Człowiek i zwierzę w Nowym Świecie. Archeozoologia Ameryk i Oceanii 2800-PB-CZ
Tematyka zajęć obejmuje różnorodne zagadnienia z
dziedziny archeozoologii ograniczone geograficznie
do obszaru Ameryki Północnej i Południowej oraz
wysp Pacyfiku. Każdy z tych rejonów posiada swoją
unikatową charakterystykę i wyraźnie odróżnia się
od Starego Świata, jeśli chodzi o specyfikę badań
nad rolą zwierząt w dawnych kulturach.
Zajęcia obejmować będą kilka bloków
tematycznych, uporządkowanych zarówno według
kryterium geograficznego, jak i dokładnej
problematyki:
- Łowiectwo w kulturach paleoindiańskich. Na co
polowali pierwsi mieszkańcy obu Ameryk? W jakim
środowisku funkcjonowali? Znaczenie
plejstoceńskiej megafauny dla ówczesnych
społeczności, możliwy wpływ człowieka na jej
zniknięcie.
- Dieta i wykorzystanie materiałów pochodzenia
2
zwierzęcego w dawnych społecznościach Ameryki
Północnej: od Inuitów po ludy amerykańskiego
Południowego Zachodu.
- Użytkowanie zwierząt w kulturach Mezoameryki
(pies w Mezoameryce, udomowienie indyka, udział
różnych grup zwierząt w ówczesnej diecie, religijne i
symboliczne znaczenie zwierząt, ofiary zwierzęce w
Mezoameryce).
- Rola ssaków wielbłądowatych w gospodarce
obszaru andyjskiego. Łowcy-zbieracze
wyspecjalizowani w polowaniu na wielbłądowate.
Mechanizmy udomowienia i datowanie tego
procesu. Pasterstwo andyjskie. Wielbłądowate jako
podstawa funkcjonowania wielu kultur
archeologicznych. Karawany jako ważny element
rozwoju gospodarczego i kulturowego na terenie
Andów. Inne gatunki udomowione: świnka morska,
pies etc. Różnorodne wykorzystanie materiałów
odzwierzęcych.
- Zwierzęta w religii i obrzędowości kultur
przedhiszpańskich Andów. Symbolika zwierzęca.
Ofiary ze zwierząt, pochówki zwierzęce i zwierzęco-
ludzkie na przestrzeni wieków. Rytualna
konsumpcja oraz wyzwania związane z interpretacją
tego rodzaju znalezisk.
- Znaczenie zasobów morskich (ryby, mięczaki,
skorupiaki, ssaki morskie) w diecie i gospodarce
kultur Ameryki Południowej: od rybaków
peruwiańskiego wybrzeża po brazylijskie śmietniska
muszlowe.
- Zasiedlenie Australii oraz kolonizacja Polinezji z
perspektywy archeozoologii. Wpływ człowieka na
unikatową faunę wysp Pacyfiku. Pojawienie się
introdukowanych gatunków a zanikanie rodzimych
ekosystemów wysp. Znaczenie hodowli,
rybołówstwa i łowiectwa w społecznościach
wyspiarzy.
- Towarzysze człowieka: zwierzęta jako wskaźniki
migracji. Co archeologiczna obecność takich
gatunków jak psy, szczury, świnie, kury etc.
pozwala nam wywnioskować o drogach i chronologii
zasiedlania nowych lądów przez człowieka, a także
o potencjalnych kontaktach kulturowym między
odległymi obszarami?
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Wiedza:
- Student posiada wiedzę o miejscu i znaczeniu
archeozoologii w systemie nauk oraz o jej specyfice
przedmiotowej i metodologicznej (K_W01)
- Student dysponuje wiedzą w zakresie opisu,
analizy i interpretacji pozostałości zwierzęcych
odkrywanych na stanowiskach archeologicznych
Ameryk i Oceanii (K_W03)
- Student ma świadomość powiązań archeozoologii
zarówno z naukami przyrodniczymi jak i
społecznymi (K_W06)
- Student rozumie związek między osiągnięciami
nauk biologiczno-chemicznych (w szczególności
dotyczy to badań izotopowych oraz datowania
znalezisk metodą radiowęglową) a możliwościami
ich wykorzystania w archeozoologii (K_W07)
- Student dysponuje wiadomościami o rozwoju
człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji
do
różnych warunków środowiskowych – ze
szczególnym uwzględnieniem wykorzystania
lokalnej fauny – na obszarze obu Ameryk i Oceanii
(K_W14)
- Student posiada wiedzę na temat w sposobów
użytkowania materiałów pochodzenia zwierzęcego
przez dawne społeczności Ameryk i Oceanii
(K_W15)
Umiejętności:
- Student potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i użytkować informacje o źródłach
archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem
literatury i mediów elektronicznych (K_U01)
- Student potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i użytkować informacje zawarte w
różnych
4
źródłach (K_U02)
- Student potrafi rozpoznawać, analizować i
wykorzystywać teksty źródłowe z dziedziny
archeozoologii (K_U11)
- Student potrafi wskazać relacje pomiędzy
dostępnymi źródłami archeozoologicznymi a
procesami kulturowymi występującymi na obszarze
Ameryk i Oceanii (K_U13)
Kompetencje społeczne:
- Student jest gotów do wykorzystania posiadanej
przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest
świadomy konieczności konfrontowania ich z
opiniami ekspertów (K_K01)
- Student ma świadomość wartości źródeł
archeozoologicznych i ich roli w odtwarzaniu
przeszłości
człowieka na obszarze Ameryk i Oceanii (K_K03)
- Student jest gotów do krytycznej oceny
interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych
dotyczących związków dawnych społeczności
Ameryk i Oceanii ze zwierzętami - wraz ze
świadomością wieloaspektowości interpretacji
owych źródeł (K_K04)
- Student jest przygotowany do wykorzystania
posiadanej wiedzy na temat kompleksowej natury
kultur Ameryk i Oceanii, ze świadomością potrzeby
analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia
roli zwierząt w ich gospodarce czy systemach
wierzeń (K_K05)
- Student jest gotów do podkreślania znaczenia
dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia
procesu przemian gospodarczych, społecznych i
kulturowych od czasów najdawniejszych do
współczesności (K_K06)
Kryteria oceniania
Ocena końcowa składać się będzie z dwóch
zasadniczych części składowych:
25% aktywność w czasie zajęć – czynny udział w
dyskusji
75% pisemny egzamin końcowy
Dopuszczalne są 2 nieobecności
Literatura
Gifford-Gonzalez D., An Introduction to
Zooarchaeology, Springer, 2018.
Reitz E., Scarry C.M., Scudder S.J. (ed.), Case
Studies in Environmental Archaeology, Springer,
2008.
Capriles J.M, Tripcevich N., The Archaeology of
Andean Pastoralism, University of New Mexico
Press, 2016.
Bonavia D., The South American Camelids, Cotsen
Institute of Archaeology Press, 2009.
Szczegółowa literatura zostanie podana na
zajęciach; na poszczególne zajęcia studenci
proszeni będą o zaznajomienie się z wybranymi
artykułami dotyczącymi aktualnie omawianych
zagadnień.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: