Wielkie tematy literatury rosyjskiej I 3202-S2OLR11e
I. Zagadnienia ogólne.
1. Co robić? kto winien? i inne kluczowe pytania literatury rosyjskiej – wstęp do problematyki.
2. Co to jest temat dzieła literackiego? – spojrzenie teoretycznoliterackie (na podstawie pracy J. Pelca).
3. Wielkie tematy literatury rosyjskiej i zachodnioeuropejskiej – miejsca wspólne, miejsca różne.
II. Piśmiennictwo staroruskie.
1. Zagadnienia wstępne.
a) periodyzacja piśmiennictwa staroruskiego.
b) ogólna charakterystyka poszczególnych okresów.
2. Piśmiennictwo staroruskie wobec wartości religijnych.
3. Piśmiennictwo staroruskie wobec spraw państwowych.
III. Literatura XVIII wieku.
1. Zagadnienia wstępne.
a) periodyzacja literatury rosyjskiej XVIII wieku.
b) ogólna charakterystyka poszczególnych okresów.
c) literatura rosyjska XVIII wieku w kręgu europejskich idei filozoficznych i estetycznych. Co to jest oświecenie? – opozycja „światło – mrok” w literaturze schyłku XVIII wieku.
d) literatura rosyjska XVIII wieku wobec tradycji antycznej i biblijnej.
2. Wobec przełomowych wydarzeń historycznych.
a) Obraz Piotra I w literaturze XVIII wieku.
b) Władca i władza – literackie wizje klasycystów i sentymentalistów.
3. W służbie społeczeństwa. Wzorce i antywzorce wychowania w literaturze XVIII wieku.
4. Miłość i śmierć w prozie sentymentalnej. „Wzory miłości w kulturze Zachodu” a literatura rosyjska przełomu XVIII i XIX wieku (na marginesie prac D. de Rougemonta i K. Starczewskiej).
5. Literackie pejzaże oświeconych.
a) Tradycja sielankowa w literaturze XVIII wieku.
b) Wizja przyrody w liryce i prozie przełomu XVIII i XIX wieku.
IV. Romantyzm.
1. Zagadnienia wstępne.
a) próba periodyzacji – rewizje i pytania.
b) ogólna charakterystyka epoki.
c) rosyjska literatura romantyczna w kręgu europejskich idei filozoficznych i estetycznych.
2. Wobec przełomowych wydarzeń historycznych.
a) Echa wojny z Napoleonem w literaturze pierwszej połowy XIX wieku.
b) Historia i współczesność oczami dekabrystów.
c) Wielka Smuta, czasy Piotra I, powstanie Pugaczowa w literaturze pierwszej połowy XIX wieku.
3. „Style zachowań romantycznych” (na marginesie pracy pod red. M. Janion i M. Zielińskiej).
a) bohater romantyczny wobec prób życiowych (miłość – przyjaźń – sztuka).
b) próba klasyfikacji postaw bohatera romantycznego.
4. W stolicy i na prowincji.
a) obraz Petersburga w literaturze pierwszej połowy XIX wieku.
b) obraz urzędnika w literaturze pierwszej połowy XIX wieku.
c) przyroda oczami romantyków.
V Literatura rosyjska drugiej połowy XIX wieku.
1. Zagadnienia wstępne.
a) próba periodyzacji – rewizje i pytania.
b) ogólna charakterystyka epoki.
c) literatura rosyjska a idee filozoficzne i estetyczne.
2. Wojna i pokój.
a) Wojna z Napoleonem, wojna krymska… − obraz wojny w literaturze drugiej połowy XIX wieku.
b) Pisarze wobec „przeklętych problemów” współczesności.
c) „Gniazdo szlacheckie” w literaturze XIX wieku.
3. Człowiek wobec szczęścia i nieszczęścia. Próba klasyfikacji postaw bohaterów literatury rosyjskiej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie klasyfikacji W. Tatarkiewicza).
a) człowiek i miłość.
b) człowiek i praca.
c) człowiek i przyroda.
VI. Próba podsumowania.
1. Wyprawy dalekie i bliskie. Dyskurs podróżniczy w piśmiennictwie staroruskim oraz literaturze XVIII i XIX wieku.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza:
− student ma uporządkowaną pogłębioną wiedzę na temat dziejów literatury rosyjskiej X-XIX wieku (okresy, tendencje, kierunki literackie; poszczególne dzieła literackie, twórczość poszczególnych pisarzy; gatunki),
− student ma pogłębioną wiedzę szczegółową z zakresu repertuaru problemowo-tematycznego literatury rosyjskiej okresu staroruskiego oraz XVIII i XIX wieku,
− student zna terminologię literaturoznawczą.
Umiejętności:
− student posiada pogłębione umiejętności badawcze w zakresie analizy i interpretacji dzieła literackiego, w szczególności na poziomie problemowo-tematycznym,
− student potrafi dokonać periodyzacji literatury rosyjskiej i definiuje cechy poszczególnych okresów i kierunków literackich,
− student potrafi umieścić poszczególne dzieła literackie w szerszym kontekście literackim, kulturowym i historycznym, rosyjskim i zachodnioeuropejskim,
− student rozpoznaje rosyjskie interteksty literackie,
− student stosuje terminologię literaturoznawczą.
Kompetencje społeczne:
− student ma świadomość wkładu literatury rosyjskiej w dziedzictwo kulturowe Europy,
− student ma potrzebę rozwijania własnych zainteresować czytelniczych i świadomość współodpowiedzialności za rozwój czytelnictwa,
− student ma świadomość swojej wiedzy i rozumie potrzebę jej dalszego zdobywania.
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny. Kontrola obecności.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
I.
1. J. Pelc, O pojęciu tematu, Wrocław – Warszawa 1961.
2. Literatura rosyjska, red. M. Jakóbiec, t. 1, Warszawa 1970 i/lub Literatura rosyjska w zarysie, red. Z. Barański i A. Semczuk, Warszawa 1975 (lub inne wydanie).
II.
1. D.S. Lihačov, Velikoe nasledie. Klassičeskie proizvedeniâ literatury drevnej Rusi, Moskva 1980.
2. B.A. Uspienski, W.M. Żywow, Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji monarchy w Rosji, red. H. Paprocki, Warszawa 1992.
3. H. Kowalska, Domostroj – Boży świat człowieka, (w:) Wizja człowieka i świata w myśli rosyjskiej, red. L. Suchanek, Kraków 1998, s. 9-28.
4. U.V. Stennik, Petr I v russkoj literature XVIII veka, (w:) Petr I v russkoj literature XVIII veka. Teksty i kommentarii, red. S.I. Nikolaev, Sankt-Petersburg 2006, s. 3-50.
5. E.B. Kudravceva, Dla serca i razuma. Detskaâ literatura v Rossii XVIII v., Sankt-Petersburg 2010, s. 35-61.
6. M. Dąbrowska, Rosyjska opowieść sentymentalna przełomu XVIII i XIX wieku, Warszawa 2003.
7. D. de Rougemont, Miłość a świat kultury zachodniej, tłum. L. Eustachiewicz, Warszawa 1999 i/lub K. Starczewska, Wzory miłości w kulturze Zachodu, Warszawa 1975.
8. U.V. Stennik, Kompozycja i plan deržavinskogo „Vodopada”, (w:) G.R. Derżawin i russkaâ literatura, red. A.S. Kurilov, Moskva 2007, s. 38-50.
9. U. Mann, Russkaâ literatura XIX v. Epoha romantizma, Moskva 2001.
10. V.I. Saharov, Romantizm v Rossii: epoha, školy, stili. Očerki, Moskva 2004.
11. B. Galster, Twórczość Rylejewa na tle prądów epoki, Wrocław 1962.
12. E. Kucharska, Rosyjska powieść historyczna pierwszego trzydziestolecia XIX wieku, Opole 1976.
13. Style zachowań romantycznych. Propozycje i dyskusje sympozjum. Warszawa 6-7 grudnia 1982 r., pod red. M. Janion i M. Zielińskiej, Warszawa 1986.
14. K. Lis, Romantycy: powinowactwa rosyjsko-europejskie. Studia, Kielce 1998.
15. W. Toporow, Miasto i mit, wybór i tłum. B. Żyłko, Gdańsk 2000 (lub wydanie w języku rosyjskim).
16. Russkaâ literatura XIX-XX vekov v 2 tomah, t. 1, red. B.S. Bugrov, M.M. Golubkov, Moskva 2000.
17. F. Sielicki, Russkaâ literatura serediny XIX veka: przewodnik tematyczny dla studentów filologii rosyjskiej, Wrocław 1984.
18. R. Przybylski, Dostojewski i „przeklęte problemy”: od „Biednych ludzi” do „Zbrodni i kary”, Warszawa 1964.
19. D. Kułakowska, Antynomie humanizmu według „Braci Karamazowów”, Wrocław 1987.
20. W. Szczukin, Mit szlacheckiego gniazda. Studium geokulturologiczne o klasycznej literaturze rosyjskiej, Kraków 2006 (lub wydanie w języku rosyjskim).
21. W. Tatarkiewicz, O szczęściu, Warszawa 1979 (lub inne wydanie).
22. Tołstoj w oczach krytyki światowej, red. P. Hertz, Warszawa 1972.
23. B. Olaszek, Russkij pozitivizm: idei v zerkale literatury, Łódź 2005.
24. M. Dąbrowska, Dla pożytku i przyjemności. Rosyjska podróż sentymentalna przełomu XVIII i XIX wieku, Warszawa 2009.
25. O. Kuliškina, „Svoe” i „čužoe” v russkom traveloge konca XVIII – XIX vv. (Fonvizin, Karamzin, Dostoevskij), (w:) Konstrukty nacionalnoj identičnosti v russkoj kulture XVIII-XIX vekov, red. R. Nohejl’, Moskva 2010, s. 227-239.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: