"Uczyniono cztery brony"-artystyczne oprawy świeckich i religijnych uroczystości w Rzeczpospolitej (XVI-XVIIIw) 3105-UCZB-K
Organizowanym w okresie nowożytnym uroczystościom zarówno świeckim jak i religijnym towarzyszyła bogata oprawa artystyczna. Jej splendor miał podkreślać znaczenie wydarzenia i wywrzeć jak największe wrażenie na uczestnikach i widzach. Ze względu na tymczasowy charakter powstających dekoracji, dziś te znane nam są najczęściej dzięki różnorodnym przekazom – pisanym i ikonograficznym. W oparciu o nie, będą omawiane typy i programy tego rodzaju realizacji. Na pierwszych zajęciach – wprowadzających – omawiana będzie terminologia stosowana w odniesieniu do sztuki okazjonalnej oraz analizowane rodzaje źródeł wykorzystywanych w badaniach tego rodzaju realizacji. Podczas kolejnych szczegółowej analizie zostaną poddane wybrane uroczystości świeckie (koronacje, wjazdy, triumfy, wesela) i religijne (pogrzeby, rocznice, kanonizacje, nabożeństwa czterdziestogodzinne, koronacje świętych wizerunków,). Odtworzenie artystycznej oprawy każdego z omawianych wydarzeń pozwoli na stworzenie katalogu rozwiązań formalnych i treściowych; konwencjonalnych i indywidualnych jakich używano dla uzyskania pożądanego efektu. Zajęcia skoncentrowane na oprawie artystycznej uroczystości, ale ze względu na jej związek z konkretnym wydarzeniem uwzględniające problematykę ceremoniału, propagandy przez sztukę, odbioru.
Efekty kształcenia
Po zrealizowaniu zajęć student:
• Stosuje terminologię dotyczącą sztuki okazjonalnej.
• Analizuje i ocenia źródła po kątem możliwości wykorzystania w badaniach nad dekoracjami okazjonalnymi.
• Przedstawia przebieg wybranych uroczystości w oparciu o źródła i opracowania historyczne.
• Analizuje formy dekoracji okazjonalnych.
• Interpretuje treści dekoracji związanej z określonym wydarzeniem.
• Wyjaśnia rolę artystów w tworzeniu oprawy uroczystości.
• Potrafi współdziałać i pracować w grupie.
• Dostrzega powiązania historii sztuki z innymi dziedzinami nauki.
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę na podstawie obecności, uczestnictwa w zajęciach, pisemnego zaliczenia.
Literatura
Literatura:
Źródła
Constellatio Felix: Die Planetenfeste Augusts des Starken anlässlich der Vermählung seines Sohnes Friedrich August mit der Kaisertochter Maria Josepha 1719 in Dresden, hrg. C. Schnitzer, Dresden 2014.
Cui contingit nasci, restat mori: wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005
Dyaryusz Apparencyi pogrzebowey S. P. Wielmozney Imci Pani Dorothy z Grothow Gembicki Starosciny Nakielskiey Herbu Rawicz w Kosciele Labiszynskim WW. OO. Reformatow erygowaney Dnia Czwartego Czerwca Roku 1731 http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=109055
Entrata in Roma dell' eccel[issimo] ambasciatore di Polonia l'anno MDCXXXIII, Roma 1633, http://special-1.bl.uk/treasures/festivalbooks/BookDetails.aspx?strFest=0180
Hochzeitlicher Einzug der Jungen Königin zu Cracou. Mit anzeigung aller Herschafft und Herrlicheiten so von beden Theilen mit eingeritten sindt. Geschehen den 5 Maij. Anno 1543, Augusburg 1543, http://special-1.bl.uk/treasures/festivalbooks/BookDetails.aspx?strFest=0290
Jarmundowicz K., Fundacyja kościoła y klasztoru lendzkiego Świętego Zakonu cystarskiego sześcią wiekami trwałości swoiey stwierdzona, Poznań 1745.
Kopie Zamoyskich przyozdobione abo Kazanie na pogrzebie [...] Thomasza Zamoyskiego [...] miane [...] dnia 9 lutego, roku [...] M.DC.XXX.VIII. przez Barthłomieia Silviusza [...], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=48924&from=FBC
Kromer M., Mowa na pogrzebie Zygmunta I oraz O pochodzeniu i o dziejach Polaków księgi XXIX i XXX, wstęp, przekład i oprac. J. Starnawski, Olsztyn 1982, s. 105-220.
Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575-1595, wyd. H. Barycz, Kraków 1930.
Laboureur de J., Relacja z podróży królowej polskiej, [w:] Cudzoziemcy o Polsce: relacje i opinie, wybrał i oprac. J. Gintel, t. 1: Wiek X – XVIII, Kraków 1971, s. 238-259.
Orzechowski S., Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1972, s. 278-285 [Obchód pogrzebu Jana Tarnowskiego]
Ostatnie wielkie widowisko barokowej Europy. Polskie relacje z uroczystości weselnych Fryderyka Augusta i Marii Józefy w Wiedniu i Dreźnie w 1719 r., wstęp, oprac. K. Kuraś, współpr. J. Pabian, Kraków 2015.
Putanowicz J.A., Życie cuda y dzieje kanonizacyi S. Jana Kantego..., Kraków 1780 http://bc.dominikanie.pl/dlibra/docmetadata?id=69&from=pubstats
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego zebrane i wydane r. p. 1584, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858, s. 263-265, 877-883. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48455&showContent=true
Sławny wjazd do Rzymu Jerzego Ossolińskiego, wielkiego posła polskiego, [b.m.] 1633 http://cbdu.id.uw.edu.pl/4030/
Testamenty szlachty krakowskiej XVII – XVIII w. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650-1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997
A true relation of the manner of the coronation of the present King of Poland. And likewise an account of the celebration of the funerals of the two last deceased kings, London 1676, http://special-1.bl.uk/treasures/festivalbooks/BookDetails.aspx?strFest=0293
Wjazd, koronacja, wesele najjaśniejszej królowej jej mości Cecylii Renaty w Warszawie r. 1637, oprac. wstęp i przyp. A. Falniowska-Gradowska, Warszawa 1991.
Opracowania
Baranowski A.J., Oprawy uroczystości koronacyjnych wizerunków Marii na Rusi Koronnej w XVIII w., „Biuletyn Historii Sztuki”, 57: 1995, nr 3-4, s. 299-322.
Biłozór-Salwa M., Musicus mortalis – Musical Iconography and the Baroque Conceit, „Musicology Today” 2009, [Polish Studies on Baroque Music, ed. by Sz. Paczkowski, A. Ryszka-Komarnica], s. 178-195. http://files.musicologytoday.hist.pl/files/Musicology_Today/Musicology_Today-r2009-t6/Musicology_Today-r2009-t6.pdf
Brzustowski B.W., Turniej rycerski w Królestwie Polskim w późnym średniowieczu i renesansie na tle europejskim, Warszawa 2003.
Chrościcki J. A., Architektura okazjonalna XVI-XVIII wieku w Polsce. Próba charakterystyki, [w:] Treści dzieła sztuki, Warszawa 1969, s. 215-234.
Chrościcki J. A., Barokowa architektura okazjonalna, [w:] Wiek XVII – kontrreformacja, barok. Prace z historii kultury, red. J.Pelc, Wrocław – Warszawa – Kraków 1970, s. 229-254.
Chrościcki J.A., Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974, http://repozytorium.lectorium.edu.pl/bitstream/handle/item/840/J.Chroscicki-Pompa_funebris.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Chrościcki J. A., Intrada z 1646 r. jako przykład związków artystycznych Gdańska z Antwerpią, [w:] Sztuka pobrzeża Bałtyku, Warszawa 1978, s. 309-340.
Chrościcki J. A., Viae Regiae w środkowej Europie w XVII i XVIII wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 16: 1987, s. 267-282.
Dalewski Z., Ceremoniał koronacyjny królów polskich w XV i początkach XVI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 102: 1995, nr 3-4, s. 37-60.
Europa triumphans: Court and Civic Festivals in Early Modern Europe, vol. 1-2, ed. J. R. Mulryne, H. Watanabe-O'Kelly, M. Shewring, London 2004.
Gieysztor-Miłobędzka, E. Nabożeństwo Czterdziestogodzinne a sztuka, „Biuletyn Historii Sztuki”, 47: 1985, nr 1-2, s. 3-14.
Kret W., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisleniego, „Rocznik Warszawski”, 1975, s. 41-66.
Matwijów M., Pogrzeb królowej Ludwiki Marii we wrześniu 1667 r., [w:] Studia i materiały z dziejów nowożytnych, red. L. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław 1995, s. 64-86.
Miks-Rudkowska N., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy. Z badań nad twórczością G.B. Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 4: 1968, z. 4, s. 419-434.
Mosingiewicz A., Kaczor D., Emblematyka w służbie władzy. Adama Jacoba Martieniego corpus emblematicum, czyli projekt chorągwi gdańskich straży obywatelskich z okazji intrady Ludwiki Marii Gonzagi do Gdańska w 1646 roku, [w:] Sztuka w kręgu władzy. Materiały LVII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęconej pamięci Profesora Szczęsnego Dettloffa (1878-1961) w 130. rocznicę urodzin, Toruń, 13-15 listopada 2008, red. E. Pilecka, K. Kluczwajd, Warszawa 2009, s. 161-178.
Mossakowski S., Orbis Polonus studia z historii sztuki XVII-XVIII wieku, Warszawa 2002, s. 56-65, 85-141, 164-196.
Nestorow R., „Magna pompa et splendido apparatu”. Ceremonia pogrzebowa Adama Mikołaja Sieniawskiego we Lwowie i Brzeżanach w r. 17261, w: Sztuka kresów wschodnich, t. 6, red. A. Betlej, P. Krasny, współpraca J. Wolańska, M. Biernat, Kraków 2006, s. 225-241.
Osiecka-Samsonowicz H., Polskie uroczystości w barokowym Rzymie 1587-1696. Warszawa 2012.
Petrus J.T., Rolka Wazowska. Wjazd królowej Konstancji do Krakowa w roku 1605, Kraków 1996.
Rożek M., Ostatnia koronacja w Krakowie i jej artystyczna oprawa, „Rocznik Krakowski”, 44: 1973, s. 97-112.
Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976.
Śliwowska A., Uroczyste wjazdy monarsze do Wrocławia w latach 1527-1620, Wrocław 2008.
Targosz K., Królewskie uroczystości weselne w Krakowie i na Wawelu 1512-1605, Kraków 2007.
Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999.
Walczak M., Uroczystości pięćsetlecia kanonizacji św. Stanisława w Krakowie w r. 1753 okiem historyka sztuki, „Folia Historica Cracoviensia”, 9: 2003, s. 227-262.
Weil M.S., The Devotion of the Holy Hours and Roman Baroque Illusions, „Journal of the Warburg and Courtland Institutes”, 37, 1974, s. 218-248.
Widacka H., Triumfy antyczne a entraty poselskie XVII w. w zbiorach graficznych Biblioteki Narodowej, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 9: 1973, s. 441-460.
Wijaczka J., Rejestr wydatków na poselstwo bawarskie w 1553 roku, „Kieleckie Studia Historyczne”, 12: 1994, s. 205-237.
Żukowski J., Phoenix alter. Program ideowy pierwszej wizyty Władysława IV w Gdańsku (1634), „Barok. Historia – Literatura – Sztuka”, 18: 2011, nr 2(36), s. 131-173.
Żukowski J., Architektura okazjonalna na uroczystości zaślubin i koronację Ludwiki Marii Gonzagi w roku 1646, „Biuletyn Historii Sztuki”, 73: 2011, nr 1-2, s. 45-90.
Żukowski J., „Cnotą przewyższasz gockiego Adolfa”. Oprawa artystyczna toruńskiej (1635) i elbląskiej (1636) intrady Króla Jego Mości, w: Polis – Urbs – Metropolis, red. L. Lameński i E. Błotnicka-Mazur, Warszawa 2011, s. 105-124.
Żukowski J., Arte et Marte: wileńskie bramy triumfalne Władysława IV, „Chronicon Palatii Magnorum Ducum Lithuaniae”, vol. 2, 2011 (wyd. 2012), s. 250-273.
Żukowski J., Z majestatu pańskiego na żałobne mary. Polskie i europejskie egzekwie królowej Cecylii Renaty (1644), „Kronika Zamkowa”, 1-2/63-64/2012, s. 79-125.
Żukowski J., Święto sławy. Ingres koronacyjny Cecylii Renaty w 1637 roku, „Biuletyn Historii Sztuki”, LXXV, 2013, 2, s. 233-293.
Żukowski J., Ephemeral Architecture in the Service of Vladislaus IV Vasa, w: Ceremonial Entries in Early Modern Europe. The Iconography of Power, ed. J.R. Mulryne, M.I. Aliverti, A.M. Testaverde, London 2015, s. 189-219.
Żygulski Z. jun., Wspaniały turniej sprawiony w Polsce (uwagi kostiumologiczne), ”Biuletyn Historii Sztuki”, 54: 1992, nr 4, s. 3-22.
Żygulski Z. jun., Rolka Sztokholmska, [w:] Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa, red. A. Grzybkowski, Z. Żygulski jun., T. Grzybkowska, Kraków 2008, s. 408-429.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: