- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
„Potworne księgi potworów”. Monstra i osobliwości w literaturze dziecięcej 3001-PKP-OG
Tematem konwersatorium jest przejawianie się w literaturze dziecięcej szeroko pojmowanej potworności.
Tak zwane monstra i osobliwości bardzo często służą autorkom/autorom dzieł tej literatury do zaprezentowana różnych kulturowych konstruktów potworności, związanych z tym, co (nierzadko pozornie) najbardziej przerażające, straszne, niepokojące czy odrażające. Z jednej strony, przyjrzymy się więc "klasycznym" potworom, których przerażający wygląd zazwyczaj idzie w parze ze straszliwym usposobieniem. Z drugiej zaś - postaramy się dojrzeć w niektórych monstrach – czy raczej: "monstrach" – "ludzką" naturę i "oswoić" eksploatowane przez lata motywy, a także poddać namysłowi kwestię odnoszenia określenia "potwór" do istot ludzkich. Podczas całego kursu baczną uwagę będziemy zwracać również na postacie dziecięce, których potworność może ujawniać się w najmniej spodziewanych momentach. Analiza wybranych tekstów polegać będzie na ujawnianiu wspomnianych konstruktów oraz na szukaniu w poszczególnych utworach pewnych zespołów "potwornych" właściwości - cechujących istoty, które tylko czekają na otworzenie szafy i ujawnienie swego prawdziwego, często zaskakującego oblicza.
Zajmiemy się kolejno: potworami baśniowymi, mitycznymi, bestiariuszami, monstrami popkulturowymi, "ludzkimi osobliwościami", strasznymi dziećmi, dziećmi w jakiś sposób "dziwnymi", ludźmi zwanymi przez innych "potworami" czy "bestiami", a także monstrualnymi matkami i potwornymi ojcami. Konwersatorium wieńczyć będzie omówienie powieści dla dorosłych, która poddaje krytyce figurę klasycznego, potwornego antagonisty.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu studentka/student:
W zakresie wiedzy
– zna wybrane koncepcje dotyczące definiowania literatury dziecięcej;
– zna elementy wybranych teorii związanych z obecnością monstrów, osobliwości itd. w kulturowym imaginarium;
– rozpoznaje rozmaite konstrukty dziecka/dzieciństwa oraz potwora/potworności itd. obecne w literaturze dziecięcej;
– dostrzega kulturową wartość tekstów literatury dziecięcej wprowadzających w swój obręb postaci monstrów, osobliwości itd.;
– zna wybrane narzędzia polskiej i zachodniej metodologii badań nad literaturą dziecięcą.
W zakresie umiejętności
– potrafi analizować i interpretować teksty literatury dziecięcej w sposób wykraczający poza ich stereotypowe odczytania;
– rozpoznaje, nazywa i analizuje zjawiska literackie i tendencje obecne w tekstach literatury dziecięcej;
– rozpoznaje, nazywa i analizuje rozmaite rodzaje monstrów, osobliwości itd. oraz potrafi osadzić je w określonych kontekstach kulturowych;
– potrafi analizować i interpretować teksty literatury dziecięcej, w których pojawiają się monstra, osobliwości itd., za pomocą rozmaitych narzędzi teoretycznoliterackich i metodologicznych.
W zakresie kompetencji społecznych
– dostrzega wartość literatury dziecięcej jako zbioru narracji o charakterze emancypacyjnym;
– wykorzystuje wyniesioną z zajęć wiedzę w praktyce dydaktycznej, działalności naukowej i artystycznej itp.;
– jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupie dyskusyjnej;
– ma przekonanie o wadze profesjonalnej wiedzy na temat literatury dziecięcej;
– dostrzega umowność określeń "potwór", "monstrum", "osobliwość" itd. stosowanych w odniesieniu do ludzi.
Kryteria oceniania
– ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność – czytanie lektur jest obowiązkowe!) - 50%;
– kontrola obecności – 50%.
Literatura
1) Wprowadzenie. Dziecko i potwór z szafy:
* wybrane książki obrazkowe.
2) Baśniowe monstra:
* J. i W. Grimm, "Baśnie dla dzieci i dla domu", tłum. E. Pieciul-Karmińska, Poznań 2010 – wybrane baśnie;
* wybrane książki obrazkowe.
3) Metamorfozy Bestii:
* J.-M. Leprince de Beaumont, "Piękna i Bestia", tłum. B. Grzegorzewska „Literatura na świecie” 2000, nr 10-11;
* S. Valentino, "Bestia. Prawdziwa historia księcia", tłum. J. Polkowski, Warszawa 2014.
4) Stworzenia mityczne:
* R. Riordan, "Złodziej pioruna", tłum. A. Fulińska, Kraków 2009 (seria "Percy Jackson i bogowie olimpijscy", t. 1);
* D. Combrzyńska-Nogala, "Bezsenność Jutki", Łódź 2012.
5) Bestiariusze świata czarodziejów:
* J. K. Rowling, seria "Harry Potter" (wybrane tomy), tłum. A. Polkowski, Poznań 2000-2008;
* J. K. Rowling, "Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć", tłum. A. Polkowski, Poznań 2002.
6) Monstruarium popkultury
* M. Szczygielski, "Omega", Warszawa 2009;
* wybrane książki obrazkowe.
7) Potworni opiekunowie:
* N. Gaiman, "Księga Cmentarna", tłum. P. Braiter, Warszawa 2014;
* D. Wieczorek, "Strachopolis", Kraków 2015.
8) Gotycki freak show:
* R. Riggs, "Osobliwy dom pani Peregrine", tłum. M. Hesko-Kołodzińska, Poznań 2012.
9) "Frankenkinder":
* S. Jungqvist, "Więzy krwi", tłum. M. Mikrut, Warszawa 2009 (seria "Mira i potwory", t. 1);
* wybrane książki obrazkowe.
10) Dziwne dzieci:
* J. van Leeuwen, "Ćwir", tłum. J. Jędryas, Warszawa 2015;
* J. Boyne, "Lekkie życie Barnaby’ego Brocketa", tłum. T. Oziewicz, Warszawa 2013.
11) Cud chłopak i ciekawskie spojrzenia:
* R. J. Palacio, "Cud chłopak", tłum. M. Olejniczak-Skarsgard, Warszawa 2014.
12) Osobliwa biografia Konstancji Czirenberg:
* A. Czerwińska-Rydel, "Bałtycka syrena", Warszawa 2014.
13) Monstrualna matka:
* N. Gaiman, "Koralina", tłum. P. Braiter, Warszawa 2003.
14) Potworny ojciec:
* G. Dahle, S. Nyhus, "Zły pan", tłum. P. Urbanik, Gdańsk 2013;
* G. Kuijer, "Książka wszystkich rzeczy", J. Jędryas, Warszawa 2012.
15) Podsumowanie. Przypadek Martina Chatwina:
* L. Grossman, "Czarodzieje", tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Katowice 2010.
Ponadto obowiązuje znajomość m.in. następujących opracowań (lista może ulec modyfikacji i/lub poszerzeniu):
* A. Wieczorkiewicz, "Monstruarium", Gdańsk 2009 – wybrane fragmenty;
* K. Kowalczyk, Antagoniści we współczesnych renarracjach baśni na przykładzie czarownicy z „Jasia i Małgosi” braci Grimmów, „Przegląd Humanistyczny” 2015, nr 3;
* V. Wróblewska, „Od potworów do znaków pustych”. Ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci, Toruń 2014 – wybrane fragmenty;
* G. Lasoń-Kochańska, Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Wzorce płciowe i kobiecy repertuar topiczny, Słupsk 2012 – wybrane fragmenty;
* Ch. Bacchilega, Postmodern Fairy Tales. Gender and Narrative Strategies, Philadelphia 1997 – wybrane fragmenty;
* Theoi Greek Mythology: http://www.theoi.com/, wybrane hasła;
* J. Schollenberger, Literackie ożywienie bestii – intertekstualne wątki bestiariuszy w „Harrym Potterze”, [w:] Harry Potter. Fenomen społeczny – zjawisko literackie – ikona popkultury, red. W. Kostecka, M. Skowera, Warszawa 2014;
* W. Kostecka, (Po)nowoczesne przestrzenie popkultury. Studium przypadku: „Omega” Marcina Szczygielskiego, [w:] Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, red. W. Kostecka, M. Skowera, Warszawa 2016;
* A. Gemra, Od gotycyzmu do horroru. Wilkołak, wampir i Monstrum Frankensteina w wybranych utworach, Wrocław 2008 – wybrane fragmenty;
* L. Urbańczyk, O. Pajączkowski, Między grozą a komizmem. Potwór bohaterem opowieści dla dzieci, [w:] (Przed)szkolne spotkania z lekturą, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, współpr. A. Zok-Smoła, Katowice 2015;
* M. Marcela, Monstruarium nowoczesne, Katowice 2015 – wybrane fragmenty
* Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2002 – wybrane hasła;
* N. Carroll, Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, tłum. i posł. M. Przylipiak, Gdańsk 2004 – wybrane fragmenty;
* K. Slany, „Koralina” Neila Gaimana z perspektywy literatury grozy – próba interpretacji, [w:] O tym, co Alicja odkryła… W kręgu badań nad toposem dzieciństwa i literaturą dla dzieci i młodzieży, red. A. Ungeheuer-Gołąb, M. Chrobak, M. Rogoż, Kraków 2015.
* K. Slany, Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana, Kraków 2016 – wybrane fragmenty;
* K. Olkusz, Współczesność w zwierciadle horroru. O najnowszej polskiej fantastyce grozy, Racibórz 2010 – wybrane fragmenty.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: