Fonetyka akustyczna, audytywna, patoartykulacyjna 3007-31A2FA
cz. 1
Wstęp - Co to jest fonetyka akustyczna?
Dział lingwistyki, którego przedmiotem jest analiza fal dźwiękowych generowanych przez narząd mowy podczas komunikacji werbalnej człowieka z otoczeniem
1. Podstawowe pojęcia akustyczne, źródła dźwięku, propagacja fal, rezonatory, fale stojące, częstotliwość, natężenie, iloczas, widmo oraz subiektywne: wysokość, głośność, długość, barwa dźwięku.
2. Metody wizualizacji narządu artykulacyjnego podczas fonacji i artykulacji pojedynczych lub ciągów głosek.
3. Narząd artykulacyjny człowieka jako szczególnego rodzaju układ akustyczny generujący dźwięki mowy. Akustyczna teoria powstawania sygnału mowy. Związek między artykulacją i cechami akustycznymi dźwięków mowy.
4. Artykulacja samogłoskowa: częstotliwości formantowe, kontrasty samogłoskowe, czworobok artykulacyjny w płaszczyźnie pierwszego i drugiego formantu, iloczasy, nazalizacja.
5. Artykulacja spółgłosek i ich cechy akustyczne: odwzorowanie miejsca i sposobu artykulacji w przestrzeni parametrów akustycznych. Wpływ miejsca artykulacji na zakresy częstotliwościowe szumu spółgłosek bezdźwięcznych i dźwięczno-szumowych.
6. Wpływ koartykulacji na cechy akustyczne dźwięków mowy.
7. Głoska a fonem. Podstawy segmentacji i transkrypcji fonetycznej akustycznego sygnału mowy.
8. Realizacja cech suprasegmentalnych (prozodycznych) mowy w płaszczyźnie akustycznej i ich opis. Percepcja melodii, rytmu wypowiedzi. Realizacja akcentu w języku polskim interpretowana w płaszczyźnie akustycznej.
9. Słuch i słyszenie ze szczególnym uwzględnieniem mowy. Wpływ wrodzonej lub stopniowej utraty słuchu na zniekształcanie postaci dźwiękowej wypowiedzi.
10. Wybrane przypadki patologii narządu mowy - wpływ zmian patologicznych w źródle krtaniowym i w torze głosowym na akustyczną postać dźwięków mowy.
cz.2
1. Fonetyka artykulacyjna a fonetyka akustyczna i audytywna. Fonetyka a fonologia. System fonologiczny języka polskiego. Cechy dystynktywne i niedystynktywne.
2. Pojęcie normy wymawianiowej a uzusu językowego. Dynamiczny charakter normy. Norma fonetyczna. Wada wymowy a błąd wymowy.
3. Pozasystemowe realizacje fonemów samogłoskowych i półsamogłoskowych.
3. Pozasystemowe realizacje fonemów spółgłoskowych.
4. Problemy z klasyfikacją i rejestrowaniem nienormatywnych realizacji fonemów. Zapis fonetyczny nieprawidłowych realizacji fonemów.
5. Słowniki i poradniki dotyczące wymowy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu wykładu student:
- opisuje akustyczny sygnał mowy w terminach stosowanych przez fonetykę i fonologię
- dokonuje rozróżnienia sposobu artykulacji i zmian miejsca artykulacji dźwięków mowy w oparciu o analizę akustycznego sygnału mowy
- interpretuje zmiany patologiczne w narządzie artykulacyjnym w oparciu o analizę akustycznego sygnału mowy
- stosuje wiedzę o akustycznym sygnale mowy do oceny sprawności narządu artykulacyjnego
Kryteria oceniania
Egzamin
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
cz.1
L. Dukiewicz, Fonetyka [w] Fonetyka i fonologia, Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. H. Wróbel, Kraków 1995 (rozdz. 4, 5).
R. Gubrynowicz, Podstawy fonetyki akustycznej [manuskrypt wykładu], 2007.
B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Warszawa1980.
J.R. Lawrence, G.J. Borden, K.S. Harris, Speech Science Primer 5th Edition, London 1957.
M. Huckvale, Acoustics of Speech & Hearing, http://www.phon.ucl.ac.uk/courses/spsci/b214/week.htm
Russel D. Acoustics and animation, http://www.kettering.edu./~drussell/Demos.html
http://faculty.washington.edu/dillon/PhonResources/PhonResources.html#Speech
cz.2
Dukiewicz L., Fonetyka [w:] Fonetyka i Fonologia (red. H. Wróbel), Gramatyka współczesnego języka polskiego, wyd. Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków, 1995 (rozdz. 4,5).
Madejska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Kraków, s. 7-26;
Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin, roz. 3, s. 55-78 oraz roz. 6, s. 125-146;
Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Ossolineum, Warszawa,1980.
Wiśniewski M., Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytet Mikoła Kopernika, Toruń, 2001.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: