Komparatystyka 3001-P1A2KP

W toku zajęć student przyswaja terminologię z zakresu komparatystyki i potrafi się nią posługiwać. Zyskuje umiejętność myślenia w kategoriach komparatystycznych. Uczy się rozróżniać metodologię komparatystyczną od metodologii właściwych innym dziedzinom humanistyki naukowej. Nabywa umiejętności postrzegania, rozumienia i objaśniania zjawisk literatury oraz kultury w kategoriach ich wzajemnych relacji i oddziaływań. Potrafi rozpoznać problematykę komparatystyczną i sformułować ją we własnym dyskursie naukowym. Uzyskaną wiedzę i nabyte umiejętności wykorzystuje w samodzielnym obcowaniu z różnymi formami literatury, sztuki oraz kultury. Poddaje teksty literackie i teksty kultury analizie i interpretacji porównawczej.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
W ramach ćwiczeń student zobowiązany jest do napisania pracy semestralnej lub przystąpienia do kolokwium (formę i zakres wymaganej aktywności wyznacza prowadzący zajęcia). Stopień przyswojenia materiału przedmiotowego sprawdzany jest podczas obowiązkowego egzaminu. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

Nakład pracy studenta:
- uczestnictwo w ćwiczeniach - 60 godzin (2 ECTS)
- przygotowanie do ćwiczeń i do egzaminu - 150 godzin (5 ECTS)
- przygotowanie pracy rocznej - 30 godzin (1 ECTS)

Wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji:

1. Jeśli student chce (na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
2. Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.
3. Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej.

Poniżej podano podstawowe bloki zagadnień podejmowanych w ramach realizacji przedmiotu. Do każdego bloku przypisane zostały lektury, spośród których wyboru pozycji obowiązkowych dokonują egzaminatorzy prowadzący zajęcia ćwiczeniowe. Wykazy tych lektur znajdują się w sylabusach grup ćwiczeniowych. Wskazanie przez prowadzącego ćwiczenia konkretnych lektur wiąże się też z uszczegółowieniem zakresu tematycznego do egzaminu. Omówienie zagadnień podanych w blokach odnaleźć też można w:
Bilczewski T. (red.), Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, Kraków 2010.
Bukowski P., Heydel M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków 2009.
Dąbrowski M.(red.), Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki, Warszawa 2011.
Janaszek-Ivaničková H. (red.), Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, Warszawa 1997.
Kasperski E., Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.
Kasperski E., Szczęsna E. (red.), Komparatystyka dzisiaj. t.2: Interpretacje, Warszawa 2011.
Nowicka-Jeżowa A. (red.), Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie, Radziejowice 6-8 lutego 1997, Izabelin 1998.
Płaszczewska O., Przestrzenie komparatystyki – italianizm, Kraków 2010.
Szczęsna E., Kasperski E.(red.), Komparatystyka dzisiaj. t.1: Problemy teoretyczne, Warszawa 2010.
Szczęsna E., Kubiński P., Leszczyński M., Między dyskursami, sztukami, mediami. Komparatystyka jutra, Kraków 2017.
„Tekstualia” 2012/4 (tytuł numeru: Komparatystyka - upadek czy wzlot?).
„Tekstualia” 2018/3 (tytuł numeru: Porównanie i metoda)
Bloki zagadnień
I. Teoria, metodologia, historia oraz zakres badań komparatystycznych: komparatystyka literacka, kulturowa, dyskursów, sztuk, mediów,
Bassnett S., Literatura porównawcza w XXI wieku, „Teksty Drugie” 2009, nr.6.
Bilczewski T., „Ciekły metal”: O filologii i początkach dyscypliny, [w:] idem, Porównanie i przekład. Komparatystyka między tablicą anatoma a laboratorium cyfrowym, Kraków 2016.
Dąbrowski M., Komparatystyka dyskursu. Dyskurs komparatystyki, Warszawa 2009, s. 7–41.
Griffiths D., Metoda porównawcza a historia współczesnych nauk humanistycznych, przełożyły: Dominika Dzikowicz i Agata Ludkiewicz, „Tekstualia” 2018, nr 3 (54).
Kasperski E., O teorii komparatystyki, w: Literatura. Teoria. Metodologia, red. D. Ulicka, Warszawa 1998.
Kasperski E., U podstaw komparatystyki, [w:] Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki, pod red. M. Dąbrowskiego, Warszawa 2011.
Markiewicz H., Zakres i podział literaturoznawstwa porównawczego, w: tegoż, Zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Warszawa 1976, s. 410-421.
Skwara M., Stara i nowa komparatystyka literacka, [w:] Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki, pod red. M. Dąbrowskiego, Warszawa 2011.

II. Interpretacja porównawcza, tertium comparationis

Kasperski E., Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010 (rozdz.: O teorii interpretacji, W stronę komparatystyki interpretacji, Siedem rodzajów interpretacji).
Kasperski E., Współczesny neo-transcendentalizm [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. 2, red. E. Kasperski, E. Szczęsna, Warszawa 2011.
Szczęsna E., Ontologia i epistemologia porównania, w: Komparatystyka dzisiaj. t.1: Problemy teoretyczne, red. E.Szczęsna, E.Kasperski, Warszawa 2010.
Szczęsna E., Retoryczność porównania, w: Litteraria Copernicana 2015/2 (16), s.27-42.

III. Poetyka i semiotyka porównawcza: porównanie, ekfraza, narracja transmedialna, figury transmedialne
Barthes R., Retoryka obrazu, w: Ut pictura poesis, red. S. Wysłouch, M. Skwara, Gdańsk 2006.
Gogler P., Kłopoty z ekfrazą, „Przestrzenie Teorii” 2004, nr 3–42 (lub w: Ruchome granice literatury. W kręgu teorii kulturowej, red. S. Wysłouch, B. Przymuszała, Warszawa 2009).
Kaczmarczyk K., Narratologia trasmedialna. Założenia, cele wyzwania [w:] „Tekstualia” 2015, nr 4 (43).
Poprzęcka M., Kicz – zła sztuka naszego czasu, w: tejże, O złej sztuce, Warszawa 1998.
Rusinek M., Retoryka obrazu, Gdańsk 2012 (rozdział: Porządek i chaos. Retoryka patrzenia).
Sontag S., Notatki o kampie, „Literatura na Świecie” 1979, nr 9.
Stanisławek J., Ekfraza w tekstach użytkowych na przykładzie ofert turystycznych, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 2013.
Szczęsna E. Praktyki monomedialne. W stronę narracji polisemiotycznych i interaktywnych, w tejże: Poetyka mediów, Warszawa 2007, 133-147.
Szczęsna E., Cyfrowa semiopoetyka, Warszawa 2017 (fragmenty).
Szczęsna E., Komparatystyka mediów, w: Komparatystyka dla humanistów. Podręcznik akademicki, red. M. Dąbrowski, Warszawa 2011.
Tenczyńska A., Obecność i obcość muzyki. Pytania literaturoznawstwa o relacje między sztukami, w: Inny i obcy w kulturze, cz. 3: Obcy – obecny. Literatura, sztuka i kultura wobec inności, red. P. Cieliczko, P. Kuciński, Warszawa 2008.
Witosz B., Ekfraza w tekście użytkowym – w perspektywie genologicznej i dyskursywnej, „Teksty Drugie” 2009, nr 1–2.

IV. Dialogowość, Interakcje, obecności: interliterackość, intertekstualność, interdyskursywność, intersemiotyczność, intermedialność, interkulturowość; palimpsestowość
Balbus S., Interdyscyplinarność – Intersemiotyczność – Komparatystyka, w: Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź, Kraków 2004.
Chmielecki K., Estetyka intermedialności, Kraków 2008 (wybór).
Genette G., Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, tłum. A. Milecki, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, pod red. H. Markiewicza, t. 4, cz. 2, Kraków 1992.
Hejmej A., Interkulturowość – literatura – komparatystyka, „Teksty Drugie” 2009, nr 6.
Hendrykowski M., Adaptacja jako przekład intersemiotyczny, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 2 (20).
Kasperski E., Dialog i dialogizm. Idee, formy, tradycje, Warszawa 1994.
Kasperski E., Komparatystyka literacka a dialog [w:] idem, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.
Kasperski E., Związki literackie, intertekstualność i literatura powszechna, [w:] idem, Teoria literatury w sytuacji ponowoczesności, Warszawa 1996.
Kuziak M., Palimpsesty komparatystyki, w: Komparatystyka dzisiaj. t.1: Problemy teoretyczne, red. E. Szczęsna, E. Kasperski, Warszawa 2010.
Sławiński J., Wypowiedź literacka a wypowiedź filozoficzna: trzy kwestie i jedna ponadto w tegoż: Prace wybrane, t. IV, Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000.
Wysłouch S., Od słowa do ornamentu. Semiotyczne problemy poezji konkretnej, w: tejże, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001.
Wysłouch S., Zacznijmy od fundamentów: jeden czy dwa systemy prymarne?, w: tejże, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001.
Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994, s. 157–176.

V. Oddziaływania i wpływy: kontekst, kontekstualność

Bartmiński J., Kontekst założony, historyczny czy kreowany [w:] Polska genologia lingwistyczna, pod red. D. Ostaszewskej, R. Cudaka, Warszawa 2008.
Czapliński P., Kanon [w:] tegoż, Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, Warszawa 2009.
Foucault M., Porządek dyskursu, Gdańsk 2002.
Głowiński M., Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983.
Kasperski E., Związki literackie, intertekstualność i literatura powszechna [w:] E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Królestwo różnorodności. Teoria i literatura w sytuacji ponowoczesności, Warszawa 1996.
Nalewajk Ż., Problematyka kontekstów i metod badań w komparatystyce, [w:] eadem, Leśmian międzynarodowy – relacje kontekstowe. Studia komparatystyczne, Kraków 2015 (lub w: Tekstualia 2012/4).

VI. Przekład: literacki, semiotyczny; translatologia, recepcja, adaptacja

Balcerzan E., Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatologii i komparatystyki, Poznań 2010.
Barańczak S., Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, [w:] idem, Ocalone w tłumaczeniu, wyd. III, poprawione i znacznie rozszerzone, Wydawnictwo a5, Kraków 2007, s. 13-62.
Bilczewski T., Porównanie i przekład. Komparatystyka między tablicą anatoma a laboratorium cyfrowym, Kraków 2016, do wyboru rozdz. Imagi-natio: Komparatystyka, przekład, wspólnota, Wygnanie i nowe narodziny: komparatystyka, egzystencja, dyslokacja, Anatomia przekładu: ekonomia, polityka, przekład.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2004, Komparatystyka literacka wobec translatologii. Przegląd stanowisk badawczych, „Przestrzenie Teorii”, nr 3/4.
Hendrykowski M., Adaptacja jako przekład intersemiotyczny, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 20.
Hopfinger M., Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1974 (fragmenty).
Lewicki R., Obcość w przekładzie a obcość w literaturze, w: Polska myśl przekładoznawcza. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2013.
Skwara M., Translatologia a komparatystyka : serie przekładowe jako problem komparatystyczny, "Rocznik Komparatystyczny" 2010, nr 1.
Sławek T., Kalibanizm. Filozoficzne dylematy tłumaczenia, w: Polska myśl przekładoznawcza. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2013.

VII. Rama, granica, pogranicze (językowe, kulturowe, inne)

Biały E., Narracja a rama modalna dzieła filmowego; uwagi analityczne [w:] Z zagadnień stylu i kompozycji w filmie współczesnym, pod red. Marka Hendrykowskiego, Poznań 1982, s. 7-16.
Kasperski E., Kategoria pogranicza. Trzy aspekty, [w:] idem, Kategorie komparatystyki, Warszawa 2010.
Uspienski B., Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki, [w:] tenże, Poetyka kompozycji, Katowice 1997.
Ziemba K., Projekt komparatystyki wewnętrznej, „Teksty Drugie” 2005/1-2.

VIII. Podobieństwo, analogia; różnica; kontrast

Campbell J., Bohater o tysiącu twarzy, Kraków 2013 (fragmenty).
Czapliński P., Literatura światowa i jej figury [w:] „Teksty Drugie” 2014, nr 4.
Komparatystyka wobec „gramatyki podobieństwa i różnicy” (wybór), w: Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki, antologia pod red. T. Bilczewskiego, Kraków 2010.

IX. Uniwersum, ogólne, powszechne; osobne, lokalne; swojskość, inność
Bakuła, Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki), „Teksty Drugie” 2006, nr 6.
Dąbrowski M., Komparatystyka kulturowa, w: Komparatystyka dla humanistów, redakcja naukowa M. Dąbrowski, Warszawa 2011.
Said E., Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, Warszawa 1991 (Wstęp, rozdział I).

X. Perspektywa

Bartmiński J., “Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata” [w:] Bartmiński, Językowy obraz świata, Lublin 1999.
Birkholc R., Podwójna perspektywa. Subiektywizacja zapośredniczona w filmie, [w:] „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2018, nr 4 (323), s. 68-77.
Pietrkiewicz J., Literatura polska w perspektywie europejskiej, w tegoż: Literatura polska w perspektywie europejskiej, Warszawa 1986.
Punkt widzenia w języku i w kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, R. Nycza, Lublin 2004.
Punkt widzenia w języku, literaturze i kulturze, pod red. E. Muskat-Tabakowskiej, G. Borowskiego, A. Cierpich , K, Wąsali, Lublin 2015.
Punkt widzenia w tekście i w dyskursie, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, R. Nycza, Lublin 2004.

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Filologia polska, stacjonarne, pierwszego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3001-P1A2KP w USOSweb