Moneta jako przedmiot badań interdyscyplinarnych 3101-DWMON-OG

Feliks Bentkowski, profesor Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, w następujący sposób zdefiniował monetę (1830): „(…) pod wyrazem Numizmatu, rozumiemy w ogóle wszelki kawałek kruszcu, jakiegokolwiek bądź kształtu, oznaczony godłami lub napisami, i przeznaczony, bądź do przechowania pamiątki jakowego czynu lub osoby (a wtenczas nazywa się medalem); bądź jako znak służący do zamiany w handlu lub w życiu społecznem, a wtenczas nazywa się monetą czyli pieniądzem. Greckie i rzymskie monety, jako wystawujące, prócz wizerunku osoby, fakta lub data historyczne, albo godła z obrzędów religijnych i t.p. są dla nas oraz medalami: i dla tego też w numizmatyce nazywają je pospolicie w ogólności medalami, lubo większa ich część była rzeczywiście monetami tylko”.

Moneta, jako nośnik treści i obrazów, począwszy od Renesansu wykorzystywana była jako przedmiot badań przez europejskich humanistów, by wymienić choćby Erazma z Rotterdamu, Andreasa Alciatusa, czy Mikołaja Kopernika. Uniwersalny charakter monety, jako wiarygodnego źródła służącego poznaniu dziejów politycznych, ekonomicznych i religijnych, sztuki oraz ideologii minionych pokoleń, został doceniony przez przedstawicieli licznych nauk oraz uprawianych w ich ramach specjalności. W trakcie zajęć, na tle rozwoju badań numizmatycznych, zaprezentowana zostanie różnorodność pytań stawianych monecie we współczesnej nauce.

W ramach zajęć poruszone zostaną takie zagadnienia, jak:

- podstawowe terminy z zakresu numizmatyki
- wynalezienie i historia pieniądza od starożytności do czasów współczesnych
- de re metallica, czyli jak powstawały monety
- upieniężnienie i obieg monetarny
- fałszerstwa i naśladownictwa monet
- pozaekonomiczne funkcje monet
- numizmatyk w bibliotece: historia nowożytnych zainteresowań monetą
- znaleziska monetarne w naukowym warsztacie archeologa
- moneta jako źródło historyczne
- ikonografia monetarna: między propagandą a ideologią
- motywy numizmatyczne w emblematyce: moneta jako nośnik treści symbolicznych
- moneta w muzeum.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

zdalnie

Założenia (opisowo)

Moneta pełni od starożytności funkcję uniwersalnego środka wymiany handlowej. Jako nośnik zarówno treści, jak i obrazów, docierała do szerokich kręgów użytkowników, będąc przy tym doskonałym narzędziem propagandy. Ze względu na swe walory informacyjne, moneta stanowi we współczesnej nauce przedmiot badań dla przedstawicieli wielu nauk i specjalności, takich jak: historia (w tym m.in. historia gospodarcza, społeczna, czy historia idei), archeologia, historia sztuki, filologia klasyczna, neolatynistyka, nauki o książce, ekonomia, a także nauk ścisłych. Podstawowym celem kursu jest ukazanie monety jako atrakcyjnego przedmiotu nowoczesnych badań interdyscyplinarnych. Ze względu na interdycyplinarny charakter zajęć, adresatami kursu są studenci wszystkich kierunków, bez względu na stopień i rok studiów.

Efekty kształcenia

Oprócz teoretycznej wiedzy i terminologii z zakresu numizmatyki, studenci na
wybranych przykładach poznają metody wykorzystania monet (zarówno
historycznych, jak i współczesnych), w badaniach interdyscyplinarnych.

Kryteria oceniania

Uczestnictwo w zajęciach internetowych według zasad określonych w edukacji internetowej UW; zaliczanie prac modułowych; egzamin końcowy.

Literatura

Wybrana literatura:

E. Babelon, Ancient numismatics and its history, including a critical review of the literature, London 2004

F. Bassoli, Monete e medaglie nel libro antico dal XV al XIX secolo [Biblioteconomia e bibliografia saggi e studi, 21], Firenze 1985

A. Bursche, Złote medaliony rzymskie w Barbaricum. Symbolika prestiżu i władzy społeczeństw barbarzyńskich u schyłku starożytności [Światowit, Supplement Series A: Antiquity, vol. II], Warszawa 1998

T.V. Buttrey, Calculating ancient coin production. I: Facts and fantasies, Numismatic Chronicle 153, 1993, s. 335-352

T.V. Buttrey, Calculating ancient coin production. II: Why it cannot be done, Numismatic Chronicle 154, 1994, s. 341-352

M.H. Crawford (red.), Medals and coins from Budé to Mommsen, London 1990

J. Cunnally, Images of the Illustrious. The Numismatic Presence in the Renaissance, Princeton 1999

B. Czarski, Antyczne motywy numizmatyczne w emblematach Andreasa Alciatusa w kontekście źródeł literackich w XVI wieku, maszynopis

B. Czarski, P. Jaworski, Respublica liberata. Moneta Brutusa (RRC 508/3) w emblematycznej interpretacji Alciatusa, maszynopis

M. Gącarzewicz (red.), „Pozaekonomiczne funkcje monet”. X Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Poznań 1995

M. Gącarzewicz (red.), „Fałszerstwa i naśladownictwa monet”. XI Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Poznań 1998

M. Gącarzewicz (red.), „Stempel monet. Obraz a słowo”. XIII Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Nowa Sól 2006

P. Grierson, Byzantine Coinage, Washington, D.C. 1999

P. Grierson, Numismatics, London-Oxford-New York 1975

C. Howgego, Ancient History from Coins, London 1995

F. Imhoof-Blumer, P. Gardner, A Numismatic commentary of Pausanias, s.l.a. (reprinted from the Journal of Hellenic Studies 1885-1887)

P. Jaworski, Ikonografia antykizujących wizerunków władców w pierwszym wydaniu Kroniki wszytkiego świata Marcina Bielskiego (1551), Rocznik Biblioteki Narodowej 42, 2009 (2011), p. 205-229

P. Jaworski, Początki europejskiej literatury numizmatycznej i jej rola w upowszechnieniu antycznej ikonografii monetarnej w Polsce XVI wieku, maszynopis

R. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964

W. Metcalf (red.), The Oxford Hanbook of Greek and Roman coinage, Oxford 2012

M. Mielczarek, Mennictwo starożytnej Grecji. Mennictwo okresów archaicznego i klasycznego, Warszawa-Kraków 2006

B. Paszkiewicz (red.), "Upieniężnienie – kiedy moneta staje się pieniądzem”. XIV Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Nowa Sól 2011

C.-O. Strandberg, The Queen Lovisa Ulrika Collection of Numismatic Literature. An Illustrated and Annotated Catalogue, Stockholm 2001

S. Suchodolski, Numizmatyka średniowieczna. Moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa 2012

Internetowe bazy monet:

- Classical Numismatic Group: www.cngcoins.com
- Münzkabinett – Staatliche Museen zu Berlin: http://www.smb.museum/ikmk/

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3101-DWMON-OG w USOSweb