(Post)pamięć II wojny światowej i powojnia. Ujęcie etnograficzno-antropologicznez z Levinasem w tle 3102-LPPW
Zajęcia służą zdobyciu kompetencji pozwalających na antropologiczną analizę etnograficznych źródeł wywołanych, dotyczących pamięci przemocy, do jakiej dochodziło w Polsce w okresie II wojny światowej i powojnia.
Studenci zapoznają się także w ich trakcie z różnymi konceptualizacjami
i typologiami pamięci oraz powiązanych z nią pojęć analitycznych z podtekstem etycznym, takich jak–świadek, postronny, trauma, wina, odpowiedzialność, spotkanie, przemilczenia, (nie)miejsca pamięci, skażone krajobrazy, cierpienie.
Szczególny nacisk zostanie położony na region Podkarpacia, co wynika z tego, że jest to obszar, w którym prowadziłam badania w latach 2016-2021, a także kierowałam badaniami grupy studentów z laboratorium etnograficznego „(Post)pamięć II wojny światowej i powojnia na Podkarpaciu” obejmującymi także powiat jarosławski zob.https://www.etnologia.uw.edu.pl/postpamiec-ii-wojny-swiatowej-i-powojnia-na-podkarpaciu). Materiał ten to łącznie około 250 rozmów zebranych przez studentów, a także nagrania filmowe, notatki terenowe i materiały archiwalne.
Znając kontekst pozyskiwania owych materiałów, chciałabym w szczególny sposób wyeksponować metodologiczne implikacje związane z sytuacją spotkania z Innym – z którym rozmawiamy twarzą w twarz, tym samym zyskując dostęp do jego emocji i tego, co pozatekstualne. To sprawia, że także na etapie analizy materiałów każde zdanie czy wypowiedź ewokują u etnografa twarz rozmówcy, która często „utrudnia” stawianie kategorycznych tez i stanowi ciągłe etyczne i metafizyczne wyzwanie. W tym kontekście odniesiemy się do filozofii Emmanuela Lèvinasa.Twarz Innego i do pewnego stopnia pozatekstualne aspekty rozmowy będą dla uczestników zajęć konkretne, ponieważ umożliwią to nam nagrania filmowe. Prowadząca opowie także o kulisach powstałych w efekcie jej badań filmów dokumentalnych „Nie sądzić” (2016, reż. Ina Carlucci Sforza, Magdalena Lubańska) oraz „Wielki strach” (2021, reż. Ina Carlucii Sforza, scenariusz: M. Lubańska, I. Carlucii Sforza). Będziemy interpretować nie tylko słowa, ale też milczenie, gesty, mimikę rozmówców i starać się antropologicznie skonceptualizować ich znaczenia. Jaką rolę odgrywają w tworzeniu sensu tego co zapamiętane? Czy są kompatybilne z wypowiadanymi słowami? Dlaczego kontekst rozmowy ułatwia nam adekwatną analizą materiału, naświetla to co wypowiedziane, ale zarazem twarz, mowa i gesty rozmówców w nas samych wywołują sytuacje etycznego dyskomfortu, które prawdopodobnie niweluje praca z samym tekstem, oderwanym od adresata, spisanym i w pewnym sensie żyjącym swoim własnym życiem?
Aby odpowiedzieć na te pytania, czy też je przeformułować, zrewidować, będziemy równolegle do analizy wspomnianych etnograficznych materiałów źródłowych czytać bogatą i różnorodną literaturę przedmiotu dotyczącą problematyki pamięci II wojny światowej i powojnia, której twórcy pracują na różnych materiałach, w rozmaity sposób, wchodząc lub nie w relacje spotkania z podmiotem badań.
Scenariusz zajęć będzie zależał od tego, co wydarzy się w trakcie analizy źródeł na pierwszych i kolejnych zajęciach, od tego, jakie okażą się preferencje studentów. Na pewno interesować nas będzie sfera życia codziennego, a zatem stosunki społeczne: sytuacja kobiet i dzieci, relacje rodzinne
i sąsiedzkie, warunki bytowe i w tym kontekście pamięć okupacji, Holokaustu, powojnia, partyzantek, band rabunkowych.
Naszymi gośćmi na zajęciach będą od czasu do czasu byli studenci - uczestnicy kierowanego przeze mnie laboratorium „(Post)pamięć II wojny światowej i powojnia na Podkarpaciu”, których refleksje o badaniach można zobaczyć pod tym linkiem https://www.youtube.com/watch?v=MhZSwcOlczs
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Zajęcia służą zdobyciu kompetencji pozwalających na antropologiczną analizę etnograficznych źródeł wywołanych, dotyczących pamięci przemocy, do jakiej dochodziło w Polsce w okresie II wojny światowej i powojnia. Studenci zapoznają się także w ich trakcie z różnymi konceptualizacjami
i typologiami pamięci oraz powiązanych z nią pojęć analitycznych z podtekstem etycznym, takich jak–świadek, postronny, trauma, wina, odpowiedzialność, spotkanie, przemilczenia, (nie)miejsca pamięci, skażone krajobrazy, cierpienie.
Kryteria oceniania
obecność i aktywny udział w zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności, każde kolejne wymagają wykonania dodatkowej pracy (konspekt z lektury)
- zaliczenie 5 niezapowiedzianych kolokwiów z lektur
- napisanie krótkiego eseju na uzgodniony z prowadzącą temat (5-8 stron)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: