A ja sobie rozmyślam pomiędzy cyprysy… Kobieca wspólnota intelektualna i praktyki czytelnicze (od końca wieku XVIII do końca wieku XIX) 3002-KON2020K33
A ja sobie rozmyślam pomiędzy cyprysy…
Kobieca wspólnota intelektualna i praktyki czytelnicze (od końca wieku XVIII do końca wieku XIX)
Pamiętamy „Żonę modną” ze szkolnych lektur oświeceniowych (jeśli coś z tych lektur w ogóle zachowaliśmy). Nakreślony pewną stalówką biskupa Krasickiego obraz pań, które z książką w ręce słaniają się po ogrodzie francuskim albo nikną w gęstwinie ogrodu angielskiego pozostaje ikoną pustki intelektualnej i duchowej. U progu polskiej nowoczesności otrzymaliśmy wizerunek kobiety czytającej jako znak rozpadu wartości i zagrożenia dla przemieniającego się właśnie ładu. Kobiece czytanie mogło stać się najwyżej elementem satyry.
Słusznie. Ponieważ akt lektury osobistej jest zawsze rewolucyjny.
Owszem, trudno jest wytrwać do końca przy Malwinie, czyli domyślności serca, a równie bezlitosna fabularnie pozostaje Astolda, xiężniczka z krwi Palemona.
Konwersatorium to skupione jest jednak na literaturze jako p r a k t y c e. Na praktyce pisania jako strategii budowania osobistej autonomii (prawo do czasu, prawo do emocji), na praktykach czytelniczych jako strategii budowania wspólnoty (głośna lektura, czytanie jako performens, wspólnototwórczy rys epistolografii, oddolne obiegi czytelnicze).
Wreszcie – na polityczności tych pisarsko-czytelniczych aktów.
Z jakiegoś powodu Napoleon obawiał się bardzo pani de Staël, z jakiegoś powodu Ludwikę Śniadecką lepiej było zamknąć w szufladzie oznaczonej wyłącznie jako „pierwsza miłość Słowackiego”, z jakiegoś powodu Salomeę Słowacką najwygodniej pamiętać jako panią, co dużo płakała, a Ewy Felińskiej nie pamiętać na wszelki wypadek wcale.
Roger Chartier pyta „Czy książki wywołują rewolucje?”.
Tak, nawet jeśli są to rewolucje odroczone.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
K_W01, K_W05, K_U01, K-U02, K_U05, K_U06, K_K01, K_K02, K_K05, K_K08, K_K09, K_K06, K_K07
Kryteria oceniania
Obecność na zajęciach, aktywny udział w dyskusjach, przygotowanie wprowadzenie do wybranych lektur.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Wybrana literatura:
Teksty źródłowe:
Elisabeth Craven, A Journey through the Crimea to Constantinople in a Series of Letters to His Serene Highness, Margrave of Brandenburg, Anspach and Bareith, London 1789.
Regina Salomea z Rusieckich Pilsztynowa, Proceder podróży i życia mego awantur, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957.
Germaine de Stael, Dziesięć lat wygnania, tłum. Elżbiega Wassongowa, Wstęp Barbara Grochulska, Czytelnik, Warszawa 1973.
Listy Salomei Słowackiej-Bécu do Edwarda Odyńca w: W kręgu bliskich poety. Listy rodziny Słowackiego, oprac. Stanisław Makowski i Zbigniew Sudolski, red. Eugeniusz Sawrymowicz, Warszawa 1960.
Listy Narcyzy Żmichowskiej do rodziny i przyjaciół, t. 1-3, Warszawa-Kraków 1885-1906.
Eliza Orzeszkowa o sobie, „Biesiada Literacka” 1907, nr 2.
Melancholia i poznanie. „Autobiografie” Elizy Orzeszkowej, oprac. i wstęp D. Danek, fot. K. Hejke, Warszawa 2014.
Eliza Orzeszkowa, Autobiografia w listach, „Biblioteka Warszawska” 1910, t. 3.
Eliza Orzeszkowa, O sobie, Warszawa 1974.
Eliza Orzeszkowa, Wspomnienia, „Sfinks” 1911, t. 13, z. 37-39; t. 14, z. 40.
Eliza Orzeszkowa, Zwierzenia, „Kraj” 1891, nr 50 (numer specjalny z 13 XII z okazji 25-lecia twórczości).
Pamiętnik Elizy Orzeszkowej. Z autografu ogłosił L. Méyet, „Kurier Warszawski”
1911, nr 24-25, 27-28, 31-32, 34-35, 38, 39.
Eliza Orzeszkowa, Dnie, oprac. Iwona Wiśniewska, Warszawa 2001.
Opracowania:
Monika Bednarczuk, Femina dives et poeta pauper. Twórcy w kręgu Izabeli Czartoryskiej, Karoliny Sobańskiej i George Sand w: Księgowanie. Literatura, kobiety, pieniądze, red. Inga Iwasiów i Agata Zawiszewska, Szczecin 2014.
Harold Bloom, Zachodni kanon. Książki i szkoła wieków, przeł. Bogdan Baran i Michał Szczubiałka, Warszawa 2019 (zwłaszcza rozdziały „Kanoniczna pamięć u wczesnego Wordswortha i w Perswazjach Jane Austen” oraz „Emily Dickinson: pustki, uniesienia, mrok”).
Grażyna Borkowska, Małgorzata Czermińska, Ursula Philips, Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności, Gdańsk 2000.
Grażyna Borkowska, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996.
Maria Czapska, Ludwika Śniadecka, Czytelnik, Warszawa 1958, s. 76 (I wydanie 1938).
Dominika Dźwinel, O kategorii obcości w „Procederze podróży i życia mego awantur” Reginy Salomei Pilsztynowej, w: Światy oświeconych i romantycznych. Doświadczenia, uczucia, wyobraźnia, red. Bożena Mazurkowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015, s. 133-154.
Galernicy wrażliwości, red. Maria Janion i Stanisław Rosiek, Gdańsk 1981.
Hanna Jurkowska, Pamięć sentymentalna, Warszawa 2014.
Dariusz Kołodziejczyk, Na tropach Salomei Reginy Pilsztynowej: glosa do życiorysu, w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk, Neriton 2014, s. 217-229.
Iwona Maciejewska, Specyfika relacji pamiętnikarskiej „Procederu podróży i życia mojego awantur” Reginy Salomei z Rusieckich Pilsztynowej, w: Pisarki polskie epok dawnych, red. K. Stasiewicz, Olsztyn 1998.
Mira Marcinów, „Historia polskiego szaleństwa”, t. 1: Słońce śród czarnego nieba. Studium melancholii, Gdańsk 2015.
Agnieszka Paja, XIX. Tożsamość czytelniczki, Warszawa 2016.
Roger Chartier, Czy książki wywołują rewolucje? Szkice z historii książki, lektury i kultury piśmiennej, red. naukowa i posłowie Paweł Rodak, Warszawa 2019.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: