umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów.
KU_06
KU_07
Student posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków i tworzenia syntetycznych podsumowań.
K_U08
Student posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury regionu Ameryki Łacińskiej na podstawie wiedzy o problemach społeczno-politycznych tego regionu.
nabyte kompetencje społeczne:
K_K01
K_K02
Student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności oraz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie.
K_K08
Student ma nawyk śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w życiu społeczno-politycznym Ameryki Łacińskiej.
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny - test wiedzy obejmujący zagadnienia omawiane na wykładach oraz wybrane lektury.
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
América Latina: la democracia en la encrucijada, compilado por Pablo Gentili; Nicolás Trotta.
Ciudad Autónoma de Buenos Aires: Editorial La Página S.A., 2016, URL: http://biblioteca.clacso.edu.ar/clacso/se/20161226111424/America_Latina_Encrucijada.pdf
Bicentenario de la Independencia de América Latina, K. Krzywicka (coord. y ed.), Lublin 2012.
Borja R., Enciclopedia de la política, ed. digital,
década perdida, seguridad nacional, panamericanismo, sustitución de importaciones, consenso de Washington URL: http://www.enciclopediadelapolitica.org
El momento político de America Latina, E. V. Iglesias, R. Conde y G. Suárez Pertierra (editores), Madrid 2011.
Desafíos de la gobernabilidad democrática. Reformas político-institucionales y movimientos sociales en la región andina, M. Tanaka, F. Jácome (eds.), Lima 2010, URL: https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=566943
Doświadczenie demokracji w Ameryce Łacińskiej, M. Kania, A. Kaganiec-Kamieńska (red.), WUJ, Kraków 2008.
Drgas M., Knopek J., Społeczne problemy Ameryki Łacińskiej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012.
Torre C. (de la), El populismo latinoamericano: entre la democratización y el autoritarismo, Nueva Sociedad 247, Septiembre - Octubre 2013.
URL: http://nuso.org/media/articles/downloads/3983_1.pdf
Transformacje demokratyczne w Ameryce Łacińskiej: problemy, wyzwania, implikacje, K. Krzywicka (red. nauk.), 2014 Lublin.
Quezada Soto, Pablo Esteban (2016) Cultura y desarrollo. América Latina: de la década perdida a la globalización. (Tesis de doctorado) URL: http://eprints.ucm.es/37683/
Castañeda Rodríguez V.M., Díaz Bautista O.,
El Consenso de Washington algunas implicaciones para América Latina, Apuntes del CENES, Vol. 36, Nº. 63, 2017, págs. 15-41.
URL:https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5827390
Whitehead L., Democratización y desigualdades en América Latina y el Caribe, “Quorum. Revista de pensamiento iberoamericano”, núm. 13, 2005, p. 150-156.
Łaciński P., Peru między populizmem a liberalizmem, Warszawa 2006.
Wójtowicz-Wcisło M., Dwie władze. Studium z dziejów relacji państwo-Kościół w Meksyku, Kraków 2016.
Polityczne problemy Ameryki Łacińskiej, Knopek J. (red.), Toruń 2012.
Delgado-Ramos G. C., María Romano S., Plan Colombia e Iniciativa Mérida: negocio y seguridad interna, „El Cotidiano”, núm. 170, 2011, pp. 89-100, URL: http://www.redalyc.org/pdf/325/32520935010.pdf
Trefler P., Siły zbrojne i polityka w Argentynie, Brazylii i Chile. Historia i współczesność, Toruń 2014.
Kitzberger P. (2012), The Media Politics of Latin America’s Leftist Governments, „Journal of Politics in Latin America“, 4, 3, p. 123-139, URL: http://www.fesmedia-latin-america.org/uploads/media/The_media_politics_of_Latin_America_s_Leftist_Governments_-_Philip_Kitzberger.pdf
Deutsch Karlekar K. , The Fragile State of Media Freedom in Latin America, URL:
Wójtowicz-Wcisło M., Polityka władz kubańskich wobec środowisk twórczych i intelektualnych po 1959 roku, "Historia i Polityka", 2010, nr 9.
URL: http://geopolityka.net/polityka-wladz-kubanskich-wobec-srodowisk-tworczych/
-----------------------------------------------------------------
Estados Unidos y la nueva correlación de fuerzas internacional / por Marco A. Gandásegui, hijo (coordinador) ; con la colaboración de Pablo Gentili (y otros dieciocho). — México, D. F. : Siglo Veintiuno Editores : CLACSO, 2017, URL: http://biblioteca.clacso.edu.ar/clacso/gt/20170714013440/EEUU_nueva_correlacion.pdf
Fernández G., Espejos y espejismos: las relaciones entre América Latina y Estados Unidos, Nueva Sociedad No 246, julio-agosto de 2013, URL: http://nuso.org/media/articles/downloads/3954_1.pdf
Gratius S., El triángulo atlántico: arquitecturas multilaterales y reajuste de poder entre nuevas y viejas potencias, Pensamiento Iberoamericano 8, 2011/1, pp. 3-23, URL:https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/3622826.pdf
------------------------------------------------------------------
El No al ALCA diez años después : la Cumbre de Mar del Plata y la integración
latinoamericana reciente, compilado por Julián Kan,
Ciudad Autónoma de Buenos Aires: Editorial de la Facultad de Filosofía y Letras Universidad de Buenos Aires, 2016, URL: http://publicaciones.filo.uba.ar/sites/publicaciones.filo.uba.ar/files/El%20No%20al%20ALCA%20diez%20años%20después%20interactivo.pdf
Las paradojas de la integración en América Latina y el Caribe, Siglo XXI, F. Rojas Aravena (coord.), Fundación Carolina, 2008, p. 237-273.
---------------------------------------------------------------------
Caetano G., Armas G. (de), Pobreza y desigualdad en América Latina (1980-2014), URL: http://blogs.elpais.com/contrapuntos/2015/03/pobreza-y-desigualdad-en-america-latina-1980-2014.html
Castro Franco A., Pobreza y migraciones, Revista Derecho del Estado, núm. 24, julio, 2010, p. 65-80, URL: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=337630234004
Ciudades Latinoamericanas. Desigualdad, segregación y tolerancia, Di Virgilio M., Perelman M. (eds.), Buenos Aires 2014, URL: http://biblioteca.clacso.edu.ar/clacso/se/20140505032950/CiudadesLatinoamericanas.pdf
Lopez Flores E., La pobreza y su relación con la migración como problema social, “Revista de derecho”, VOL. 32, Nº 1, AÑO 2011, p. 85-115, URL: http://www.lamjol.info/index.php/LRD/article/download/1252/1079
Mercedes Botero A., ¿Medimos bien la pobreza en América Latina?, URL: http://elpais.com/elpais/2016/02/29/planeta_futuro/1456770256_727925.html
Migración internacional de latinoamericanos y caribeños en Iberoamérica: características, retos y oportunidades, CEPAL-CELADE 2006, URL:
http://www.cepal.org/celade/noticias/paginas/1/26021/migracion_conceptual_celade.pdf
Panorama Social de América Latina, CEPAL, 2014, (LC/G.2635-P), Santiago de Chile, 2014, URL:
http://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/37626/S1420729_es.pdf?sequence=6
---------------------------------------------------------------------
Sexualidade e política na América Latina: histórias, interseções e paradoxos, Corrêa S. e Parker R. (Orgs.), Rio de Janeiro 2011, URL: http://www.sxpolitics.org/wp-content/uploads/2011/07/dialogo-la_total_final.pdf
Paz O., Laberinto de Soledad, capítulos II. Máscaras mexicanas y IV. Hijos de la Malinche.
Hryciuk R.E., Kobiecość, męskość, seksualność, płeć kulturowa (gender) w badaniach dotyczących Ameryki £acińskiej, w: Dzieje kultury latynoamerykańskiej, Gawrycki M.F. (red.), Warszawa 2009.
Vaggione J., Laicidad y sexualidad, México 2013, URL: http://catedra-laicidad.unam.mx/wp-content/uploads/2013/08/Colección-Jorge-Carpizo-–-XVI-–-Laicidad-y-sexualidad-–-Juan-Vaggione.pdf
Wójtowicz-Wcisło M., El concepto de laicidad en el contexto de cambios constitucionales recientes en materia de religión y política en México, „Anuario Latinoamericano“, Vol. 3 (2016), p.107-125.
--------------------------------------------------------------------
„Anuario Latinomaericano“, vol. 4 (2017), América Latina: violencia en México y Centroamérica, URL: https://journals.umcs.pl/al/issue/view/361/showToc
Bartolomé M., Situación del Crimen Organizado en América Latina, „Ágora Internacional“ Vol. 4 Nº 10 (2009), p. 16 - 20, URL:
http://www.academia.edu/2919288/_2009_Situación_del_Crimen_Organizado_en_América_Latina
Kruijt D., Violencia y pobreza en América Latina: Los actores armados, „Pensamiento iberoamericano“, Nº. 2, 2008, p. 55-70, URL: https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2873318
Ługowska U., Boom kokainowy w Ameryce Łacińskiej. Casus Boliwii, Warszawa 2002.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: