Trapezunt i świat pontyjski w XIII-XV w. 3104-WH13MDAB2

Pełny opis przedmiotu
Istotą wykładu jest przybliżenie słuchaczom fenomenu państwa Wielkich Komnenów, zwanego w literaturze Cesarstwem Trapezuntu. Utworzone w 1204 r. przetrwało do 1461 r., korzystając z pomyślnego położenia na południowym wybrzeżu Morza Czarnego, co zapewniało kwitnący handel między republikami włoskimi, zwłaszcza Genuą, mającą swe faktorie na Krymie, a szeroko pojętym Orientem. Trapezunt, leżący na przecięciu szlaków, był beneficjentem tych transakcji. Struktura państwa odzwierciedlała bizantyńską, a historia polityczna nie była wolna od tragicznych zdarzeń. Otoczone z trzech stron przez Turków, to osobliwe cesarstwo przetrwało dzięki skutecznej dyplomacji matrymonialnej, prowadzącej do wydawania księżniczek trapezunckich za tureckich emirów. Łamie to wyobrażenie o homogenicznym świecie prawosławnym, traktującym islam jako przeciwnika. Rozważania te uzupełnią doświadczenia pozyskane podczas pobytu w Trabzonie we wrześniu tego roku. Poznałam topografię miasta i najważniejszej części regionu pontyjskiego z klasztorami: Sumela i Wazelon. Wykład jest zapowiedzią książki, której projekt zatrzymały moje zajęcia na Uniwersytecie Rice’a w Houston i konferencje poświecone dwóm założycielom polskiej bizantynistyki. Spodziewam się, że obecność słuchaczy z różnych kierunków studiów na UW, zainspiruje kończoną przeze mnie kwerendę i przyczyni się do realizacji projektu wydawniczego.

Zakres tematów
1/ Andronik I Komnen, protoplasta władców Trapezuntu.
2/ Panowanie Angelosów w Bizancjum. Spiski. Tworzenie samodzielnych enklaw politycznych.
3/ Powstanie Cesarstwa Trapezuntu (1204 r.) i jego związki z Gruzją.
4/ IV krucjata i Cesarstwo Nicejskie. Konfrontacje z Trapezuntem.
5/ Wielcy Komnenowie w XIV w. Stosunki z odrodzonym Bizancjum.
6/ Republiki włoskie nad Morzem Czarnym.
7/ Zwierciadlane odbicie bizantyńskich niepokojów politycznych.
Trapezuncki „Time of Troubles”
8/ Trapezunt i Turcy. Polityka matrymonialna Komnenów.
9/ Rozkwit gospodarczy i życie religijne Trapezuntu.
10/ Kaukascy sąsiedzi i niepokoje mongolskie.
11/ Dekadencja XV w. Zabójstwa rodzinne i spiski na dworze Wielkich Komnenów.
12/ Trapezunt widziany przez obcych posłów.
13/ Upadek Cesarstwa w 1461 r.
14/ Panaretos – jedyny kronikarz trapezuncki.
15/ Pomysł udziału Królestwa Polskiego w wyprawie przeciw Turkom dla wskrzeszenia Bizancjum, a może i Trapezuntu.

Metody dydaktyczne

Wykład z elementami konwersatorium oraz prezentacją multimedialną
z udziałem p. mgr Marcina Cyrulskiego, autora polskiego przekładu kroniki Trapezuntu Panaretosa.