Biogeografia 1900-12BG
Przedmiot obejmuje
A - cykl wykładów prezentujących następujące grupy zagadnień.
• Miejsce biogeografii w systemie nauk przyrodniczych oraz najważniejsze pojęcia i terminy;
• Biosfera – powstanie, ewolucja i uwarunkowania oraz systematyczne zróżnicowanie organizmów żywych i różnorodność biologiczna.
• Mapy jako środek wyrazu biogeografii oraz koncepcja potencjalnej roślinności naturalnej, w tym; Przeglądowa mapa potencjalnej roślinności naturalnej Polski.
• Regiony geobotaniczne i krajobrazy roślinne Polski.
• Biogeografia dyspersji.
• Biogeografia ekologiczna, a w tym: wpływ konstytucji ekologicznej gatunków na ich charakterystyki biogeograficzne; wartości wskaźnikowe roślin w zakresie charakterystyk siedliskowych; formy życiowe roślin wg. Raunkiaera; konwergencja i radiacja adaptywna; wpływ klimatu na strefowe układy biosfery.
• Biogeografia chorologiczna, a w tym: - endemizm; zjawisko wikaryzmu; zasady regionalizacji chorologicznych; państwa florystyczne i faunistyczne; elementy florystyczne i faunistyczne; porównania flor i faun regionalnych.
• Biogeografia historyczna, a w tym: metody badań biogeografii historycznej; dryf kontynentów jako jeden z dominujących czynników kształtujących zasięgi grup systematycznych; szybkość zachodzenia procesów ewolucyjnych, ciepły okres trzeciorzędu i wpływ wielkich ochłodzeń plejstoceńskich na biosferę; powstawanie zasięgów; zasięgi reliktowe; ostoje; zasięgi dysjunktywne.
• Biogeografia kulturowa, a w tym: historia i podstawowe formy wpływu człowieka na biosferę; ślady wpływów człowieka na biosferę w diagramach pyłkowych; wpływ człowieka na pokrywę roślinną globu i regionów; synantropizacja flory i roślinności; biogeograficzne aspekty upraw roślin.
• Biomy lądowe świata, a w tym: podział biosfery na podstawowe biomy (lądowe) i ich analiza porównawcza w zakresie produktywności oraz charakterystyka wybranych biomów: wilgotnych lasów równikowych, podzwrotnikowych lasów zrzucające liście w porze suchej, sawanny, półpustyń i pustyń gorących, lasów mangrowych, lasów i zarośli twardolistnych typu śródziemnomorskiego, stepów strefy umiarkowanej, półpustyń i pustyń strefy umiarkowanej, pustyń polarnych, tundry, wysp subantarktycznych, lasotundry, borealnych lasów szpilkowych, lasów liściastych strefy umiarkowanej zrzucających liście na zimę, zimozielonych lasów strefy umiarkowanej.
• Piętra klimatyczno-roślinne w górach Polski i świata.
• Zarys historii biogeografii.
B – ćwiczenia zapoznające z niektórymi metodami badań biogeograficznych, a mianowicie:
• Charakteryzowanie regionów w zakresie potencjalnej roślinności naturalnej.
• Analiza klimatycznych uwarunkowań zasięgu wybranej grupy zbiorowisk roślinnych w Polsce.
Ćwiczenia opracowywane w formie pisemnych raportów, podlegających ocenie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Wiedza:
W01- student opisuje najważniejsze zależności biogeograficzne oraz podstawowe formy zróżnicowania biosfery w skali regionalnej i globalnej,
W02 – student objaśnia najważniejsze aspekty uwarunkowania biosfery przez klimat oraz historię świata żywego,
W03 – student charakteryzuje najważniejsze problemy badawcze biogeografii.
Umiejętności:
U01 - student korzysta z danych kartograficznych i innych archiwalnych dla charakterystyki regionów oraz ich porównywania.
U02 - student analizuje dane archiwalne odnoszące się do obiektów biologicznych, w tym szczególnie mapy geobotaniczne.
U03 – student posiada umiejętność pisemnego opracowywania prostych problemów z zakresu biogeografii.
U04 - student oblicza wybrane wskaźniki ekologiczne.
Kompetencje społeczne:
K01 - student postrzega relacje pomiędzy światem żywych organizmów a warunkami środowiska fizycznogeograficznego,
K02 – student jest otwarty na korzystanie ze zróżnicowanych źródeł danych o środowisku.
Kryteria oceniania
W zakresie ćwiczeń raporty podlegają indywidualnej ocenie przez prowadzącego. Średnia wartość z dwu ocen ćwiczeń jest elementem dla oceny końcowej z przedmiotu.
W zakresie treści przedstawionych na wykładach ocena opiera się o sprawdzian przeprowadzany w formie pisemnej, w którym należy udzielić odpowiedzi na 5 wylosowanych w zestawie pytań obejmujących zakres wykładu z podanej wcześniej listy ok. 120 pytań. Ocena 2-5 wynikająca z liczby pytań, na które podano prawidłowe odpowiedzi (za każdą poprawną odpowiedź 1 punkt, za odpowiedzi niepełne ½ punktu).
Punkty (procent prawidłowych Ocena
odpowiedzi)
0-2,5 (0-50%) – niedostateczny (2)
3 (51-60%) – dostateczny (3)
3,5 (61-70%) – dostateczny + (3,5)
4 (71-80%) – dobry (4)
4,5 (81-90%) – dobry + (4,5)
5 (91-100%) – bardzo dobry (5)
Ocena końcowa z przedmiotu jest wyliczana jako średnia wartość oceny łącznej z ćwiczeń i oceny ze sprawdzianu z treści wykładu, przy czym konieczne jest uzyskanie co najmniej dostatecznej oceny zarówno z ćwiczeń, jak i z wykładu.
Literatura
Podstawowa:
• Kostrowicki A.S. 1999. Geografia biosfery. PWN, Warszawa.
• Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN, Warszawa.
• Udwardy M.D.F. 1979. Zoogeografia dynamiczna. PWN, Warszawa.
• Podbielkowski Z. 1995. Fitogeografia części świata, vol. 1-2. PWN, Warszawa.
• Weiner January (1999) 2003. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej. - Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Uzupełniająca:
• Andrzejewski R., Weigle A. (red.), 2003, Różnorodność biologiczna Polski, NFOŚ, Warszawa.
• Faliński J.B. 1990, Kartografia geobotaniczna, PPWK, Warszawa - Wrocław. Tomy: 1-3.
• Matuszkiewicz J.M. 2001. Zespoły leśne Polski. - Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Matuszkiewicz J.M. 2007 Kartowanie roślinności, w: Richling A. (red.) Geograficzne badania środowiska przyrodniczego, PWN, Warszawa
• Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T. 1995. Potencjalna roślinność naturalna Polski Mapa przeglądowa 1:300.000. Arkusze 1-12. - IGiPZ PAN i WZKart, Warszawa.
• Szafer W., Zarzycki K. (red.) 1977. Szata roślinna Polski.- PWN, Warszawa.
• Walter H. 1962. Die Vegetation der Erde in okologischer Betrachtung, Gustav Fischer Verlag, Jena.
• Walter H. 1976. Strefy roślinności a klimat. PWRiL, Warszawa.
• Wtorow P.P., Drozdow N.N. 1981. Biogeografia kontynentów. PWN, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: