Polacy na Syberii. Historia - rola kulturowa - procesy tożsamościowe 3102-LPNS
Wykład obejmuje zagadnienia:
- Materiały źródłowe (polskie i rosyjskie) do badań nad kulturową rolą Polaków na Syberii. Ich ocena w kontekście historyczno-kulturowym i politycznym. Możliwości pozyskania nowych.
- Początek rosyjskiej kolonizacji Syberii w kontekście wcześniejszych procesów kulturowych i politycznych w tej części Azji, udział Polaków, ich wkład w oblicze kulturowe Syberii.
- Zesłańcy popowstaniowi (po powstaniu listopadowym i styczniowym) – kategorie zesłańców, procesy integracyjne i dezintegracyjne wewnątrz środowiska polskiego, relacje z miejscowym otoczeniem, adaptacja do warunków zesłania, odbiór Polaków przez miejscowe otoczenie.
- Polacy jako badacze Syberii i osoby istotne dla kulturowego stasus quo Syberii w w. XIX i na pocz. w. XX. Rola ich dorobku w nauce polskiej, rosyjskiej i znaczenie dla procesów tożsamościowych na obszarze b. ZSRR.
- Syberia jako miejsce dobrowolne emigracji Polaków pod koniec w. XIX i na pocz. w. XX. Tło kulturowe.
- Represje w Związku Radzieckim wobec Polaków w latach 30. XX ., zesłania okresu II wojny światowej – tło i następstwa kulturowe.
- Współczesne procesy tożsamościowe w polskiej diasporze na Syberii
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć student:
- ma wiedzę na temat dziejów obecności polskiej na Syberii;
- ma wiedzę na temat kulturowych konsekwencji obecności różnych grup Polaków na Syberii;
- jest uwrażliwiony na zagadnienia związane z procesami tożsamościowymi w polskiej diasporze na Syberii i ma w tym zakresie podstawową wiedzę, mogącą stanowić punkt wyjścia do dalszych, samodzielnych badań;
- jest uwrażliwiony na kulturowe (w tym – narodowościowe) konteksty badań naukowych.
Literatura
Kuczyński Antoni, Syberia. Czterysta lat polskiej diaspory. Antologia historyczno-kulturowa (dowolne wydanie).
Kuczyński Antoni /red./, Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, Wydawnictwo Silesia Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno-kulturalnego, Wrocław 1998.
Leończyk Sergiusz, Polskie osadnictwo wiejskie na Syberii w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, Kulturalno-Naukowa Organizacja Społeczna „Polonia” Republiki Chakasja, Warszwa 2017.
Masiarz Władysław, Wierszyna. Polska wieś na Syberii Wschodniej 1910-2010. Z dziejów dobrowolnej migracji chłopów polskich na Syberię na przełomie XIX i XX wieku, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2016.
Mulina Swietłana, Migranci wbrew swej woli. Adaptacja zesłanych powstańców styczniowych na Syberii Zachodniej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017.
Nowicka Ewa, Małgorzata Głowacka-Grajper, Wierszyna z bliska i oddali. Obrazy polskiej wsi na Syberii, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2003.
Olszewski Wojciech, Polska obecność na Syberii Zachodniej w pracach współczesnych badaczy rosyjskich [w:] Samanta Kowalska, Alicja Kędziora, Mirosław J. Śmiałek /red./, Polacy na obczyźnie, UAM Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Poznań, Kalisz 2016, s. 11-22.
Olszewski Wojciech, Syberyjskie wspomnienia torunian [w:] Syberia. Wizje literackie – wizje dokumentalne, Piotr Głuszkowski /red./, Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 91-100.
Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2015-2019 – zakończona seria wydawnicza obejmujmująca łącznie 4 tomy (t. 4 w dwóch częściach).
Posern-Zieliński Aleksander, Kształtowanie się polskiej etnografii jako samodzielnej dyscypliny naukowej (do 1939 r.) [w:] Historia etnografii polskiej, Ossolineum, Wrocław 1973, s. 29-114, .
Sokolewicz Zofia, Miejsce etnografii polskiej w nauce obcej (do 1939 r.). [w:] Historia etnografii polskiej. Ossolineum, Wrocław 1973, s.169-192.
Wiśniewska Agata, Proces kształtowania się i rozwoju tożsamości etnicznej mieszkańców Wierszyny (Syberia Środkowa), „Etnografia Polska”, t. 44: 2000, nr 1-2, s. 99-114.
Wiśniewska Agata, Rola i znaczenie Kościoła oraz wyznania katolickiego w kształtowaniu tożsamości narodowościowej mieszkańców Wierszyny (Rosja), [w:] Kościół katolicki na Syberii. Historia – Współczesność – Przyszłość, Silesia, Wrocław 2002, s. 635-642.
Rozprawy doktorskie dostępne w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu:
Antonowicz Michał, Tożsamość kulturowa polskiej społeczności na terenach Średniego Przyirtysza na Syberii Zachodniej (XIX – XXI w.), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2019.
Соколова Людмила, Музыкальная культура и традиции поляков в Сибири (на примере села Вершина Боханского района Иркутской области), Университет Николая Коперника в Торуне, Торунь 2020.
Teksty rosyjskojęzyczne, dostępne w Internecie:
Ольшевски В., Историко-культурный контекст отношения поляков к жителям Сибири, „Вестник Томского Государственного Университета. История. Научный журнал”, R. 2016, nr 4 (42), s. 80-85.
Ольшевски В., Польские этнографическиe отношения с Сибирью и Казахстаном с середины XIX до начала XX века в контексте развития теоретической этнологии, „Вестник Томского Государственного Университета. История. Научный журнал”, R. 2017, nr 49, s. 123-127;
Ольшевски В., Трансформации идентичности сибирских поляков. Теоретические и историко-культурные аспекты, „Вестник Томского Государственного Университета. История. Научный журнал”, R. 2018, s. 138-142.
Чернова И.В., О некоторых особенностях культуры польских переселенцев Западной Сибири в хх в., „Вестник археологии, антропологии и этнографи”. R. 2014, nr 2 (25), s.115-123.
Ważne:
Przedstawiony wykaz literatury nie obejmuje całości materiału zawartego w treści wykładu, ponieważ znaczna część nie została opublikowana lub nie jest dostępna dla studentów. Nie jest to też wykaż literatury obowiązkowej dla słuchaczy wykładu, lecz raczej tej, która niesie inspiracje do dalszych poszukiwań.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: