Elementy teorii literatury 3001-11A3TL

Wykład odwołuje się do obowiązującej polonistów podstawowej wiedzy z poetyki Jego celem jest problematyzacja tej wiedzy przez próbę odpowiedzi na dwa główne pytania:
1. Na gruncie jakich założeń filozoficznych i w jakich okolicznościach historycznych ukształtował się ten zasób?
2. Jakie problemy z zakresu ontologii, epistemologii, estetyki, etyki i innych dziedzin starano się rozwiązać, wznosząc gmach poetyki teoretycznej i historycznej, jakich problemów nie udało się rozwiązać i jakie nadal czekają na rozwiązanie?

Na przykładzie zjawisk opisywanych przez dwa działy poetyki: wersologię i genologię studenci zostaną zapoznani z elementarzem zagadnień teoretycznoliterackich, takich jak: arbitralność, autoteliczność, zaumnyj jazyk, udziwnienie, poetyckość, materialność języka, ikoniczność, reprezentacja, prawda, cudze słowo, różnojęzyczność, dialogiczność, intertekstualność, dziejowość, genetyzm, historyzm, tradycja literacka, diachronia, synchronia, system, chwyt, funkcja poetycka i inne.

Cykl wykładów zostanie podporządkowany sześciu hasłom wywoławczym, na które złożą się pojęcia, skrótowe nazwy idei i problemów kontekstowych, które wyznaczały przez wieki główne kierunki myśli na temat form wiersza i gatunków literackich, przesądzając o dzisiejszym statusie wersologii i genologii. Hasłami tymi będą: „głos”, „poezja absolutna”, „historia”, „naturalizm”, „język poetycki”, „życie społeczne”.

Rezygnacja z tradycyjnych metod prezentowania materiału według szkół teorii literatury lub dziedzin poetyki, w połączeniu z szeroką perspektywą historyczną, prowadzić będzie do rozważenia:
- czy dyscyplina poetyki w jej dzisiejszym stadium, z jej działami, kategoriami, terminologią, narzędziami, we właściwy sposób stosuje się do literatury;
- w jakich kierunkach podejmowane są próby reformy poetyki i jaki obraz literatury pozwalają zobaczyć.

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Wykład przeznaczony jest dla studentów, którzy zdali egzamin z poetyki z elementami teorii literatury i analizy dzieła literackiego w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich. Pozostali studenci mogą uczestniczyć w wykładzie w charakterze wolnych słuchaczy. Wykład odwoływać się będzie do wiedzy studentów z poetyki, historii filozofii oraz historii literatury europejskiej. Odświeżenie informacji z tych przedmiotów, zwłaszcza z poetyki, stanowi warunek właściwego przyswojenia materiału wykładowego.

Efekty kształcenia

Student, który zaliczy wykład:
- zna podstawowe pojęcia z teorii literatury, potrafi łączyć je z właściwą szkołą badawczą, wie, w jaki sposób stosowane są one do tekstu literackiego i nieliterackiego;
- umie dokonać opisu wybranych zjawisk z zakresu poetyki z perspektywy różnych szkół badawczych, porównać ze sobą te stanowiska, wykazać ich możliwości i ograniczenia w analizie tekstu literackiego i nieliterackiego;
- orientuje się w ogólnym stanie badań teoretycznoliterackich; potrafi wskazać zagadnienia poetyki wymagające dalszych badań; wie, do jakich pozycji naukowych należałoby sięgnąć w trakcie ich realizacji.

Kryteria oceniania

Wykład zaliczany jest na podstawie wyniku pisemnego testu. Pytania składające się na test dotyczyć będą tylko wiedzy wyniesionej z wykładu.

Literatura

Przedmiotem zaliczenia będą wyłącznie wiadomości prezentowane na wykładzie. Niżej wymieniona literatura ma charakter pomocniczy:

Podręczniki
1. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006 lub nast.
2. Literatura ― teoria ― metodologia, red. Danuta Ulicka, Warszawa 2006 lub nast.
3. Henryk Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984 lub nast.
4. Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1995 lub nast.
5. Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Warszawa 1984.

Antologie
1. Polska genologia literacka, red. Danuta Ostaszewska, Romuald Cudak, Warszawa 2007.
2. Rosyjska szkoła stylistyki, red. Maria Renata Mayenowa, Zygmunt Saloni, Warszawa 1970.
2. Teoretycznoliterackie tematy i problemy, red. Danuta Ulicka, Warszawa 2003 lub nast.
3. Teoria badań literackich za granicą, red. Stefania Skwarczyńska, Kraków 1965-86 (tom I, cz. 1-2; tom II, cz. 1-4).
4. Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Kraków 2006 lub nast.
5. Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. Henryk Markiewicz, Kraków 1970-96 (tom I; tom II; tom III; tom IV, cz. 1-2).

Wybory prac
1. Franciszek Siedlecki, Pisma, Warszawa 1989.
2. Stefania Skwarczyńska, Wstęp do nauki o literaturze, Warszawa 1954-55, tom 2-3.
3. Maria Dłuska, Prace wybrane, Kraków 2001, tom 1-3.
4. Maria Dłuska, Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej, Warszawa 1978, tom 1-2.

Ponadto planowane jest uwzględnienie między innymi następujących autorów: Platon, Arystoteles, Horacy, Kwintylian, Diomedes, J. J. Scaliger, M. K. Sarbiewski, G. Vico, Ch. Batteux, J. G. Hamann, J. G. Herder, G. W. F. Hegel, Novalis, F. Schlegel, A. W. Schlegel, L. Tieck, F. W. J. Schelling, A. Schopenhauer, C. K. Norwid, F. Brunetière, J. Łoś, S. J. Karcewski, G. Lukács, B. M. Ejchenbaum, B. W. Tomaszewski, W. M. Żyrmunski, W. B. Szołowski, J. N. Tynianow, W. J. Propp, R. Jakobson, T. Peiper, M. M. Bachtin, K. Hamburger, M. Dłuska, M. R. Mayenowa, J. Gonda, N. Frye, J. Mukařovský, H. R. Jauss, Cz. Zgorzelski, I. Opacki, L. Pszczołowska, G. Genette, J. Derrida, J. Kristeva, M. L. Kasparow, M. Głowiński, J. Sławiński, S. Balbus, E. Balcerzan, S. Gajda, A. Kulawik, B. Witosz.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Filologia polska, stacjonarne, pierwszego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3001-11A3TL w USOSweb