Kryzys klimatyczny: naukowe modele, medialne reprezentacje i problemy z obrazem 3002-KON2021K45
Kryzys klimatyczny jest następstwem ludzkiej działalności o rozległych przestrzennie skalach i efektach rozwijających się w czasowości procesów planetarnych. W dużej mierze przekracza on nasze zdolności poznawcze i wymyka się dostępnym sposobom obrazowania. Stwarza to zatem głębokie problemy z reprezentacją zagrożenia dla (nie)ludzkiej egzystencji i samej planety. Te dylematy są spotęgowane przez nasze zanurzenie w tym postępującym zjawisku, którego konsekwencje są trudne do natychmiastowego zidentyfikowania i zróżnicowane geograficznie, a przez to stawiające opór wyrażeniu w języku empirycznego konkretu.
W punkcie wyjścia podejmiemy próbę domknięcia „luki poznawczej” pomiędzy efektami przemian klimatu, które możemy postrzegać zmysłowo i ująć w formę reprezentacji a realnym stadium katastrofy klimatycznej. Zaczniemy od zagadnień epistemologicznych – przyjrzymy się klimatowi zawężonemu do abstrakcyjnego obiektu nauki i prześledzimy rozwój infrastruktury technologicznej do gromadzenia jego wieloletnich obserwacji. Następnie przejdziemy do pytania o możliwe sposoby jawienia się kryzysu klimatycznego w formie lokalnych manifestacji: od efemerycznych i ucieleśnionych doświadczeń otoczenia, przez rdzenną wiedzę ekologiczną, po ekstremalne stany pogodowe. Poszukamy takiej rekonfiguracji relacji pomiędzy tym, co lokalne i globalne, w której lokalność nie sprowadzałaby się tylko do ograniczonej wersji tego, co w pełni można pojąć wyłącznie w globalnym oglądzie, lecz opierała na całkowicie innym trybie percepcyjnym i na osobnym sposobie tworzenia więzi.
W drugiej części zajmiemy się analizą rozpowszechnionych medialnie reprezentacji kryzysu klimatycznego. Będzie nas interesował historyczny proces kształtowania się jego popularnych wyobrażeń, a także zapytamy o swoistość sposobów prezentowania obecnego zagrożenia na tle wcześniejszych przypadków degradacji środowiska. Naszym celem będzie też wyodrębnienie osobnych estetyk kryzysu klimatycznego: katastrofizmu, greenwashingu, ekogotyku, solarpunku itp. Na koniec skupimy się na projektach społeczno-artystycznych, które próbują dokumentować ślady „powolnej przemocy” klimatycznej. Przeanalizujemy na ich przykładzie sposoby wykorzystania narzędzi wizualnych do mapowania nierównomiernego rozłożenia pomiędzy różnymi regionami globu destrukcyjnych następstw zmiany klimatu. Zapytamy o przydatność tych strategii do wydobycia na powierzchnię dynamiki geograficznych, ekonomicznych i (neo)kolonialnych relacji władzy, która kryje się za tymi nierównościami.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza: Student_ka zna i rozumie swoistość nauk o kulturze, subdyscypliny tych nauk i ich rozległe związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi także w perspektywie historycznej, podstawową terminologię nauk o kulturze, metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury.
Umiejętności: Student_ka potrafi interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny, wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych, pisać rozprawy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych, a także wygłosić referat będący rezultatem samodzielnej analizy literatury przedmiotu; w swych wypowiedziach pisemnych i ustnych stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze.
Kompetencje społeczne: Student_ka jest gotowa do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści, samodzielnego, twórczego i przemyślanego działania w kulturze, przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów.
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia będzie obecność na zajęciach i przygotowanie krótkiej prezentacji wybranego zagadnienia związanego z tematyką zajęć.
Literatura
Wybrana literatura:
Nicholas Mirzoeff, "Visualizing the Anthropocene", „Public Culture” 2014, nr 2/26.
Timothy Morton, "Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World", University of Minnesota Press, Minneapolis 2013.
Thomas J. Clark, "Ecocriticism on the Edge. The Anthropocene as a threshold concept", Bloomsbury, London and New York 2015.
"Image Politics of Climate Change: Visualizations, Imaginations, Documentations", red. Birgit Schneider, Thomas Nocke, transcript-Verlag, Bielefeld 2014.
Heather Houser, "Infowhelm: Environmental Art and Literature in an Age of Data", Columbia University Press, New York 2020.
"The Routledge Companion to Contemporary Art, Visual Culture, and Climate Change", red. T. J. Demos, Emily Eliza Scott, Subhankar Banerjee, Routledge, New York 2021.
T. J. Demos, "Against Anthropocene: Visual Culture and Environment Today", Sternberg Press, Berlin 2017.
"Energy Humanities: An Anthology", red. Imre Szeman, Dominic Boyer, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2017.
"Oil culture", red. Ross Barrett, Daniel Worden, University Of Minnesota Press, Minneapolis 2014.
"Capitalism and the camera. Essays on Photography and Extraction", red. Kevin Coleman, Daniel James, Verso, London 2021.
"Feral Atlas: The More-than-human Anthropocene", red. Anna L. Tsing, Jennifer Deger, Alder Keleman Saxena, Feifei Zhou, Stanford University Press, Redwood City 2020, http://feralatlas.org/.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: