Petrologia II 1300-OPTR4W
Wykłady:
Intencją wykładu z petrologii skał magmowych jest pokazanie modelowania geochemicznego procesów magmowych; modelowania różnych mechanizmów petrogenetycznych, które możliwe są do odtworzenia na podstawie badań skał magmowych. Są to: wytapianie i krystalizacja, mieszanie stopów, kontaminacja i metasomatyzm. Pokazywane są procesy, możliwość ich identyfikacji poprzez obserwacje petrologiczne z użyciem mikroskopu; następnie, zidentyfikowane procesy modelowane są z użyciem baz geochemicznych i dostępnych programów oraz programów autorskich. Zajęcia w większości mają charakter interaktywny; studenci biorą udział w we wspólnej dyskusji nad każdym etapem identyfikacji procesów, jak i modelują samodzielnie zidentyfikowane procesy.
Na wykładzie z petrologii skał osadowych omawiane są szczegółowo następujące zagadnienia:
Procesy powstawania skał osadowych w różnych środowiskach geologicznych i różnych warunkach klimatycznych.
• Minerały wskaźnikowe różnorodnych środowisk i różnych warunków klimatycznych.
• Proweniencja materiału detrytycznego; odtwarzanie kierunków transportu i ustalanie potencjalnych obszarów alimentacyjnych.
• Transport i sedymentacja materiału detrytycznego; analiza różnych środowisk sedymentacyjnych; kryteria odróżniania osadów deponowanych w środowisku wodnym od osadów deponowanych w środowisku eolicznym.
• Diageneza skał klastycznych, węglanowych i ilastych – rodzaje i przebieg procesów diagenetycznych oraz tekstury i minerały charakterystyczne dla różnych etapów diagenezy.
• Możliwości wykorzystania wyników analizy petrologicznej w geologii: rekonstrukcje paleogeografii, paloeśrodowiska, paleoklimatu, etc.
• Praktyczne wykorzystanie skał osadowych.
Wykład dotyczący petrologii skał metamorficznych ma za zadanie kompleksowe przedstawienie problemów związanych z powstawaniem tych skał, ich różnicowaniem się w zależności od warunków ciśnienia, temperatury i składu chemicznego skały, powstającymi teksturami. Pokazuje jak odczytywać informacje zapisane w skale, takie jak temperatura i ciśnienie jej powstawania, kierunek, styl, warunki i wiek deformacji. Charakteryzuje i różnicuje rodzaje metamorfizmu. Podczas wykładów studenci poznają zakres i warunki aktywności procesów metamorficznych, powstające w różnych warunkach asocjacje równowagowe (w zależności od chemizmu skał wyjściowych). W sposób szczegółowy prezentowany jest metamorfizm skał pelitowych, bazytowych, węglanowych i ultramaficznych. Przedstawiane są szczegółowo różne typy metamorfizmu (metamorfizm regionalny typu Barrow i Buchan oraz regionalny metamorfizm wysokociśnieniowy charakterystyczny dla stref subdukcji, metamorfizm kontaktowy różnych facji, metamorfizm dyslokacyjny, impaktowy, dna morskiego i hydrotermalny). Studenci zapoznają się ze sposobami prezentacji informacji o równowagach między fazami na trójkątach składu (ACF, AFM, SCM i innych), o sposobach rekonstrukcji warunków P-T-t (ciśnienie-temperatura-czas) za pomocą tzw. termometrów, barometrów i chronometrów geologicznych
Szacunkowa ilość godzin potrzebnych na osiągnięcie efektów uczenia w dużej mierze zależy od liczby godzin spędzonych przy mikroskopie polaryzacyjnym. Minimalna liczba godzin - około 100.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student pojawiając się w terenie i badając formacje skał magmowych powinien potrafić zanalizować proces prowadzący do powstania skały, rozpoznać wszystkie typy skał, wyjaśnić ich ewolucję, wykonać analizę procesów w mikroobszarze (szlify, obserwacje mikroskopowe), wykonać model geochemiczny odtwarzający ścieżkę ewolucji stopu, z którego wykrystalizowała skała.
Zajęcia praktyczne z petrologii skał osadowych pozwolą studentom nabrać wystarczającego doświadczenia, aby umieli samodzielnie rozpoznawać zarówno różne odmiany skał osadowych jak i potrafili zinterpretować ich genezę, środowisko geotektoniczne, ewolucję diagenetyczną, proweniencję materiału detrytycznego oraz potencjalne możliwości praktycznego wykorzystania.
Po ukończeniu zajęć ze skał metamorficznych student rozpoznaje składniki skały, opisuje i rozpoznaje skałę, klasyfikuje i określa przybliżone warunki powstawania skał metamorficznych. Potrafi łączyć fakty uzyskane z obserwacji spod mikroskopu z wiedzą wykładową, tzn. określać przybliżone warunki geotektoniczne tworzenia się skały. Potrafi zaproponować dalsze narzędzia niezbędne do rozwiązywania bardziej szczegółowych problemów związanych z badaniem danej skały.
Kryteria oceniania
Wykłady:
Petrologia skał magmowych - egzamin: student otrzymuje zadanie do samodzielnego rozwiązania + uzupełniający test. Całość traktowana jest jako egzamin; alternatywnie przedmiot jest zaliczany jako praca zespołowa, która obejmuje wykonanie modelowania geochemicznego w celu odtworzenia genezy grupy skał magmowych.
Wykład z petrologii skał osadowych jest kończony praktycznym testem, polegającym na zidentyfikowaniu pod mikroskopem polaryzacyjnym wylosowanych próbek skał oraz pisemnemu zinterpretowaniu genezy i wtórnych przemian tych skał, wydedukowanymi z obrazu mikroskopowego.
Wykład z petrologii skał metamorficznych kończy się cząstkowym egzaminem, który w 1/3 stanowi ocenę końcową przedmiotu. Zaliczenie wykładu następuje w sposób pisemny poprzez odpowiedzi na pytania o różnym stopniu szczegółowości (tzw. pytania przekrojowe wymagające nie tyle pamięciowego opanowania materiału co logicznego powiązania informacji w szerszym aspekcie).
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Petrologia skał magmowych
HIBBARD, M., J., 1995: Petrography to petrogenesis. Prentice-Hall; New Jersey.
MAJEROWICZ, A., WIERZCHOŁOWSKI, B., 1990: Petrologia skał magmowych. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.
RYKA, W., MALISZEWSKA, A., 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.
Petrologia skał osadowych
ADAMS A.E., MAC KENZIE W.S. AND GUILFORD C., 1995: Atlas of Sedimentary Rocks under the Microscope. Longman Scientific & Technical, New York.
BOGGS, S. JR., 2009: Petrology of Sedimentary Rocks. Cambridge University Press.
CHLEBOWSKI R., 1980: Petrografia skał osadowych – skrypt. Wyd. UW, Warszawa
FLÜGEL, E., 2010: Microfacies of Carbonate Rocks: Analysis, Interpretation and Application. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
KOZŁOWSKI, K., ŁAPOT, W., 1989; Petrologia skał osadowych. Skrypty Uniwersytetu Śląskiego, 440; Katowice.
PETTIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R., 1972: Sand and Sandstone. Springer Verlag, Berlin – Heidelberg – New York.
RYKA W., MALISZEWSKA A., 1991: Słownik petrograficzny. Wyd. Geol., Warszawa.
SCHOLLE P.A, SCHLUGER P.R., (eds), 1979; Aspects of Diagenesis, Spec. Public. No 26, Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Tulsa.
Petrologia skał metamorficznych
BEST M. G., 2003: Igneous and metamorphic petrology. 2nd edition. Blackwell Publishing, 729 pp.
BUCHER K., FREY M., 2002: Petrogenesis of metamorphic rocks. Springer, 341 pp.
YARDLEY B. W. D., 1991: An introduction to metamorphic rocks. Longman Scientific & Technical. 1st edition.
Literatura dodatkowa (minerały skałotwórcze i optyka kryształów)
BORKOWSKA M., SMULIKOWSKI K., 1973: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1-477
DUBIŃSKA E., BAGIŃSKI B., 1995: Minerały skałotwórcze w płytkach cienkich. Vademecum, Wyd. Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1-157
DYAR M.D., GUNTER M.E. AND TASA D., 2008: Mineralogy and Optical Mineralogy. Mineralogical Society of America, Chantilly, VA
MAC KENZIE W.S. AND GUILFORD C., 1988: Atlas of Rock-forming Minerals in Thin Section, Longman Scientific & Technical, New York
PERKINS D., HENKE K. R., 2004: Minerals in Thin Section, Prentice Hall, Inc., 1-125
PICHLER H. AND SCHMITT-RIEGRAF C., 1997: Rock-forming Minerals in Thin Section. Chapman & Hall, London
TRÖGER W. E., 1979:- Optical Determination of Rock-Forming Minerals, Part 1. Determinative Tables, E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung (Nagele u. Obermiller), Stuttgart, 1-188
http://www.gly.bris.ac.uk/www/teach/opmin/mins.html
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: