Filozofia prawa 2200-1A133
Wykłady oraz ćwiczenia będą obejmowały następujące zagadnienia oraz następujące teksty:
I. Wykład kursowy (w języku polskim)
1. Prawo jako przedmiot pytań i dociekań (wprowadzenie do filozofii, filozofii prawa i teorii prawa)
2. Prawo jako odbicie prawa wiecznego (ontologiczne koncepcje prawa naturalnego: Św. Augustyn, Św. Tomasz z Akwinu, Jacques Maritain, Karol Wojtyła, John Finnis); podręczniki rekomendowane: Marek Zirk-Sadowski: Wprowadzenie do filozofii prawa, Zakamycze 2000 (dalej: „MZS”), rozdz. I, s. 24-34; lub Antoni Kość: Podstawy filozofii prawa, Lublin 2005, s. 23-41, 218-226; lub J. Oniszczuk: Koncepcje prawa, Warszawa 2004, s. 342-351, 356-359;
3. Prawo jako nakaz rozumu (racjonalistyczne koncepcje prawa naturalnego: Immanuel Kant, Gustav Radbruch, Lon L. Fuller, John Rawls, Maria Szyszkowska, Jerzy Zajadło); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 35-52; lub M. Szyszkowska: Zarys europejskiej filozofii prawa, Temida 2, Białystok 2004, s. 74-80, 139-160, 205-217;
4. Prawo jako rozkaz suwerena (teorie umowy społecznej, teorie oryginalnego / „twardego” pozytywizmu prawniczego: Thomas Hobbes, John Austin, Karl Bergbohm); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 174-181; lub J. Stelmach, R. Sarkowicz: Filozofia prawa XIX i XX wieku, wyd. II, Kraków 1999, s. 21-35, 45-49;
5. Prawo jako system norm (normatywizm Hansa Kelsena i jego kontynuatorzy): podręczniki rekomendowane: MZS, s. 47-52, 174-182, 215-227; lub J. Oniszczuk: Koncepcje prawa, Warszawa 2004, s. 447-469;
6. Prawo jako związek reguł (wyrafinowany pozytywizm prawniczy: Herbert L.A. Hart, Neil D. MacCormick, Joseph Raz); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 182-196; lub J. Oniszczuk: Koncepcje prawa, Warszawa 2004, s. 135-174;
7. Prawo jako zjawisko językowe (związki filozofii analitycznej oraz teorii i filozofii prawa: Ludwig Wittgenstein, Kazimierz Ajdukiewicz, John L. Austin, John Searle, Stanley Fish, Jerzy Wróblewski, Jan Woleński); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 95-110, 216-226; lub J. Stelmach, R. Sarkowicz, jw., s. 133-142; lub J. Stelmach, B. Brożek: Metody prawnicze, Zakamycze 2004, s. 103-134;
8. Prawo jako fakt (socjologiczna jurysprudencja: Roscoe Pound, Benjamin N. Cardozo, realizm prawniczy: Oliver Holmes, Jerome Frank, John C. Gray, Karl N. Llewellyn, Leon Petrażycki, Eugene Ehrlich, Francois Geny, ekonomiczna analiza prawa: Richard Coase, Guido Calabresi, Richard Posner); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 227-230; lub J. Oniszczuk, jw., s. 519-615;
9. Prawo jako przedmiot rozumienia (związki filozofii hermeneutycznej oraz filozofii prawa: Friedrich Schleyermacher, Hans-Georg Gadamer, Martin Heidegger, Paul Ricoeur, Arthur Kaufmann); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 81-94; lub J. Stelmach, B. Brożek, jw., 225-274;
10. Prawo jako zjawisko interpretacyjne (filozofia prawa po zwrocie hermeneutycznym, Ronald Dworkin, Stanley Fish, Marek Zirk-Sadowski, Ryszard Sarkowicz); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 197-214; lub J. Stelmach, R. Sarkowicz, jw., s. 49-60;
11. Prawo jako przedmiot i efekt dyskursu (argumentacyjne i komunikacyjne teorie prawa: Chaim Perelman, Philip Nonet, Robert Alexy, Aleksander Peczenik, Jürgen Habermas, Lech Morawski); podręczniki rekomendowane: MZS, s. 111-131; lub J. Stelmach, B. Brożek, jw., s. 157-224; lub L. Morawski: Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, wyd. 3, Warszawa 2003, s. 119-164;
12. Prawo jako przedmiot krytyki (postmodernistyczne koncepcje prawa: Michael Foucault, Jacques Derrida, Francis Fukuyama, Roberto M. Unger, Mark Tushnet, Duncan Kennedy, Zygmunt Bauman, Artur Kozak); podręczniki rekomendowane: MZS, s.132-142; lub L. Morawski, jw., s. 41-75;
13. Prawo jako sposób urzeczywistnienia sprawiedliwości (personalistyczne, analityczne, empiryczne, utylitarne i proceduralne teorie sprawiedliwości: Arystoteles, Alasdair MacIntyre, John Stuart Mill, Leon Petrażycki, John Rawls, Michael Walzer, Michael J. Sandel, Zygmunt Ziembiński); podręczniki rekomendowane: A. Kość, jw., s. 99-102, 175-192; lub R. Sarkowicz, J. Stelmach: Teoria prawa, Kraków 1996, s. 171-198; lub Jan P. Hudzik: Wykłady z filozofii polityki, Lublin 2002, s. 71-81;
14. Prawo jako podstawa i forma polityki (prawo w świetle różnych nurtów filozofii polityki: Platon, Niccolo Machiavelli, Hugo Grocjusz, Alexis de Tocqueville, Max Weber, Carl Schmitt, Hannah Arendt, Joseph H.H. Weiler); podręczniki rekomendowane: M. Król: jw., s. 33-38, 129-166; lub J.P. Hudzik, jw., s. 82-109.
15. Prawo jako granica i gwarant wolności (George P. Fletcher, Robert P. George, Robert Nozick, Tadeusz Ślipko SJ, Wojciech Sadurski); podręczniki rekomendowane: J.P. Hudzik, jw., s. 54-70; lub M. Król: Filozofia polityczna, Kraków 2008, 61-94.
II. Teksty wybrane na ćwiczenia (w języku polskim)
[przykładowy program ćwiczeń – patrz między innymi program ćwiczeń prof. UW dr hab. Tomasza Staweckiego ]
1. M. Zirk-Sadowski: Wprowadzenie do filozofii prawa, Wolters-Kluwer, Warszawa 2011, s. 14-18;
2. Platon: Państwo (tłumaczenie W. Witwickiego), wyd. dowolne, księga VII wiersze 514A – 522E;
3. Platon: Obrona Sokratesa (tłumaczenie W.Witwickiego), wydanie dowolne, wersy XVI-XXII
4. Św. Tomasz z Akwinu: Suma Teologiczna. Tom 13; Przetłumaczył … o. Pius BEŁCH, O.P.; Katolicki Ośrodek Wydawniczy "VERITAS", Londyn;
5. J. Finnis: Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, Wydawnictwa ABC, Warszawa 2001, s. 93-103;
6. I. Kant: Uzasadnienie metafizyki moralności, Wyd. PWN, Warszawa 1984, s. 50-61;
7. G. Radbruch: Filozofia prawa, Warszawa 2009, s. 79-84, 244-254;
8. L.L. Fuller: Moralność prawa, Warszawa 2004, str. 27-34, 82-89 i 125-130;
9. H. Kelsen: Czysta teoria prawa (wybrane strony, brak daty wydania polskiego);
10. H.L.A. Hart: Pojęcie prawa, Warszawa 1998, s. 140-145, 171-179;
11. P. Ricoeur P: Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989, s. 191-217;
12. M. Zirk-Sadowski: Uczestniczenie prawników w kulturze, „Państwo i Prawo” z. 9/2002, (wybrane strony);
13. R. Dworkin: Imperium prawa, Wydawnictwo ABC, Warszawa 2006, s. 317-323, 339-347;
14. L. Morawski: Pozytywizm “twardy”, pozytywizm “miękki” i pozytywizm martwy w: „Ius et Lex”, nr (II), 1/2003, str. 321-345 (fragment);
15. R. Wonicki: Spór o demokratyczne państwo prawa. Teoria J. Habermasa wobec liberalnej, republikańskiej i socjalnej wizji państwa, s.123-128, 102-108;
16. J.F.Lyotard, Postmodernizm dla dzieci. Korespondencja 1982-1985, Warszawa 1998; str. 29- 32 (metanarracje i delegitymizacja)
17. M. Foucault: Nadzorować i karać, s. 195-205, 212-220;
18. J. Rawls: Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994, s. 23-43;
19. J. Zajadło, Z. Brodecki: Prawo kontra człowiek. Tortury wysterylizowane. Do hard cases make bad law?; w: Fascynujące ścieżki filozofii prawa, pod red. J. Zajadło; Warszawa 2008; s. 311-328;
20. J. Finnis: Filozoficzny argument przeciwko eutanazji, w: Wokół śmierci i umierania, red. naukowa W. Galewicz, Kraków 2009, s. 183-198; oraz J. Harris: Filozoficzny argument przeciwko filozoficznemu argumentowi przeciwko eutanazji; tamże, s. 199-210;
21. W. Sadurski: Nietolerancja, paternalizm i uniwersalizm; w: Studia z filozofii prawa, [S 2], pod red. J. Stelmacha, Kraków 2003, s. 165-184;
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
- powinien być w stanie wyjaśnić podstawowe twierdzenia oraz podstawowe założenia przyjmowanego przez siebie sposobu pojmowania prawa, a także powinien potrafić odróżnić własne stanowisko od innych, konkurencyjnych poglądów;
- powinien potrafić wskazać, jakie koncepcje filozoficzne (z zakresie ontologii / nauki o bycie, o istnieniu, jak również epistemologii / nauki o poznaniu) sprawiają że nasze rozumienie prawa nie może ograniczyć się do koncepcji prawa jako prostego agregatu przepisów, a jego stosowanie nie ma charakteru mechanicznego procesu;
- powinien potrafić wskazać, jakie rodzaje argumentów są lub mogą być wykorzystane w sporach o trudne etycznie lub politycznie kwestie prawne i jakie kontrargumenty mogą być podniesione, a także z jakich przekonań, założeń bądź presupozycji wynika sięgnięcie po określone racje w sporze;
Kryteria oceniania
Wymagania:
- znajomość zagadnień prezentowanych na wykładach, a równocześnie (!)
- znajomość problemów podejmowanych w tekstach omawianych na ćwiczeniach
Kryteria oceny: oceniana jest zarówno umiejętność analizy (rekonstrukcji) argumentów opisowych i normatywnych przyjmowanych przez przedstawicieli określonych stanowisk filozoficznoprawnych, jak i umiejętność samodzielnego formułowania poglądów oraz precyzyjnego ich uzasadniania oraz podważania argumentów przeciwnych (szczegółowe zasady oceny są ustalane w Katedrze Filozofii Prawa i Nauki o Państwie z uwzględnieniem doświadczeń z zajęć)
Literatura
Podstawowym podręcznikiem, który jest rekomendowany jest praca: M. Zirk-Sadowski: Wprowadzenie do filozofii prawa, Zakamycze 2000, ale jednocześnie do każdego wykładu wskazane są inne podręczniki jako równorzędne źródła.
Teksty na ćwiczenia – podane wyżej
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: