Finanse ubezpieczeń społecznych 2400-M1FPFUS
1. Istota i zakres zabezpieczenia społecznego. Dlaczego państwo musi pomagać ludziom – argumenty za i przeciw?
Elementy składowe zabezpieczenia społecznego i ich podstawowe charakterystyki. Różnica między zabezpieczeniem społecznym a ubezpieczeniami społecznymi. Podstawowe argumenty za i przeciw pomocy państwa. Podstawowe różnice między ubezpieczeniami prywatnymi a ubezpieczeniami społecznymi.
2. Model dochodów w cyklu życia gospodarstwa
Hipoteza permanentnego dochodu. Optymalizacja dobrobytu w modelu cyklu życia. Koszty uzyskania dochodów w fazie aktywnej. Stopa zastąpienia dochodów. Stopa oszczędzania i zasoby oszczędnościowe w modelu z rosnącym wynagrodzeniem i indeksacją emerytur. Obliczanie wysokości składek niezbędnych do uzyskania określonej stopy zastąpienia.
3. W jaki sposób możemy oszczędzać na starość
Systemy repartycyjne, kapitałowe, zaopatrzeniowe – podstawowe różnice. Wady, zalety i problemy alternatywnych rozwiązań: indywidualnych oszczędności, zindywidualizowanego uczestnictwa i obowiązkowego uczestnictwa. Plan emerytalny. Podział planów emerytalnych. Zdefiniowane świadczenie a zdefiniowana składka. Rozkład ryzyka w zależności od formy planu.
4. Procesy demograficzne a polityka społeczna
Kierunki przemian demograficznych, prognozy dla Polski i świata. Zamożność społeczeństw a struktura demograficzna. Przyczyny starzenia się społeczeństw. Stopa zależności demograficznej i jej rodzaje. Zależność ubezpieczeń repartycyjnych oraz ubezpieczeń kapitalizujących zobowiązania od czynników demograficznych. Praca i dochody osób starszych w starzejącym się społeczeństwie.
5. Standardy socjalne i ochrona przed ubóstwem
Miary ubóstwa – teoria i praktyka. Zmiany w poziomie oficjalnych miar ubóstwa i ich relacja do minimalnej emerytury, minimalnej płacy i średniej płacy. Zagrożenie ubóstwem w Polsce. Rodzaje rent i zasady ich przyznawania. Minimalna emerytura. Zasady działania i rola pomocy społecznej, podstawowe świadczenia z pomocy społecznej. Aktywne i pasywne narzędzia zwalczania bezrobocia. Świadczenia przedemerytalne.
6. Repartycyjne ubezpieczenia emerytalno-rentowe
Istota finansowania repartycyjnego. Czy kapitalizacja zobowiązań w systemie publicznym jest konieczna? Analiza korzyści z systemu repartycyjnego i problemów z nim związanych. Gwarancje państwa w systemie emerytalnym.
7. Kapitałowe ubezpieczenia emerytalne. Prywatne plany emerytalne
Formuła wymiaru świadczeń - plany ze zdefiniowanym świadczeniem, z ustaloną składką oraz formy pośrednie. Funkcja kumulacji uprawnień, nabywanie uprawnień oraz ich przenośność. Wycena wartości przyszłych świadczeń uczestnika. Rola państwa w kapitałowych ubezpieczeniach emerytalnych.
8. Reformy systemów emerytalnych.
Kierunki zmian systemów emerytalnych: podejście anglosaskie, latynoamerykańskie, polsko-szwedzkie. Dywersyfikacja alokacji dochodu w systemie emerytalnym. Transformacja z jednego systemu w drugi. Finansowanie reformy emerytalnej.
9. Systemy wielofilarowe
Podział zadań między filary systemu emerytalnego. System emerytalny w Niemczech, Wielkiej Brytanii, USA.
10. Polski system ubezpieczeń społecznych – reformy, warunki, kierunki zmian
Ogólny kształt polskiego systemu emerytalnego. Podstawowe przepisy, wysokość składek i świadczeń. Stary system i transformacja. Zasady działania nowego systemu emerytalnego: pierwszy i drugi filar. Rola ZUS. Funkcje OFE i zasięg regulacji i nadzoru. Stopa zwrotu i wysokość emerytur. Trzeci filar: IKE, IKZE, PPE.
11. Finanse systemu emerytalnego
Wpływy i wydatki do systemów emerytalnych: ZUS, KRUS, systemy specjalne. Wysokość składek i świadczeń, liczba ubezpieczonych i świadczeniobiorców.
12. Społeczne i gospodarcze koszty ubezpieczeń społecznych
Efektywność działania ubezpieczeń społecznych, wpływ na gospodarkę, kondycję finansów publicznych, decyzje o podaży i popycie na pracę, znaczenie klina podatkowego.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
a) Wiedza
1. Student wie, co to są zabezpieczenie społeczne i ubezpieczenia społeczne, jak działają, dlaczego są potrzebne, jakie są zależności pomiędzy procesami demograficznymi a ubezpieczeniami społecznymi, skąd wynika potrzeba reform systemów emerytalnych. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
2. Student rozumie różnice między ubezpieczeniami prywatnymi a ubezpieczeniami społecznymi, wie, jakie są podstawowe problemy ubezpieczeń społecznych, a także cena za obowiązkowe uczestnictwo w systemie. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
3. Student zna i rozumie model dochodów w cyklu życia gospodarstwa, wie, jakie są relacje pomiędzy stopą zastąpienia, stopą oszczędzania i kapitałem w modelu z rosnącym wynagrodzeniem i indeksacją emerytur. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
4. Student zna podstawowe zasady działania wybranych systemów emerytalnych w różnych krajach, wie, jakie są podejścia do reform systemów emerytalnych i jak się takie reformy przeprowadza. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
5. Student wie, jak rozkłada się ryzyko w zależności od zasad działania systemu emerytalnego, rozumie, jakie są konsekwencje i realność gwarancji państwa w systemie emerytalnym, zna kryteria oceniania rzetelności planu emerytalnego. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
6. Student rozumie, jakie są problemy z finansowaniem ubezpieczeń społecznych, wie skąd one wynikają i jakie są propozycje ich rozwiązania. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
7. Student wie, jak działa polski system emerytalny i system ochrony przed ubóstwem, jakie świadczenia komu się należą, jakie warunki trzeba spełnić, aby mieć prawo do świadczenia. S2A_W02, S2A_W03, S2A_W07, S2A_W08
b) Umiejętności
1. Student potrafi analizować działania w ramach sektora publicznego i oceniać ich konsekwencje, zwłaszcza w zakresie polityki społecznej państwa i reform ubezpieczeń społecznych. S2A_U01, S2A_U02, S2A_U03, S2A_U08
2. Student potrafi obliczyć, ile powinno się oszczędzać, by osiągnąć żądaną stopę zastąpienia, oraz jaką stopę zastąpienia można uzyskać, przy określonym poziomie oszczędności emerytalnych. S2A_U01, S2A_U02, S2A_U03, S2A_U08
3. Student potrafi zrozumieć publiczną debatę na temat zabezpieczeń społecznych, przedstawić swoje argumenty za i przeciw proponowanym rozwiązaniom. S2A_U01, S2A_U02, S2A_U03, S2A_U08
4. Student potrafi wskazać, komu jakie świadczenie społeczne się należy. S2A_U02
c) Kompetencje społeczne
1. Student ma świadomość, dlaczego kwestia reform emerytalnych jest tak ważna i budzi duże kontrowersje społeczne, oraz zdaje sobie sprawę, że wiedza ekspercka może nie być wystarczającym argumentem, by wyjaśnić problem innym. S2A_K03, S2A_K04, S2A_K06
2. Student zdaje sobie sprawę z różnic między teorią i praktyką, z konieczności dopasowania rozwiązań do istniejących warunków i wykazuje gotowość zdobywania nowej wiedzy związanej z tematem. S2A_K03, S2A_K04, S2A_K06
Kryteria oceniania
Ocena wyników uczenia się jest dokonywana w formie pisemnego egzaminu.
Literatura
Atkinson A.B. (1999), The Economic Consequences of Rolling Back the Welfare State, The MIT Press
Auerbach A.J., M.S. Feldstein (eds.), Handbook of Public Economics, Elsevier, North-Holland
Averting the Old Age Crisis. A World Bank Policy Research Report (1994), Oxford University Press.
Barr N., P. Diamond (2008), Reforming Pensions. Principles and Policy Choices, Oxford University Press.
Clark, R.L., R.V. Burkhauser, M. Moon, J.F. Quinn, T.M. Smeeding (2004), The Economics of an Aging Society, Blackwell Publishing, Oxford
Góra Marek (2003), System Emerytalny, PWE, Warszawa
Muszalski Wojciech (2004), Ubezpieczenie społeczne, PWN, Warszawa.
Stiglitz J.E. (2004), Ekonomia Sektora Publicznego, PWN
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: