Językowe aspekty przekładu 3003-P1A2JA
W badaniach przekładoznawczych podstawą analizy zawsze są dwa teksty: tekst w języku źródłowym oraz tekst w języku docelowym. Tymczasem czytelnik przekładu ma do czyniena wyłącznie z tekstem przełożonym i na jego podstawie wyrabia sobie opinię o oryginale. W badaniach przekładoznawczych wymienia się wiele powodów, dla których przekład różni się od oryginału i różnie ocenia przypadki takiej niezgodności. Część niezgodności i zmian wynika z różnic między kulturą i kulturą literacką wyjściową a docelową i jest efektem mniej lub bardziej świadomej decyzji tłumacza lub wydawcy. Część niezgodności wynika jednak po prostu z różnic między językiem oryginału a językiem tłumaczenia. W nauczaniu przekładu zwraca się uwagę na sposoby, po które sięga tłumacz, by poradzić sobie z powstającymi niezgodnościami, proponując różne techniki i strategie. Na zajęciach jednak skupimy się na tym, jak te techniki i strategie decydują o charakterze przekładu, zwłaszcza tekstu literackiego i tekstu naukowego z dziedziny nauk humanistycznych.
Zajęcia służą analizie językowych uwarunkowań przekładu, zwłaszcza tekstu literackiego i tekstu naukowego z dziedziny nauk humanistycznych. Ich celem jest uwrażliwienie uczestników na obcowanie z tekstem przetłumaczonym. W ramach zajęć pokazuje się z miejsce literatury przełożonej w systemie literatury, wpływ przekładów na kształtowanie się języka narodowego, ale przede wszystkim problemy, jakie stwarzają przekładowi różnice między językiem źródłowym a docelowym. Zajęcia składają się z bloków tematycznych poświęconych bardziej szczegółowym zagadnieniom:
1. Językowe aspekty przekładu z perspektywy teoretyka przekładu, tłumacza, krytyka przekładu i czytelnika.
2. Podsystemy języka a wybrane problemy przekładu:
a. kłopoty z dźwiękami— warstwa brzmieniowa tekstu.
b. kłopoty ze słowotwórstwem – neologizmy słowotwórczych, teksty nonsensowne, różne możliwości słowotwórcze różnych języków.
c. kłopoty z fleksją – różnice w strukturze kategorii gramatycznych i ich wartości.
d. kłopoty ze składnią – znaczenie szyku, zamiana planów, zależności (np. następstwo czasu, sposób, nacechowanie skladniowe).
3. Kłopoty z semantyką – niepasująca wieloznaczność, zakres wyrazów.
4. Kłopoty z odmianami niestandardowymi języka i stylizacjami.
5. Przekład polemiczny.
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
W cyklu 2025Z: w sali | Ogólnie: w sali zdalnie | W cyklu 2024Z: w sali |
Efekty kształcenia
Po zakończeniu kursu student/studentka:
– zna podstawowe techniki i strategie przekładowe i umie je rozpoznać w tekście tłumaczonym,
– zna wpływ różnic między językiem źródłowym a docelowym na kształt przekładu,
– zna wpływ różnic kulturowych na kształt przekładu,
–zna i rozumie rolę, jaką dzieła przełożone pełnią w kształtowaniu się literatury i kultury docelowej.
Kryteria oceniania
PUNKTY ECTS:
Szacowany nakład pracy studentów: 90 godzin (3 ECTS), w tym:
- udział w ćwiczeniach: 30 godzin (1 ECTS)
- przygotowanie do zajęć: 30 godzin (1 ECTS)
- rozwiązanie testów cząstkowych, przygotowanie pracy pisemnej: 30 godzin (1 ECTS)
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU I METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:
1. krótkie prace pisemne lub testy śródsemestralne — 50% (z aktywności bieżących należy uzyskać co najmniej połowę punktów).
2. test zaliczający lub praca zaliczająca — 50%. Prace mogą pisemne mogą być pracami wykonywanymi w zespole.
Do zadań i testów wykorzystywana jest platforma Kampus.
NIEOBECNOŚCI NA ĆWICZENIACH:
Dopuszczalne są dwie nieobecności. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
a. pkt 17 par. 2,
b. pkt 4.5 par. 17,
c. par 33.
ZASADY WYKORZYSTYWANIA NARZĘDZI SI:
1. Jeśli studenci chcą na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, muszą:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
2. Jeśli studenci wykorzystają narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia.
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Stanisław Barańczak, Ocalone w tłumaczeniu (wybrane eseje), Kraków 2008.
Piotr Bukowski i Magda Heydel, Współczesne teorie przekładu, Kraków 2009.
Piotr de Bończa Bukowski, i Magda Heydel, Polska myśl przekładoznawcza, Kraków 2014 (wybrane rozdziały).
Hanna Dymel-Trzebiatowska, Translatoryka literatury dziecięcej, Gdańsk 2014 (wybrane fragmenty).
Krzysztof Hejowski, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2007.
Krzysztof Hejwowski, Płeć i rodzaj gramatyczny w przekładzie [w:] Translatio i literatura, Warszawa 2011, s. 175-181.
Krzysztof Hejwowski, Idioms in literary translation [w:] Lingua Terra Cognita II, Gdańsk, r. 2011, s. 777-791.
Theo Hermans, Narada języków, Kraków 2015 (wybrane fragmenty).
Jolanta Kozak, Przekład literacki jako metafora, Warszawa 2008 (wybrane rozdziały).
Roman Lewicki, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin 2017 (wybrane fragmenty).
Elżbieta Tabakowska, Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2008. (wybrane rozdziały)
Teresa Tomaszkiewicz, Przekład audiowizualny, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).
Wojtasiewicz, Olgierd, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa 1957 (wybrane fragmenty).
A ponadto:
Wybrane artykuły z czasopism „Przekładaniec”, „Roczniki przekładoznawcze”, „Między oryginałem a przekładem”, „Studia przekładoznawcze”, „Dwutygodnik”.
Uwaga: Lista lektur może zostać zmodyfikowana w zależności od zainteresowań uczestników i ich znajomości języków obcych. W szczególności dotyczy to listy tekstów przekładowych i oryginalnych.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: