Public choice and public governance 2400-M2FPPC
Lista szczegółowych tematów, które będą realizowane w ramach zajęć obejmuje:
1. Homo oeconomicus w świecie polityki - wprowadzenie do teorii wyboru publicznego (public choice)
Dlaczego ekonomiści interesują się polityką? Czym zajmuje się teoria wyboru publicznego (TWP)? TWP a finanse publiczne. Korzenie historyczne TWP i jej główne współczesne szkoły. Teoria racjonalnego wyboru jako podstawowe założenie dla TWP. Miejsce TWP w naukach ekonomicznych i jej związki z innymi naukami społecznymi. Normatywne i pozytywne podejście w badaniach wyboru publicznego. Obszary zainteresowań TWP i przykłady zastosowań. Omówienie organizacji zajęć.
2. Public governance oczami ekonomistów
Czym jest (w teorii i praktyce) public governance? Public governance a private governance. Systemy i modele public governance w różnych krajach. Obszary badań ekonomicznych public governance. Znaczenie public governance dla gospodarki. Wprowadzenie do koncepcji Good Governance, operacjonalizacja i pomiar. Przykład: Good Governance w krajach postsocjalistycznych
3. Problemy dostarczania dóbr wspólnych z punktu widzenia TWP
Klasyfikacja dóbr w ekonomii. Teoria dóbr publicznych i dóbr wspólnych, free riding. Modele dostarczania dóbr publicznych (optimum Pareto w gospodarce z dobrem prywatnym i publicznym, model Lindahla). Problem ujawniania preferencji (podatek Grovesa-Clarke’a). Czy dobra publiczne można sprywatyzować? Rola partnerstwa prywatno-publicznego w dostarczaniu dóbr publicznych. Zasoby wspólne i problem nadmiernego wykorzystania. Dobra klubowe – modele Buchanana i Tiebouta. Koncepcje anticommons i gridlock economy.
4. Teoria wyboru społecznego
Wstęp do teorii wyboru społecznego – obszar zainteresowań i korzenie historyczne. Relacje preferencji i użyteczność porządkowa. Aksjomaty wyboru społecznego. Twierdzenie Maya. Paradoks Condorceta. Medianowy wyborca i twierdzenie Blacka. Preferencje przestrzenne. Funkcje dobrobytu społecznego. Twierdzenie Arrowa. Manipulowanie głosami. Przegląd metod głosowania. Zastosowania praktyczne.
5. Ekonomiczna teoria demokracji
Ekonomiczny model demokracji w ujęciu A. Downsa i krytyka tego modelu. Problem racjonalnej ignoracji i paradoks partycypacji wyborczej. Czy demokracja sprzyja efektywności gospodarowania i rozwojowi?
6. Ekonomia konstytucyjna
Program badawczy ekonomii konstytucyjnej – obszar zainteresowań i geneza. Kategorie konstytucji w rozumieniu ekonomii konstytucyjnej. Nurt normatywny ekonomii konstytucyjnej i tworzenie instytucjonalnego ładu społeczeństwa. Koncepcje umowy społecznej i ich znaczenie dla funkcjonowania gospodarki, państwa i społeczeństwa. Model procesu politycznego według Buchanana i Tullocka. Pozytywna ekonomia konstytucyjna –projektowanie konstytucji i ekonomiczne skutki reguł konstytucyjnych. Przykłady badań empirycznych. Transformacja postsocjalistyczna w świetle ekonomii konstytucyjnej.
7. Ekonomiczna teoria władzy
Podstawy ekonomicznej analizy struktury władzy w państwie. Model przetargowy podziału władz i analiza popytowo-podażowa. Ekonomiczna teoria władzy ustawodawczej (optymalna wielkość legislatywy, znaczenie zasad prawa wyborczego, dwuizbowość). Ekonomiczna teoria sądownictwa (co maksymalizują sędziowie?, niezależność sądownictwa i jej skutki gospodarcze).
8. Ekonomiczna teoria biurokracji, regulacji i grup interesu
Teorie biurokracji M. Webera i W.A. Niskanena. Sposoby regulowania i kontroli biurokratów. Wady i zalety służby cywilnej. Wstęp do ekonomicznej teorii regulacji. Teoria grup interesu i koalicji dystrybucyjnych. Motywy i uwarunkowania tworzenia grup interesu. Logika działań zbiorowych w ujęciu M. Olsona. Analiza grup interesu w interpretacji Szkoły Chicagowskiej. Skutki działalności grup interesu dla efektywności gospodarowania i wzrostu gospodarczego.
9. Pogoń za rentą
Zjawisko pogoni za rentą we współczesnych gospodarkach. Renta ekonomiczna i renta polityczna. Metody przechwytywania renty politycznej. Skutki tego zjawiska dla funkcjonowania gospodarki i systemu politycznego. W jaki sposób można je ograniczyć? Przykłady poszukiwania renty w polskiej gospodarce.
10. Polityka regulacji jako przejaw jakości rządzenia w państwie
Ekonomiczne badania regulacji i podstawy ekonomicznej analizy prawa. Jakość regulacji jako problem ekonomiczny. Badanie wpływu regulacji (impact assessment) i ocena skutków regulacji – OSR (regulatory impact assessment – RIA). System OSR w Polsce, UE, USA i innych krajach. Ocena jakości OSR. Zastosowanie i implikacje z ekonomii behawioralnej. Wyzwania dla dalszego rozwoju OSR. Polityka regulacji jako przejaw sprawności i siły państwa.
11. Podsumowanie
Część zajęć poświęcona będzie przedstawieniu przygotowanych przez uczestników prezentacji/projektów obejmujących własne badania z zakresu tematyki zajęć oraz dotyczących praktycznych zastosowań omawianych teorii (m.in. zastosowanie metodyki OSR w praktyce). Prezentacjom będą towarzyszyły dyskusje.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student ma wiedzę z zakresu teorii wyboru publicznego obejmującą ekonomiczne podstawy podejmowania decyzji w sferze politycznej oraz rozumie znaczenie jakości rządzenia w państwie dla funkcjonowania jego gospodarki. W szczególności student ma pogłębioną znajomość teorii dóbr wspólnych, teorii wyboru społecznego, ekonomicznej teorii demokracji, teorii z zakresu ekonomii konstytucyjnej, ekonomicznej teorii biurokracji, regulacji i grup interesu oraz teorii pogoni za rentą. Student rozumie, przez odwołanie do powyższych teorii oraz metodologii ekonomii, mechanizmy funkcjonowania sfery politycznej i skutki podejmowanych w niej decyzji, także dotyczących polityki regulacyjnej. Student zna metody ekonomicznej analizy procesów podejmowania decyzji w kontekście politycznym i społecznym i badania empiryczne prowadzone w tym zakresie. Student rozumie możliwości zastosowania teorii i metod właściwych dla nauk ekonomicznych do badania zagadnień z obszaru innych nauk społecznych.
Umiejętności (kierunkowe):
Student potrafi interpretować przez pryzmat wiedzy ekonomicznej procesy zachodzące w sferze politycznej i społecznej, potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu teorii wyboru publicznego do samodzielnej analizy i przewidywania konkretnych decyzji politycznych, mechanizmów i zjawisk zachodzących w sferze politycznej. Ma także umiejętność przewidywania konsekwencji tych decyzji, mechanizmów i zjawisk oraz rozumie ich znaczenie gospodarcze i społeczne (w tym polityki regulacyjnej). Student potrafi przygotowywać prezentacje/projekty/analizy dotyczące tematyki ekonomicznej analizy polityki i public governance.
Kompetencje społeczne:
Student wykazuje otwartość na poszukiwanie nowych, mających oparcie w ekonomii, metod analizy zjawisk ze sfery politycznej i społecznej. Potrafi współdziałać w małych grupach przy przygotowywaniu prezentacji/projektów na zadany temat.
KW01, KW02, KW03, KW04, KU01, KU02, KU03, KU04, KU05, KU06, KU07, KK01, KK02, KK03
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składają się: ocena z egzaminu (60%) oraz ocena prezentacji/projektu i aktywności na zajęciach (40%). Obecność na zajęciach jest obowiązkowa (można mieć 2 nieobecności nieusprawiedliwione).
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Wilkin J. (red.), 2012, Teoria wyboru publicznego. Główne nurty i zastosowania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wybrana literatura dodatkowa:
Buchanan J.M., 2003, Public Choice: The Origins and Development of a Research Program, Fairfax, Va.: Center for Study of Public Choice.
Buchanan J.M., Musgrave R.A., 2005, Finanse publiczne a wybór publiczny. Dwie odmienne wizje państwa. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Lissowski G. (red.), 2001, Elementy teorii wyboru społecznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Mueller D.C., 2003, Public Choice III, Cambridge: Cambridge University Press.
Sztaba S., 2002, Aktywne poszukiwanie renty. Teoria, przykłady historyczne, przejawy w polskiej gospodarce, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: