Konwersatorium literaturoznawcze 2 3020-BA3KL2
Celem zajęć jest rozwijanie ogólnych umiejętności humanistycznych, zwłaszcza czytania i interpretacji tekstów o różnorodnej tematyce powstałych na pograniczu kultur. Analizie poddaną zostaną zjawiska, które przyczyniły się do zaistnienia i trwania obecności polskiej na Łotwie, a także zaowocowały trwałym wkładem w rozwój kultury i literatury łotewskiej, m. in. obecność zakonu jezuitów czy działalność przedstawicieli rodów inflanckich.
Program zajęć obejmuje omówienie oraz analizę dzieł tworzonych na przestrzeni lat przez takich przedstawicieli Inflant Polskich, jak J.A. Hylzen, K. Bujnicki czy G. Manteuffel. Studenci zapoznają się także z treścią czasopisma „Rubon”, które skupiało twórców i badaczy regionu naddźwińskiego.
Osobny blok zajęć to kontakty literackie polsko-łotewskie, łotewsko-polskie, których początki sięgają wieku XVII, recepcja literatury łotewskiej w Polsce, przegląd powstałych na przestrzeni lat antologii i omówienie najnowszych tłumaczeń.
Treść kursu ma pokazać, jak istotna jest umiejętność korzystanie z istnienia na pograniczu kultur czy na peryferiach cywilizacji.
W cyklu 2023Z:
Zagadnienia: |
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Ogólnie: w sali | W cyklu 2023Z: w sali zdalnie |
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu miejsce i znaczenie filologii w relacji do innych nauk humanistycznych;
- zna i rozumie w poszerzonym zakresie terminologię, teorie i metodologie badań właściwe dla literaturoznawstwa;
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu metody badawcze właściwe dla historii literatury i teorii literatury;
- zna i rozumie w poszerzonym zakresie terminologię literaturoznawczą w języku polskim i w językach bałtyckich
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania
i problematyzowania właściwe dla teorii i szkół badawczych w zakresie literaturoznawstwa;
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu tematy i idee pisarskie wybranych twórców literatur łotewskiej (łatgalskiej) i polskiej oraz dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego w obrębie literatury łotewskiej;
- zna i rozumie w pogłębiony sposób wpływ dzieł literackich na dzieje kultury łotewskiej;
- zna i rozumie w pogłębionym stopniu rolę refleksji literaturoznawczej w kształtowaniu kultury;
- zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego;
- potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy;
- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego, oraz podejmować działania zmierzające do rozwijania zdolności niezbędnych do kierowania przyszłą karierą zawodową;
- potrafi integrować wiedzę z różnych dyscyplin humanistycznych oraz stosować ją w sytuacjach profesjonalnych;
- potrafi czytać, interpretować i analizować teksty literackie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy;
- potrafi przeprowadzić interpretację i analizę krytyczną wybranych zjawisk literackich w celu określenia ich znaczenia, oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym;
- potrafi w zaawansowanym stopniu przeprowadzić analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dokonać doboru metod, opracowania i prezentacji wyników, pozwalających na oryginalne ujęcie wybranego zagadnienia z zakresu nauk filologicznych;
- potrafi merytorycznie argumentować z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania;
- potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie studiowanej dyscypliny filologicznej i innych pokrewnych dyscyplin humanistycznych oraz niespecjalistami w językach kierunkowych, a także popularyzować wiedzę o krajach bałtyckich i ich kulturze;
- jest gotów do właściwej oceny znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego oraz podjęcia działań na rzecz jego zachowania
uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych.
Kryteria oceniania
Student zobowiązany jest do regularnego uczęszczania na zajęcia (dopuszcza się 2 nieobecności w semestrze).
Ocenie podlega:
a) bieżące przygotowanie do zajęć oraz aktywność na zajęciach;
b) prezentacja na wybrany przez studenta temat;
c) test zaliczeniowy.
Literatura
Wybrana literatura przedmiotu:
Antologia poezji łotewskiej, przeł. S. Czernik, wybór E. Virza, Ostrzeszów: Biblioteka Okolicy Poetów 1938. [12]
Ballada o błękitnym wielorybie. Ojārs Vācietis, Imants Ziedonis, Jānis Peters, Maris Čaklais, Warszawa: Czytelnik 1982. [12]
Bardach Julian, Piśmiennictwo polskie w Inflantach (do 1918 roku), w: Między Wschodem a Zachodem. Część II. Piśmiennictwo pogranicza, red. R. Łużny, S. Nieznanowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1991, s. 247-270. [2, 8, 11,13]
Blaufūss F.B., Vidzemes Stāsti. Stāsti no tās vecas un jaunas būšanas to Vidzemes ļaužu, uzrakstīti 1753, Rīga: Vēstures izpētes un popularizēšanas biedrība 2015. [2, 6]
Durejko Agnieszka, Rzeka Dźwina w polskiej tradycji literackiej, w: Łotwa – Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. „Polsko-łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku.” (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii), Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1995, s. 141-158. [8]
Elger Georg, Geistliche catholische Gesänge: von guthertzigen Christen auß den Lateinischen/ Teutschen/ vnd Polnischen Psalmen vnd Kirchengesängen in Unteutsche Sprach gebracht : jetzt aber mit vielen schönen Liedern vermehret vnd in Druck verfertiget, Wilno: George Schönfels 1621. [5]
Hylzen Jan August, Inflanty W dawnych swych, y wielorakich aż do wieku naszego dziejach, y rewolucyach; z wywodem godności, y starożytności Szlachty tameczney, tudziesz praw, y wolności z dawna, y teraz jey służących zebrane, y Polskiemu światu do wiadomości w Oyczystym języku podane, Wilno: Drukarnia J.K.M. Akademicka Societatis Iesu 1750. [3, 6]
Jansons A. Jānis, Praca i piękno. O łotewskich pieśniach ludowych, „Literatura Ludowa” 1986, nr 4-6, s. 83-99. [4]
Jezierski Jacek, Kurlandya bez pana, miasta bez prawa. Krótko nie wiadomym o Rewolucyi Xięstwa Kurlandzkiego, Polsko-Moskiewskiego podam wiadomość, Warszawa: w Drukarni Uprzywileiow. Michała Grölla, Księgarza Nadwornego J. K. Mci. 1791. [2, 6]
Kalnačs Benedikts, Postkoloniālisms, w: Mūsdienu literatūras teorijas, red. I.E. Kalniņa, K. Vērdiņš, Rīga: LU LFMI 2013, s. 413-445. [6]
Kolbuszewski Jacek, Miscellanea polsko-łotewskie, w: „Literatura Ludowa” 1986, nr 4-6, s. 151-166. [2, 11, 13]
Literatura Bursztynowego Wybrzeża. Opracowanie: część łotewska Monika Warneńska, część estońska Adam Galis, Warszawa: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej 1962. [12]
Łotewska literatura dziecięca, w: „Literatura Radziecka” 1986, nr 8. [12]
Manteuffel Gustaw, „Inflanty Polskie” oraz „Listy znad Bałtyku”, Kraków: Universitas 2009. [6, 9]
Opowiadania łotewskie, Warszawa: Książka i Wiedza 1951. [12]
Prusinowska Justyna, Poganie nad Dźwiną. O mitologii na kartach „Rubona” (1842-1849), w: „Pruthenia” 2015, t. X, s. 117-134. [8]
Reidzāne Beatrise, O czym opowiadają warianty dain?, w: „Literatura Ludowa” 1986, nr 4-6, s. 73-81. [4]
„Rubon. Pismo poświęcone pożytecznej rozrywce”, wyd. Kazimierz Bujnicki, Wilno 1842-1849. [7]
Samborska-Kukuć Dorota, Kazimierz Bujnicki. Polski Inflantczyk, Kraków: Collegium Columbinum 2008. [7]
Vīķe-Freiberga Vaira, O świecie łotewskich dain i ich „Ojcu”, w: „Literatura Ludowa” 1986, nr 4-6, s. 47-60. [4]
Zajas Krzysztof, Nieobecna kultura. Przypadek Inflant Polskich, Kraków: Universitas 2008. [10]
Zielone żagle złudzeń. Opowiadania łotewskie, wybór J. Pachlowski, Warszawa: Czytelnik 1984. [12]
Zorze nad Dźwiną. Łotewskie wiersze wybrane, wybór i red. L. Lewin, wstęp Z. Stoberski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972. [12]
Literatura uzupełniająca:
Biskup Marian, Niektóre potrzeby historiografii do dziejów Polskich Inflant (Łatgalii) i Kurlandii w XVI-XVIII wiekach, w: „Łotwa – Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. „Polsko-łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku.” (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii), Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1995, s. 14-21.
Bukowiec Paweł, Kresy a pogranicze, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III, Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 367-376.
Daija Pauls, Apgaismība un kultūrpārnese. Latviešu laicīgās literatūras tapšana, Rīga LU LFMI 2013.
Daija Pauls, Latvieši un vācbaltieši 19. un 20. gadsimta mijas literārajā kultūrā, w: Fin de Siecle. Apceres par literatūras sociālo vēsturi, red. B. Kalnačs, P. Daija, E. Eglāja-Kristsone, K. Vērdiņš, Rīga: LU LFMI 2017, s. 97-198.
Durejko Agnieszka, Nieznana twórczość poetycka i prozatorska kobiety z byłych Inflant Polskich – Olgi Daukszty, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III, Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 361-366.
Durejko Agnieszka, Polskie życie kulturalne i literackie na Łotwie w XX wieku, Wrocław: Sudety 2001.
Jēkabsons Ēriks, Zarys historii stosunków polsko-łotewskich, w: Kultura polska na Łotwie, Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1994, s. 7-9.
Kolbuszewski Jacek, Kultura polska na Łotwie. Przeszłość i teraźniejszość. Próba zarysu całości, w: Kultura polska na Łotwie, Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1994, s. 10-23.
Samborska-Kukuć Dorota, Działalność literacka Platerów kombulskich – rekonesans, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III, Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 325-339.
Samborska-Kukuć Dorota, Literatura polska nad Dźwiną w 1. poł. XIX wieku – zarys syntetyczny, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 6, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2013, s. 559-597.
Strods Henrihs, Gustaw Manteuffel (Manteuffel-Szoege, 1832-1916). Życie i twórczość, w: Kultura polska na Łotwie, Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1994, s. 141-149.
Vāvere Vera, Wpływy polskie w literaturze łotewskiej (od połowy XIX w. do 1940 roku), w: Kultura polska na Łotwie, Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1994, s. 98-125.
Vonogs Viktor, Z dziejów badań folklorystycznych w Latgalii, w: „Literatura Ludowa” 1986, nr 4-6, s. 125-139.
Wisner Henryk, Rzeczpospolita i kwestia inflancka; Czasy Zygmunta III i Władysława IV, w: „Łotwa – Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. „Polsko-łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku.” (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii), Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1995, s. 7-13.
Zajas Krzysztof, Gustaw Manteuffel i kolonializm bałtycki, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III, Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 341-350.
Zeile Pēteris, Kazimierz Bujnicki – propagator reform społecznych w Łatgalii i jedności narodu łotewskiego, pisarz i publicysta, w: „Łotwa – Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. „Polsko-łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku.” (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii), Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1995, s. 31-55.
Zeile Pēteris, Kazimierz Bujnicki i Gustaw Manteuffel. Miejsce i znaczenie w kulturze łotewskiej, w: Kultura polska na Łotwie, Ryga: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 1994, s. 150-160.
Ziemlewska Anna, Ryga w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej (1581-1621). Stan badań, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III, Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, s. 81-89.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: