Metodyka badań wykopaliskowych 3101-DO104X
1. Rodzaje badań wykopaliskowych – pojęcie stanowiska archeologicznego i badań wykopaliskowych, rodzaje badań i nadzory archeologiczne.
2. Kwerenda i planowanie badań – cel kwerendy, rodzaje informacji i źródeł, miejsca prowadzenia kwerendy, problematyka wiarygodności źródeł.
3. Mapy i plany sytuacyjno-wysokościowe – mapy topograficzne, plany katastralne, sytuacyjno-wysokościowe i ich zastosowanie w pracach archeologicznych
4. Badania wyprzedzające – cele, zasady i przydatność prowadzenia wyprzedzających badań powierzchniowych, sondażowych, odwiertów archeologicznych oraz geofizycznych.
5. Organizacja badań – organizacja zaplecza technicznego i zespołu badawczego, aspekty organizacyjne przygotowania i realizacji badań wykopaliskowych, formalności i wymogi prawne związane z uzyskaniem zgody na prowadzenie prac wykopaliskowych.
6. Pomiary stanowiska i tyczenie wykopów – plany sytuacyjne, domierzanie stałych punktów odniesienia, tyczenie siatki arowej i wykopów na stanowisku.
7. Dobór metod badawczych – rodzaje badań wykopaliskowych: szerokopłaszczyznowe, wykopy wąskoprzestrzenne, przy reliktach architektonicznych, zasady doboru metod badawczych.
8. Eksploracja wykopu – czynności związane z eksploracją warstw i obiektów, sposoby eksploracji, pomiary niwelacyjne, metrykowanie zabytków.
9. Dokumentacja opisowa – sposoby i metody opisywania warstw oraz obiektów. Omówienie ich rodzajów oraz dostosowanie metod eksploracji do poszczególnych rodzajów obiektów.
10. Dokumentacja rysunkowa i fotograficzna – rodzaje i zasady wykonywania dokumentacji rysunkowej i fotograficznej, plany, profile ścian wykopów, dokumentacja fotogrametryczna.
11. Analiza stratygraficzna – pojęcie stratyfikacji nawarstwień, stratygrafia, interpretacja, rozwarstwienie stanowiska, plany zbiorcze, ciągi profili, chronologia względna i bezwzględna.
12. Wydobywanie i wstępne zabezpieczanie zabytków – wpływ warunków glebowych na stan zachowania zabytków, wydobywanie, wstępna konserwacja, przechowywanie, pobieranie próbek.
13. Inwentaryzacja i opis zabytków – zasady klasyfikacji zabytków, kryteria podziału, zasady sporządzania inwentarza znalezisk, podstawowa terminologia opisu zabytków i ich elementów.
14. Opracowanie wyników, sprawozdanie i dokumentacja zbiorcza – omówienie rodzajów publikacji i dokumentacji zbiorczej, założenia i zawartość sprawozdania konserwatorskiego.
15. Zastosowanie niwelatora – zajęcia praktyczne w terenie, nauka obsługi niwelatora i jego zastosowanie do pomiarów wysokościowych.
16. Zakładanie siatki i tyczenie wykopów – zajęcia praktyczne w terenie zastosowanie niwelatora w celu nakładania siatki i pomiarów stanowiska, nauka tyczenia wykopów.
17. Rysunek planu i profilu – zajęcia praktyczne w terenie, nauka zakładania siatki pionowej i poziomej, skalowanie wymiarów, wykonanie rysunku.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student nabywa następujące kompetencje w zakresie:
Wiedza:
– ma podstawową wiedzę o znaczeniu archeologicznych badań wykopaliskowych dla poznania przeszłości człowieka, zna rodzaje badań archeologicznych, ich możliwości poznawcze oraz wymogi konserwatorskie realizacji poszczególnych z nich, wie jak zorganizować badania archeologiczne w tym ich zaplecze techniczne i zespół badawczy;
– ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, w zakresie badań wyprzedzających i ich zastosowania w metodyce badań archeologicznych oraz podstaw wiedzy o mapach i planach, a także jakie mają zastosowanie w badaniach archeologicznych;
– zna terminologię i pojęcia stosowane w metodyce badań wykopaliskowych w tym: metody realizacji badań oraz nowoczesne metody prospekcji i dokumentacji archeologicznej, ma podstawową wiedzę na temat zasad i sposobów pomiarów sytuacyjno-wysokościowych na stanowisku archeologicznym, zna zakres i kolejność czynności wykonywanych w trakcie eksploracji i dokumentacji nawarstwień kulturowych podczas pracy na wykopaliskach; wie jak dobrać sposób eksploracji do odkrywanych nawarstwień kulturowych i zabytków archeologicznych;
– ma podstawową wiedzę w zakresie analizy, opisu i interpretacji źródeł archeologicznych poprzez znajomość zasad inwentaryzacji i klasyfikacji zabytków archeologicznych; zna podstawową terminologię stosowaną do opisu głównych kategorii zabytków ruchomych;
– ma ogólną wiedzę z zakresu metod i technik dokumentacji opisowej, geodezyjnej, rysunkowej i fotograficznej, zna zasady opisu i analizy stratygraficznej nawarstwień kulturowych; zna i rozumie procesy wpływające na niszczenie zabytków, wie w jaki sposób zabezpieczyć i przechowywać wydobyte zabytki archeologiczne, zna zasady pobierania próbek;
– ma podstawową wiedzę o prawodawstwie polskim w zakresie prowadzenia badań archeologicznych, posiada ogólną wiedzę o funkcjonowaniu służb konserwatorskich.
Umiejętności:
– potrafi wykonać kwerendę na temat stanowiska archeologicznego; potrafi wskazać różnice pomiędzy rodzajami publikacji i rodzajami źródeł stosowanymi w warsztacie badawczym archeologa; potrafi we właściwy sposób wykorzystać zawarte w nich informacje do przygotowania badań archeologicznych w tym rozpoznawać, analizować i interpretować różnego rodzaju wytwory kultury materialnej;
– potrafi zastosować odpowiednie metody i techniki badawcze w tym w szczególności: dostosować metodykę prowadzenia badań archeologicznych do kategorii badanego stanowiska, wytyczyć siatkę arową i wykop archeologiczny w terenie, zastosować niwelator do pomiarów poziomych i wysokościowych, wykonać rysunek planu lub profilu wykopu archeologicznego lub nieruchomego zabytku archeologicznego oraz potrafi wykonać analizę stratygraficzną wykopu archeologicznego;
– potrafi sporządzić wniosek na badania archeologiczne, sformułować program i cele badawcze wykorzystując różnego rodzaju kanały komunikacyjne w celu zdobycia informacji;
– umie argumentować podejmowane przez siebie decyzje.
Kompetencje Społeczne:
– rozumie potrzeby prowadzenia badań archeologicznych w tym dostosowanie ich metodyki i zakresu do potrzeb wynikających z odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i dla możliwości poznania przeszłości człowieka;
– rozumie unikatowy charakter badań archeologicznych wynikający z wieloaspektowości interpretacji i odpowiedzialności za pozyskanie źródeł archeologicznych;
– potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując współodpowiedzialność za dobór metod badawczych podczas badań archeologicznych.
Kryteria oceniania
krótka praca pisemna, referat pisemny, referat ustny, krótka wypowiedź, prezentacja multimedialna, dokumentacja terenowa, uczestnictwo w zajęciach
Praktyki zawodowe
-
Literatura
Ashmore W., Sharer R., Odkrywanie przeszłości. Wprowadzenie do archeologii
Barker P., Techniki wykopalisk archeologicznych
Brzeziński W., Metodyka badań wykopaliskowych
Buko A., Urbańczyk P., Archeologia w teorii i praktyce
Hensel W., Teoria i praktyka badań archeologicznych.
Kajzer L., Wstęp do badan archeologiczno-architektonicznych
Kobyliński Z., Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych
Kobyliński Z., Metodyka badań archeologiczno-architektonicznych
Kobyliński Z., Metodyka ratowniczych badań archeologicznych
Konopka M., Zdjęcie Archeologiczne Polski (zasoby www.nid.pl)
Ławecka D., Wstęp do archeologii
Przewłocki S., Geodezja dla kierunków niegeodezyjnych
Renfrew C., Bahn P., Archeologia, Teorie, Metody.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: