Historia języka polskiego 3003-13B2HJ

Student

WIEDZA
1. Potrafi zdefiniować przedmiot i cele historii języka polskiego jako dyscypliny badawczej.
2. Potrafi wymienić główne tendencje rozwojowe polszczyzny.
3. Potrafi scharakteryzować chronologiczne fazy rozwoju polszczyzny na płaszczyźnie wszystkich podsystemów języka.
4. Potrafi wymienić i scharakteryzować najważniejsze czynniki mające wpływ na rozwój polszczyzny z poszczególnych okresach.
5. Zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji literaturoznawczej i językoznawczej w kształtowaniu kultury.
6. Ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filologii polskiej w relacji do innych nauk oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filologii polskiej, w szczególności metod badawczych historii języka polskiego.
7. Zna podstawową terminologię językoznawczą w języku polskim, w szczególności tę dotyczącą historii języka polskiego.
8. Ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii języka polskiego z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi.
9. Zna zależności między głównymi subdyscyplinami historii języka polskiego.
10. Ma uporządkowaną wiedzę ogólną i szczegółową obejmującą terminologię, teorie i metodologie z zakresu językoznawstwa diachronicznego.
11. Zna i rozumie diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań językoznawczych.

UMIEJĘTNOŚCI
1. Potrafi wskazać elementy języka świadczące o wpływie poszczególnych dialektów na powstanie i rozwój języka polskiego.
2. Potrafi wskazać przykłady działania różnych tendencji w rozwoju języka.
3. Wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, w szczególności sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami.
4. Pisząc pracę zaliczeniową, samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego.
5. Umie posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla filologii polskiej.
6. Czyta, interpretuje i analizuje teksty o charakterze naukowym i poprawnie stosuje poznaną terminologię językoznawczą.
7. Ma umiejętność właściwego doboru argumentów, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz umiejętność poprawnego formułowania wniosków, które wykorzystuje przy pisaniu pracy zaliczeniowej.
8. Dobiera strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę.
9. Prowadzi na poziomie podstawowym pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego.
10. Klasyfikuje wybrane leksemy ze względu na źródło i rodzaj zapożyczenia.
12. Wykorzystuje narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla filologii polskiej, w szczególności nowoczesne narzędzia badawcze – kwerendy słownikowe (słowniki elektroniczne).
11. Wskazuje i opisuje zmiany znaczeniowe, które zaszły w wybranych wyrazach.
12. Wykorzystuje słowniki historyczne i etymologicznie zgodnie z ich przeznaczeniem.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. Docenia znaczenie badań diachronicznych.
2. Ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych.
3. Jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy i zna zakres nabytych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju.
4. Umie współpracować w grupie i jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów.
5. Rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporów naukowych i ideowych.
6. Wykazuje motywację do zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym.
7. Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych.
8. Traktuje język jako integralną część kultury i historii danego narodu.

Warunki zaliczenia przedmiotu:

Zaliczenie wykładu oraz ćwiczeń.
Ocena końcowa z przedmiotu - z egzaminu pisemnego.

Do egzaminu zerowego mogą przystąpić studenci, którzy uzyskali zaliczenie z wykładu i ocenę co najmniej 4,5 z ćwiczeń.

Zaliczenie z wykładu student otrzymuje na podstawie:
1. Obecności na wykładzie.

Zaliczenie z ćwiczeń student otrzymuje na podstawie:
1. Obecności i aktywności na ćwiczeniach.
2. Zadań, prac grupowych i testów cząstkowych.

Metody weryfikacji efektów kształcenia:
1. krótkie testy;
2. praca ze słownikami i tekstami dawnymi;
3. ocena bieżącego przygotowania studenta do zajęć dydaktycznych;
4. egzamin pisemny.

Zajęcia zdalne będą przeprowadzone z wykorzystaniem platformy uniwersyteckiej Kampus oraz narzędzi Google lub aplikacji Zoom.

Nie.

Literatura obowiązkowa:

Stanisław Dubisz, Język – Historia – Kultura, Warszawa 2002.
Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974 i wyd. nast.
Tadeusz Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.
Halina Rybicka-Nowacka, Szkice z dziejów polskiego języka literackiego, Warszawa 1990.
Teresa Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Warszawa 1984.
Stanisław Urbańczyk, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979.
Bogdan Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, wyd. I Poznań 1995, wyd. II Wrocław 1999.
Nauka o języku dla polonistów, red. S. Dubisz, Warszawa 1994 i wyd. nast.
Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. 191–211 (lub wyd. popraw. Lublin 2001).

Literatura uzupełniająca:

Stanisław Borawski, Antoni Furdal, Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 2003.
Irena Bajerowa, Badania języka osobniczego jako metodologiczny problem historii języka, [w:] Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 7–14.
Irena Bajerowa, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.
Irena Bajerowa, Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1-2, Katowice 1986, 1992.
Irena Bajerowa, Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” 1969, z. 2, s. 81–103.
Barbara Bartnicka, Studia nad językiem pisarzy, Warszawa 1992.
Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały konferencji naukowej, red. M. Stępień, S. Urbańczyk, Warszawa 1992.
Maria Brzezinowa, Język ludowy na oświeceniowej scenie, „Język Polski" 1976, z. 5.
Danuta Buttler, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.
Encyklopedia wiedzy o języku polskim (hasła: onomastyka, toponomastyka, nazwy miejscowe – podział).
Jan S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993.
Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Z. Leszczyński, Lublin 1998.
Wanda Decyk, Kształtowanie się świadomości językowej w XVI wieku, „Poradnik Językowy" 1997, z. 9.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Wyrazy, które intrygowały i które intrygują, Warszawa 2015.
Stanisław Dubisz, Archaizacja w XX-wiecznej polskiej powieści historycznej o średniowieczu, Warszawa 1991 – rozdział: Archaizmy i archaizacja w utworze literackim, s. 21–38.
Stanisław Dubisz, Język i polityka, Warszawa 1992.
Henryk Fros, Franciszek Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, wyd. 4, Kraków 1995.
Jan Grzenia, Słownik imion, Warszawa 2002.
Stefan Hrabec, Elementy kresowe w języku polskim XVI i XVII w., Poznań 1949.
Jakuba Parkosza „Traktat o ortografii", oprac. Marian Kucała, Warszawa 1985.
Lucyna A. Jankowiak, Prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne we współczesnej polszczyźnie ogólnej, Warszawa 1997.
Stanisław Jodłowski, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.
Jan Kamieniecki, Szymon Budny - zapomniana postać polskiej reformacji, Wrocław 2002.
Halina Karaś, Latynizmy w „Potopie” Henryka Sienkiewicza, [w:] Słowo w różnych kontekstach, red. S. Dubisz, Warszawa 1996.
Halina Karaś, Rusycyzmy w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996 – wstęp, rozdział I, podsumowanie.
Zenon Klemensiewicz, Mickiewicz w dziejach języka polskiego [w:] O języku Adama Mickiewicza, red. Z. Klemesiewicz, Wrocław 1959, s. 437–486 lub [w:] W kręgu języka literackiego i artystycznego, Wrocław 1961, s. 233–279.
Edward Klich, Polska terminologia chrześcijańska, Poznań 1927.
Mirosław Korolko, O prozie „Kazań sejmowych" Piotra Skargi, Warszawa 1972.
Czesław Kosyl, Nazwy osobowe, [w:] Współczesny język polski, Wrocław 1993, s. 423–437.
Józef Kość, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Lublin 1999.
Monika Kresa, Antroponimia historycznego pogranicza mazowiecko-podlaskiego w XVIII wieku na przykładzie parafii Stoczek w ówczesnym dekanacie kamieńczykowskim. Imiona, Warszawa 2013,
Marian Kucała, Polszczyzna dawna i współczesna, Kraków 2000.
Władysław Kupiszewski, Dlaczego Agnieszka a nie Ines? Warszawa 1991.
Władysław Kupiszewski, Artyzm językowy Jana Kochanowskiego, [w:] Z zagadnień języka pisarzy, Warszawa - Łowicz 2004, 9-16.
Władysław Kuraszkiewicz, Uwagi o polszczyźnie regionalnej, [w:] Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Wrocław 1984, s. 11–20.
Zofia Kurzowa, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich w XVI-XX wieku, Warszawa 1993.
Tadeusz Milewski, Główne etapy rozwoju polskiego języka literackiego, [w:] Z zagadnień językoznawstwa ogólnego i historycznego, Warszawa 1969, s. 377–413.
Maria Malec, O imionach i nazwiskach w Polsce. Tradycja i współczesność, Kraków 1996.
Mickiewicz i Kresy, red. Z. Kurzowa i Z. Cygal-Krupowa, Kraków 1999.
Aleksander Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.
O języku i stylu Jana Chryzostoma Paska, red. Halina Rybicka-Nowacka, Warszawa 1989.
Teresa Zofia Orłoś, Studia Tadeusza Lehra-Spławińskiego nad słownictwem prasłowiańskim, [w:] Prasłowiańszczyzna i jej rozpad, red. J. Rusek i W. Boryś, Warszawa 1998, s. 319-324.
Ewa Ostrowska, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.
Regina Pawłowska, Bogurodzica – język poetycki w epoce św. Wojciecha, [w:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk 1999, s. 35–46.
Franciszek Pepłowski, Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.
Polskie nazwy własne: encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa–Kraków 1998.
Jadwiga Puzynina, Thesaurus Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wrocław 1961.
Janusz Rieger, Janusz Siatkowski, Kontakty polszczyzny z językami słowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 511–523 .
Stanisław Rospond, Język Renesansu a Średniowiecza na podstawie literatury
psałterzowo-biblijnej, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. 3, cz. 2, Historia języka, Wrocław 1962, s. 61–181.
Stanisław Rospond, Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985.
Stanisław Rospond, Studia nad językiem polskim XVI wieku, Kraków 1949.
Stanisław Rospond, Mówią nazwy, Warszawa 1976.
Mikołaj Rudnicki, Językoznawstwo polskie w dobie oświecenia, Poznań 1956.
Halina Rybicka, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.
Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków, Wrocław 1991.
Kazimierz Rymut, Nazwy miast polskich, Wrocław 1980.
Wojciech R. Rzepka, Bogdan Walczak, Jak dopełnić znany nam obecnie zasób leksykalny staropolszczyzny, [w:] Studia historycznojęzykowe, t. 1, red. M. Kucała, Z. Krążyńska, Kraków 1994, s. 7–13.
Wojciech R. Rzepka, Bogdan Walczak, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, [w:] Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok 1993, s. 211–243.
Wojciech Ryszard Rzepka, Odbicie historii narodu polskiego w dziejach rozwoju języka polskiego, "Nurt" 1971, nr 1, s. 28-38.
Ewa Rzetelska-Feleszko, Nazwy geograficzne, [w:] Współczesny język polski, op.cit., s. 403–421.
Alojzy Sajkowski, Nad staropolskimi pamiętnikami, Poznań 1964.
Janusz Siatkowski, Czesko-polskie kontakty językowe, Warszawa 1996.
Krystyna Siekierska, Rzeczywistość w słownikach Knapiusza i Troca, „Prace Filologiczne” 1992, t. XXXVII, s. 259–268.
Krystyna Siekierska, Język Wojciecha Stanisława Chrościńskiego, Wrocław 1974.
Stanisław Skorupka, Rola Samuela Bogumiła Lindego w leksykologii i leksykografii polskiej, „Prace Filologiczne” 1981, t. XXX, s. 49–57.
Teresa Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław–Warszawa 1984 (wybrane fragmenty).
Słownik pojęciowy języka staropolskiego, red. dr hab. Bożena Sieradzka-Baziur, prof. IJP PAN i Ignatianum: http://spjs.ijp.pan.pl/spjs/strona/kartaTytulowa.
Edward Stachurski, Słowa-klucze polskiej epiki romantycznej, Kraków 1998.
Zdzisław Stieber, Udział poszczególnych dialektów w formowaniu polskiego języka literackiego, [w tegoż:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 272–294.
Zdzisław Stieber, O typach polszczyzny regionalnej XVII wieku, [w tegoż:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 267–272.
Mieczysław Szymczak, Udział Mazowsza w kształtowaniu polskiego języka literackiego, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria 4, Warszawa 1972.
Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk 1999.
Stanisław Urbańczyk, Jaką polszczyzną mówił Jan Kochanowski i jego rówieśnicy, [w tegoż:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 236–247.
Stanisław Urbańczyk, Rozwój słownictwa słowiańskiego w związku z rozwojem średniowiecznych społeczeństw słowiańskich [w tegoż:] Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 75–84.
Stanisław Urbańczyk, Słowniki, ich rodzaje i użyteczność, Wrocław 1967
Bogdan Walczak, Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 499–510.
Bogdan Walczak, Między snobizmem i modą a potrzebami języka, czyli o wyrazach obcego pochodzenia w polszczyźnie, Poznań 1987.
Aleksander Wilkoń, Dzieje języka artystycznego w Polsce, Kraków 2000.
Halina Wiśniewska, Kulturalna polszczyzna XVII wieku. Na przykładzie Zamościa, Lublin 1994.
Halina Wiśniewska, Świat płci żeńskiej baroku zamknięty w słowach, Lublin 2003.
Wybór tekstów z dziejów języka polskiego, t. I do połowy XIX wieku, t. II od połowy XIX wieku, red. Marek Cybulski, Łódź 2015.
Jarosław M. Zawadzki, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Warszawa 2000.
Przemysław Zwoliński, Gramatyki XVII wieku jako źródło poznania ówczesnej polszczyzny, [w tegoż:] Szkice i studia z zakresu slawistyki, Wrocław 1988, s. 31–66 lub „Poradnik Językowy" 1956, z. 7, 8, 9.

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Filologia polska, niestacjonarne (zaoczne), drugiego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3003-13B2HJ w USOSweb