Krytyka ideologii w analizie życia społecznego – ZIP 0508-KIAZS-OG-ZIP
Zajęcia oferowane są w ramach Programu zintegrowanych działań na rzecz rozwoju UW, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach PO WER, ścieżka 3.5. Zasady korzystania z oferty zajęć ogólnouniwersyteckich dla doktorantów w ZIP (pn. Regulamin Zintegrowanego kształcenia doktorantów UW) dostępne są na stronie: www.zip.uw.edu.pl
Oferowane zajęcia będą autorskim przeglądem różnych podejść krytyki ideologii od tekstów klasycznych po współczesne. Krytyka ideologii będzie rozumiana szeroko, a omawiane będą zarówno koncepcje kluczowe dla tego podejścia (wywodzące się z inspiracji marksistowskich czy psychoanalitycznych), jak i zazwyczaj z nim niekojarzone (takie jak Boltanskiego i Chiapello analiza „nowego ducha kapitalizmu”). Dyskusje podczas zajęć będą obejmowały podstawy omawianych teorii (centralne pojęcia, typy argumentacji, metodologia) oraz próby ich aplikacji do wybranych problemów współczesności: kultury konsumpcji, kryzysu demokracji, politycznej roli przemocy.
Z zajęć szczególnie skorzystają osoby zainteresowane społecznym ugruntowaniem myślenia, krytyczną teorią kapitalizmu i socjologiczną analizą życia codziennego.
Poszczególne grupy tematów obejmują: klasyczne teorie ideologii (marksizm, teoria krytyczna, psychoanalityczne teorie represji); krytyczne koncepcje kapitalizmu (od klasycznych analiz po współczesne ideologie pracy); analiza przemocy jako technologii władzy (na przykładzie współczesnych form „nasyconych technologicznie” konfliktów zbrojnych i wojny z terrorem); interpretacje kultury współczesnej („nowy duch kapitalizmu”, akumulacja uwagi, dług jako narzędzie dyscypliny; krytyka dyskursów tożsamościowych i ideologii wyboru).
Harmonogram zajęć (zajęcia online prowadzone w formie synchronicznej na platformie Zoom):
1) 02.12, 17.00-18.30
2) 09.12, 17.00-20.00
3) 16.12, 17.00-20.00
4) 13.01, 17.00-20.00
5) 20.01, 17.00-20.00
6) 27.01, 17.00-20.00
7) 03.02, 17.00-20.00
8) 10.02, 17.00-20.00
Krytyka ideologii to jedna z perspektyw stale obecnych w naukach społecznych. Inspiruje do uważnego przyglądania się używanemu językowi, poszukiwania efektów działania władzy w pozornie neutralnych praktykach życia codziennego, ukazuje paradoksalny charakter wielu zjawisk kultury. Zajęcia będą autorskim przeglądem teorii ideologii i problemów, które można badać odwołując się do tej perspektywy.
Krzysztof Świrek – doktor socjologii, adiunkt w Wydziale Socjologii UW. Wykłada klasyczne teorie socjologiczne, prowadził zajęcia o nowoczesnej myśli społecznej i psychoanalizie. Autor książki Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy (PWN, Warszawa 2018).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Uczestnik zajęć zna podstawowe pojęcia z zakresu omawianych teorii i umie je zastosować do współczesnych zjawisk społecznych; uczestnik potrafi krytycznie dobierać narzędzia pojęciowe do badanych problemów
Kryteria oceniania
Aktywna obecność na zajęciach, krótki (do 5 stron maszynopisu) tekst podsumowujący zajęcia
Literatura
• Th. Adorno, M. Horkheimer (2010) Dialektyka Oświecenia, M. Łukasiewicz (tłum.), Warszawa
• L. Althusser (1976) Ideology and Ideological State Apparatuses, w: On Ideology, London: Verso
• A. Badiou (2018) Greece and the Reinvention of Politics, D. Broder (trans.), London: Verso.
• J. Baudrillard (2006) Wojny w zatoce nie było, S. Królak (tłum.), Warszawa: Sic!
• F. Berardi (2009) The Soul at Work, F. Cadel, G. Mecchia (trans.), Los Angeles: Semiotext(e)
• L. Boltanski, E. Chiapello, The New Spirit of Capitalism, London, New York: Verso
• P. Bourdieu (2006) Medytacje pascaliańskie, przeł. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Naukowa
• J. Butler (2011) Ramy wojny, A. Czarnacka, Warszawa: IW Książka i Prasa
• E. Illouz (2010) Uczucia w dobie kapitalizmu, Z. Simbierowicz (tłum), Warszawa: Oficyna Naukowa
• M. Lazzarato (2012) The Making of the Indebted Man, J. D. Jordan (trans.), Los Angeles: semiotext(e).
• K. Marks (1949) 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte, w: Marks, Engels, Dzieła wybrane, Warszawa: Książka i Wiedza;
• K. Marks (1867/1951) Kapitał, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza
• K. Marks, F. Engels (1949) Manifest komunistyczny, w: Marks, Engels, Dzieła wybrane, Warszawa: Książka i Wiedza;
• K. Marks (1966) Tezy o Feuerbachu, w: Marks, Engels, dzieła t. 3, Książka i Wiedza
• W. Reich (2009) Psychoanaliza mas wobec faszyzmu, E. Drzazgowska, M. Abraham-Diefenbach, Warszawa: Aletheia
• R. Salecl (2013) Tyrania wyboru, B. Szelewa (tłum.), Warszawa: Krytyka Polityczna
• K. Theweleit (2016) Śmiech morderców. Breivik i inni, P. Stronciwilk (tłum.), Warszawa: PWN.
• S. Žižek (2001) Przekleństwo fantazji, A. Chmielewski (tłum.), Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: