Poetyka z elementami teorii literatury 3001-13A1PTL

Student
- rozróżnia rodzaj literacki, gatunek literacki, odmianę gatunku literackiego
- zna gatunki literackie i ich odmiany występujące w literaturze polskiej, umie rozpoznać je w danym dziele, zna najczęściej realizowane sposoby łączenia struktury kilku gatunków literackich w utworze;
- umie opisać strukturę kompozycyjną dzieła w zależności od dominanty, rozpoznaje różne typy kompozycji;
- posługuje się sprawnie terminologią opisującą organizację brzmieniową wypowiedzi literackiej, tropów, chwytów intertekstualnych i metatekstowych;
- zna i rozróżnia występujące w literaturze polskiej systemy wiersza numerycznego w przekroju historycznym i poprawnie stosuje do nich terminologię opisową;
- zna występujące w literaturze polskiej odmiany wiersza wolnego, potrafi scharakteryzować ich strukturę w świetle konkurencyjnych propozycji teoretycznych;
- zna występujące w literaturze polskiej odmiany wiersza średniowiecznego;
- potrafi poprawnie scharakteryzować strukturę składniowo-wersyfikacyjną wiersza;
- potrafi przedstawić teorię metafory, ironii, symbolu, alegorii, parodii, groteski z uwzględnieniem perspektywy historycznej;
- opanował teorię stratyfikacji instancji nadawczych, potrafi wyodrębnić elementy dzieła, przynależne do wypowiedzi podmiotu czynności twórczych, narratora, bohatera;
- umie scharakteryzować strukturę świata przedstawionego w aspekcie czasoprzestrzennym oraz w aspekcie konstrukcji postaci;
- identyfikuje techniki narracyjne, prawidłowo posługuje się pojęciami narratologicznymi (narracja personalna, strumień świadomości i inne);
- zna i dostrzega konwencjonalne schematy fabularne, konstrukcji postaci, umie połączyć je z właściwymi gatunkami literackimi;
- zna, rozróżnia i rozpoznaje różne formy dialogu i dialogowości w literaturze;
- zna i rozpoznaje formy podawcze w dramacie; potrafi wyróżnić i opisać metatekstową warstwę dzieła dramatycznego;
- potrafi czytać ze zrozumieniem tekst naukowy dotyczący poetyki, korzystać ze słowników teoretycznoliterackich, umie porównać ze sobą konkurencyjne ujęcia teoretyczne;
- umie zgromadzić i wykorzystać prace badawcze z zakresu poetyki potrzebne do analizy dzieła literackiego.

Zaliczenie ćwiczeń
Każdy semestr przedmiotu „poetyka z elementami teorii literatury kończy się zaliczeniem na ocenę. Tryb zaliczenia semestru zimowego (kolokwium, test sprawdzający wiadomości, praca pisemna) zależy od prowadzącego zajęcia. Warunkiem zaliczenia roku jest przedłożenie pracy pisemnej. Oba zaliczenia są warunkiem przystąpienia do egzaminu. Zakres egzaminu jest wyznaczony przez program przedmiotu.
Warunkiem zaliczenia pracy rocznej jest: jej stosowny do wiedzy akademickiej poziom analityczny; samodzielność; poprawne skonstruowanie bibliografii i przypisów. Z obowiązującymi kryteriami akceptowalnej pracy student zapoznaje się podczas ćwiczeń z poetyki i zajęć wprowadzających do nauki o literaturze.

Egzamin
Po uzyskaniu obu zaliczeń student zdaje egzamin, którego zakres wyznacza program przedmiotu „ poetyki z elementami teorii literatury”;

Osobami, które mogą przeprowadzać egzamin, są tylko uprawnieni pracownicy Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich z tytułem doktora, doktora habilitowanego lub profesora.

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie 60 godz. ćwiczeń z poetyki z elementami teorii literatury prowadzonych w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich.

Egzamin obejmuje część teoretyczną i analityczną.
W części teoretycznej egzaminu student losuje jeden z zestawów pytań. Zestawy pytań są jawne i zostały zamieszczone w ramach opisu przedmiotu w niniejszym sylabusie.

W części analitycznej egzaminu student przeprowadza analizę 2 wybranych przez siebie tekstów literackich (lub ich fragmentów) różnego typu (wierszowanego, narracyjnego, dramatycznego). Student może być dodatkowo poproszony o analizę tekstu wybranego przez egzaminatora.

Literatura

I Podręczniki zalecane
- Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa1972 (i wyd. nast.)
- Ewa Miodońska-Brookes, Adam Kulawik, Marian Tatara, Zarys poetyki, Warszawa1980 (i wyd. nast.)
- Dorota Korwin Piotrowska, Poetyka: przewodnik po świecie tekstów, Universitas, Kraków 2011

II Podręczniki uzupełniające
- Bożena Chrząstowska, Seweryna Wysłouch, Poetyka stosowana, Warszawa 2000
- Maria Dłuska, Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej, Warszawa 1978, t. 1-2
- Adam Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Warszawa 1990 (i wyd. nast.)
- Heinrich Lausberg, Retoryka, przeł., oprac. i wstępem poprzedził A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002
- Henryk Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984 (i wyd. nast.)
- Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna: zagadnienia języka, Wrocław 1979 (i wyd nast.)
- Lucylla Pszczołowska, Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997 (i wyd. nast.)
- Jerzy Ziomek, Retoryka opisowa, Wrocław 1990 (i wyd. nast.)

III Słowniki i encyklopedie
- Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2000 (i wyd. nast.)
- Poetyka. Zarys encyklopedyczny (tomy: Sylabizm, Sylabotonizm, Tonizm, Strofika, Rytmika, Instrumentacja dźwiękowa, Rym), red. M.R. Mayenowa (następnie L. Pszczołowska), Wrocław 1957–1979
- Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2002 (i wyd. nast.)
- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2002 (i wyd. nast.)
- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, et al., Wrocław 1993 (i wyd. nast.)
- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska et al., Wrocław 2002 (i wyd. nast.)
- Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, S. Tynecka-Makowska, Kraków 2006 (i wyd. nast.)

IV Antologie
- Poetyka, wyb. D. Ulicka, Warszawa 1999, t. 1
- Poetyka, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2000, t. 2
- Poetyka (Genologia. Interpretacje), wyb. D. Ulicka, Warszawa 1997, t. 3
- Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa 2007
- Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop i J. Sławiński, Kraków 1971 (i wyd. nast.)
- Nowela, opowiadanie, gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Warszawa 1979

V Lektury do poszczególnych zagadnień
Artykuły i rozprawy podzielone są na obowiązkowe i uzupełniające. Lektury obowiązkowe należy traktować jako konieczne dopełnienie wiedzy zawartej w podręcznikach, lektury uzupełniające – jako jej pożądane rozszerzenie i unowocześnienie. Materiał ten obowiązuje do egzaminu na wszystkich trybach studiów.

1. Wiersz

Obowiązkowe
- Lucylla Pszczołowska, Druga połowa XX wieku [w:] tejże, Wiersz polski. op. cit.
- Maria Dłuska, Wiersz, [w:] tejże, Studia i rozprawy, Kraków 1970, t. 1; przedruk [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, Wrocław 1967; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 1
- Maria Dłuska, Klauzula, [w:] tejże, Próba teorii wiersza polskiego, Kraków 1980; przedruk [w:] tejże, Prace wybrane, red. S. Balbus, Kraków 2001, tom 2

Uzupełniające
- Zdzisława Kopczyńska, Lucylla Pszczołowska, Znaczenie i wartość form wierszowych w kontekście literatur epoki, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 3
- Lucylla Pszczołowska, Forma wierszowa a utwór liryczny, [w:] Problemy teorii literatury, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987, seria 2
- Stefan Sawicki, Wokół opozycji: wiersz – proza, [w:] tegoż, Poetyka. Interpretacja. Sacrum, Warszawa 1981; przedruk [w:] Problemy teorii literatury, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987, seria 2

2. Styl

Obowiązkowe
- Michaił Bachtin, Słowo w powieści, przeł. Zygmunt Saloni, [w:] Rosyjska szkoła stylistyki, wyb., oprac. M.R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970
- Michaił Bachtin, Słowo w dziele Dostojewskiego, [w:] tegoż, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa 1970; przedruk [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit., s. 108-130
- Stanisław Balbus, Historycznoliteracka aktywność stylizacji, [w:] tegoż, Między stylami, Kraków 1993
- Teresa Dobrzyńska, Granice metafory, [w:] Metafora, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1984
- Teresa Dobrzyńska, Interpretacja wypowiedzi metaforycznych, [w:] tejże, Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze, Warszawa 1994
- Ryszard Nycz, Parodia, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, op. cit.
- Lew Wygotski, „Lekki oddech”, przeł. M. Zagórska [oraz] Iwan Bunin, Lekki oddech, przeł. W. Rogowicz, [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit.
- Jerzy Ziomek, Tropy, [w:] tegoż, Retoryka opisowa, op. cit.

Uzupełniające
- Włodzimierz Bolecki, Od potworów do znaków pustych. Z dziejów groteski: Młoda Polska i Dwudziestolecie Międzywojenne, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 1; przedruk [w:] tegoż, Pre-teksty i teksty, Warszawa 1998
- Heinrich Lausberg, Tropy, przeł. S. Stabryła, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 3
- Henryk Markiewicz, Kariera pastiszu, [w:] Poetyka – polityka – retoryka, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2006
- D.S. Muecke, Ironia: podstawowe klasyfikacje, przeł. G. Cendrowska, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk [w:] Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002
[albo/oraz] Agata D Stankowska, Ironia, [w:] tejże, Poezji nie pisze się bezkarnie. Z teorii i historii tropu poetyckiego, Poznań 2007
- Maria Podraza-Kwiatkowska, Pojęcie symbolu w okresie Młodej Polski, [w:] Studia z teorii i historii poezji, red. M. Głowiński, Wrocław 1970, seria 2
- Paul Ricoeur, Symbol daje do myślenia, przeł. S. Cichowicz, [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka, wyb., oprac. S. Cichowicz, Warszawa 1985
[albo/oraz] Paul Ricoeur, Metafora i symbol, przeł. K. Rosner, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, wyb. K. Rosner, Warszawa 1989
- Gayatri Spivak, Alegoria i dzieje poezji, przeł. M. Dramińska-Joczowa, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 4; przedruk [w:] Alegoria, red. J. Abramowska, Gdańsk 2003

3. Fabuła, narracja, kompozycja

Obowiązkowe
- Kazimierz Bartoszyński, Konstrukcja czasu w literaturze polskiej XX wieku (szkic syntezy), [w:] tegoż, Powieść s świecie literackości: szkice, Warszawa 1991
- Michał Głowiński, Przekształcenia powieści realistycznej: pozycja narratora, [w:] tegoż, Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej, Kraków 1997
- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w komunikacji literackiej, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), Wrocław 1985 (i wyd. nast.)
- Władimir Propp, Morfologia bajki, przeł. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4; [lub] Włodzimierz Propp, Morfologia bajki, przeł. W. Wojdyga-Zagórska, Warszawa 1976
- Franz Stanzel, Typowe formy powieści, przeł. R. Handke, [w:] Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym, red. R. Handke, Kraków 1980

Uzupełniające
- Michał Bachtin, Formy czasu i czasoprzestrzeni w powieści [w:] tegoż, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa 1982, s. 278-310 (wstęp i rozdział 1)
- Stanisław Eile, Strategia narracyjna z perspektywy postaci powieściowych, [w:] tegoż, Światopogląd powieści, Wrocław 1973; przedruk [w:] Poetyka, wyb. D. Ulicka, t. 2, op. cit.
- Robert Humphrey, Strumień świadomości – techniki, przeł. T. Amsterdamski, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 4; przedruk [w:] Studia z teorii literatury, red. H. Markiewicz, seria 1, Wrocław 1977
- Henryk Markiewicz, Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych [oraz] Postać literacka, [w:] tegoż, Wymiary dzieła literackiego, op. cit.
- Aleksandra Okopień-Sławińska, Semantyka „ja” literackiego („Ja” tekstowe wobec „ja” twórcy), [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), Wrocław 1985 (i wyd. nast.)
- Lew Wygotski, Tragedia o Hamlecie, księciu duńskim, [w:] tegoż, Psychologia sztuki, przeł. M. Zagórska, Kraków 1980
- Jerzy Ziomek, Powinowactwa przez fabułę, [w:] tegoż, Powinowactwa literatury, Warszawa 1980
- Michał Głowiński, O powieści w pierwszej osobie [w:] tegoż, Prace wybrane, t. 2, Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997
- Bogumiła Kaniewska, Współczesne stylizacje formalne [w:] tejże, Świat w granicach „ja”: o narracji pierwszoosobowej, Poznań 1997 (s. 55-93)
- Janusz Sławiński, Semantyka wypowiedzi narracyjnej [w:] tegoż, Dzieło -€“ język -€“ tradycja, Kraków 1998

4. Dramat

Obowiązkowe
- Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983, 1989 (BN II 209); [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa 1988
- Roman Ingarden, O funkcjach mowy w widowisku teatralnym, [w:] tegoż, O dziele literackim, przeł. M. Turowicz, Warszawa 1988; przedruk [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988 (i wyd. nast.)
- Dobrochna Ratajczakowa, Teatrologia i dramatologia, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1
- Krystyna Ruta-Rutkowska, Dramatyczne gry w podmiot, „Teksty Drugie” 1999, nr 1-2

Uzupełniające
- Edward Kasperski, Tekst widowiskowy (Z problemów poetyki dramatu), [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988 (i wyd. nast.); przedruk [w:] Poetyka (Genologia. Interpretacje), wyb. D. Ulicka, Warszawa 1997, t. 3
- Henryk Markiewicz, Dramat a teatr w polskich dyskusjach teoretycznych, [w:] tegoż, Prace wybrane. Z dziejów polskiej wiedzy o literaturze, Kraków 1998 t. 6; przedruk [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1 (i wyd. nast.)
- Maria Renata Mayenowa, Organizacja wypowiedzi w tekście dramatycznym, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 2003, t. 1 (i wyd. nast.)
- Stefania Skwarczyńska, O rozwoju tworzywa słownego i jego form podawczych w dramacie, [w:] tejże, Studia i szkice literackie, Warszawa 1953

5. Genologia

Obowiązkowe
- Stanisław Balbus, Zagłada gatunków, [w:] Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000
- Kazimierz Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tegoż, Teoria i interpretacja, Warszawa 1985
- Michał Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983

Uzupełniające
- Michaił Bachtin, Z prehistorii słowa powieściowego, [w:] tegoż, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa 1982
- Teresa Michałowska, Rodzaje czy rodzaj? Problemy taksonomii literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk [w:] Polska genologia literacka, red. R. Cudak, D. Ostaszewska, Warszawa 2007
- Witold Sadowski, Geneza litanii w aspekcie formalno-kompozycyjnym, [w:] tegoż, Litania i poezja na materiale literatury polskiej od XI do XXI wieku, Warszawa 2011
- Roma Sendyka, W stronę kulturowej teorii gatunku, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006
- Bożena Witosz, Gatunek – sporny (?) problem współczesnej refleksji tekstologicznej, „Teksty Drugie” 2001, nr 5; przedruk [w:] Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2002



© 2009, 2013 Program przedmiotu poetyka z elementami teorii literatury na kierunku filologia polska na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego stanowi własność intelektualną pracowników Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich w rozumieniu prawa autorskiego.

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Filologia polska, niestacjonarne (zaoczne), pierwszego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3001-13A1PTL w USOSweb